Readme.it in English  home page
Readme.it in Italiano  pagina iniziale
readme.it by logo SoftwareHouse.it

Yoga Roma Parioli Pony Express Raccomandate Roma

Ebook in formato Kindle (mobi) - Kindle File Ebook (mobi)

Formato per Iphone, Ipad e Ebook (epub) - Ipad, Iphone and Ebook reader format (epub)

Versione ebook di Readme.it powered by Softwarehouse.it


T. Macci Plauti

Mercator



Atto 1Scena 1

Charinvs 




Duasres simul nunc agere decretumst mihi:


etargumentum et meos amores eloquar.


nonego item facio ut alios in comoediis


<vi>vidi amoris facerequi aut nocti aut die

 5

autsoli aut lunae miserias narrant suas:


quospol ego credo humanas querimonias


nontanti facerequid velint quid non velint;


vobisnarrabo potius meas nunc miserias.


graecehaec vocatur Emporos Philemonis

 10

eademLatine Mercator Macci Titi.


paterad mercatum hinc me meus misit Rhodum;


bienniumiam factum estpostquam abii domo.


ibiamare occepi forma eximia mulierem.


sedea ut sim implicitus dicamsi operaest auribus

 15

atqueadvortendum ad animum adest benignitas.


ethoc parum hercle more amatorum institi:


permea per conatus sum uos sumque inde exilico.


namamorem haec cuncta vitia sectari solent


curaaegritudo nimiaque elegantia

 20

[haecnon modo illum qui amatsed quemque attigit


magnoatque solido multat infortunio


necpol profecto quisquam sine grandi malo


praequamres patitur studuit elegantiae.


sedamori accedunt etiam haecquae dixi minus:

 25

insomniaaerumnaerrorterror et fuga


ineptiastultitiaque adeo et temeritas


incogitantiaexcorsimmodestia


petulantiaet cupiditasmalevolentia


inertiaaviditasdesidiainiuria

 30

inopiacontumelia et dispendium]


multiloquium:parumloquium hoc ideo fit quia


quaenihil attingunt ad rem nec sunt usui


tamamator profert saepe advorso tempore;


hocpauciloquium rursum idcirco praedico

 35

quianullus umquam amator adeost callide


facundusquae in rem sint suam ut possit loqui.


nuncvos mi irasci ob multiloquium non decet:


eodemquo amorem Venus mi hoc legavit die.


illucrevorti certumstconata eloquar.

 40

principio<ut ex> ephebis aetate exii


atqueanimus studio amotus puerilist meus


amarevalide coepi hinc meretricem: ilico


resexulatum ad illam clam abibat patris.


lenoimportunusdominus eius mulieris

 45

visumma ut quicque poterat rapiebat domum.


obiurigarepater haec noctes et dies


perfidiaminiustitiam lenonum expromere;


lacerarivalide suam remillius augerier.


summohaec clamore; interdum mussans conloqui:

 50

abnuerenegitare adeo me natum suom.


conclamitaretota urbe et praedicere


omnestenerent mutuitanti credere.


amoremmultos inlexe in dispendium:


intemperantemnon modestuminiurium

 55

trahereexhaurire me quod quirem ab se domo;


rationepessuma a me ea quae ipsus optuma


omnislabores invenisset perferens


inamoribus diffunditari ac didier.


conviciumtot me annos iam se pascere;

 60

quodnisi puderetne luberet vivere.


seseextemplo ex ephebis postquam excesserit


nonut egoamori neque desidiae in otio


operamdedisseneque potestatem sibi


fuisse;adeo arte cohibitum esse <se> a patre:

 65

multoopere immundo rustico se exercitum


nequenisi quinto anno quoque positum visere


urbematque extemplo indeut spectavisset peplum


rusrusum confestim exigi solitum a patre.


ibimulto primum sese familiarium

 70

laboravissequom haec pater sibi diceret:


'tibiarastibi occastibi seristibi idem metis


tibidenique iste pariet laetitiam labos.'


postquamrecesset vita patrio corpore


agrumse vendidisse atque ea pecunia

 75

navemmetretas quae trecentas tolleret


parasseatque ea se mercis mercatum undique


adeodumquae tum haberetpeperisset bona;


meidem deceresi ut deceret me forem.

 80

egome ubi invisum meo patri esse intellego

 80

atqueodio me esse quoi placere aequom fuit


amensamansque ut animum offirmo meum


dicoesse iturum me mercatumsi velit:


amoremmissum facere medum illi obsequar.

 85

agitgratias mi atque ingenium adlaudat meum;

 85

sedmea promissa non neglexit persequi.


aedificatnavem cercurum et mercis emit


paratanavi imponitpraeterea mihi


talentumargenti ipsus sua adnumerat manu;

 90

servomuna mittitqui olim puero parvolo

 90

mihipaedagogus fueratquasi uti mihi foret


custos.his sic confectis navem solvimus.


Rhodumvenimusubi quas merces vexeram


omnisut volui vendidi ex sententia.

 95

lucrumingens facio praeterquam mihi meus pater

 95

deditaestimatas merces: ita peculium


conficiogrande. sed dum in portu illi ambulo


hospesme quidam adgnovitad cenam vocat.


veniodecumbo acceptus hilare atque ampliter.

 100

discubitumnoctu ut imusecce ad me advenit

 100

mulierqua mulier alia nullast pulchrior;


eanocte mecum illa hospitis iussu fuit.


vosmetvidete quam mihi valde placuerit:


postridiehospitem adeooro ut vendat mihi

 105

dicoeius pro meritis gratum me et munem fore.

 105

quidverbis opus est? emiatque advexi heri.


eamme advexisse nolo resciscat pater.


modoeam reliqui ad portum in navi et servolum.


sedquid currentem servom a portu conspicor

 110

quemnavi abire vetui? timeo quid siet.




Atto 1Scena 2

Acanthio 



Exsummis opibus viribusque usque experirenitere


erusut minor opera tua servetur: agedumAcanthio


abigeabs te lassitudinemcave pigritiae praeverteris.


simulenicat suspiritus (vix suffero hercle anhelitum)

 115

simulautem plenis semitis qui adversum eunt: aspellito


detrudedeturba in viam. haec disciplina hic pessumast:


currentiproperanti haud quisquam dignum habet decedere.


itatres simitu res agendae suntquando unam occeperis:


etcurrendum et pugnandum et autem iurigandum est in via.


Char. 

 120

Quidilluc est quod ille tam expedite exquirit cursuram sibi?


curaestnegoti quid sit aut quid nuntiet.  Acan. Nugasago.


quamrestitotam maxime res in periclo vortitur.


Char. 


Malinescio quid nuntiat.  Acan. Genua hunccursorem deserunt;


periiseditionem facit lienoccupat praecordia

 125

periianimam nequeo verterenimis nihili tibicen siem.


[  Char. Attu edepol sume laciniam atque absterge sudorem tibi.]


numquamedepol omnes balineae mi hanc lassitudinem eximent.


dominan foris dicam esse erum Charinum?  Char. Egoanimi pendeo.


quidillud sit negoti lubet scireex hoc metu ut eximar.


Acan. 

 130

Atetiam asto? at etiam cesso foribus facere hisce assulas?


aperitealiquis. ubi Charinus est erus? domin est an foris?


numquisquam adire ad ostium dignum arbitratur?  Char. Ecceme


Acanthioquem quaeris.  Acan. Nusquamst disciplinaignavior.


Char. 


Quaete malae res agitant?  Acan. Multaeereteatque me.


Char. 

 135

Quidest negoti?  Acan. Periimus.


Char. 


Principium<id> inimicis dato.


Acan. 


Attibi sortito id optigit.


Char. 


Loquereid negoti quidquid est.  Acan. Placidevoloadquiescere.


tuacausa rupi ramitesiam dudum sputo sanguinem.


Char. 


Resinamex melle Aegyptiam voratosalvom feceris.


Acan. 

 140

Atedepol tu calidam picem bibitoaegritudo abscesserit.


Char. 


Hominemego iracundiorem quam te novi neminem.


Acan. 


Atego maledicentiorem quam te novi neminem.


Char. 


Sinsaluti quod tibi esse censeoid consuadeo?


Acan. 


Apageistiusmodi salutem<cum> cruciatu quae advenit.


Char. 

 145

Dicmihian boni quid usquamstquod quisquam uti possiet


sinemalo omniaut ne laborem capias cum illo uti voles?


Acan. 


Nescioego istaec: philosophari numquam didici neque scio.


egobonummalum quo acceditmihi dari haud desidero.


Ch. 


Cedotuam mihi dexteramagedumAcanthio.  Ac. Emdabiturtene.


Char. 

 150

Vintu te mihi obsequentem esse an nevis?  Acan. Operalicet


expeririqui me rupi causa currendo tua


utquae scirem scire actutum tibi liceret.  Char. Liberum


caputtibi faciam <cis> paucos mensis.  Acan. Palpopercutis.


Char. 

 155

Egonausim tibi usquam quicquam facinus falsum proloqui?


quiniam prius quam sum elocutusscis si mentiri volo.  Ac. Ah


lassitudinemhercle verba tua mihi adduntenicas.


Ch. 


Sicinemi obsequens es?  Ac. Quid visfaciam?  Ch. Tun? id quod volo.


Ac. 


Quid<id> est igitur quod vis?  Ch. Dicam.  Ac. Dice.  Ch. Atenim placide volo.


Acan. 

 160

Dormientisspectatores metuis ne ex somno excites?


Char. 


Vaetibi.  Acan. Tibi equidem a portu adportohoc   Char. Quid fers? dic mihi.


Acan. 


Vimmetumcruciatum curamiurgiumque atque inopiam.


Char. 


Periitu quidem thensaurum huc mi adportavisti mali.


nullussum.  Ac. Immo es   Ch. Scioiammiserum dices tu.  Ac. Dixi ego tacens.


Char. 

 165

Quidistuc est mali?  Acan. Ne rogitesmaxumuminfortunium est.


Char. 


Obsecrodissolve iam me; nimis diu animi pendeo.


Acan. 


Placidemulta exquirere etiam prius volo quam vapulem.


Char. 


Herclevero vapulabisnisi iam loquere aut hinc abis.


Acan. 


Hocsis videut palpatur. nullustquando occepitblandior.


Char. 

 170

Obsecrohercle oroque ut istuc quid sit actutum indices


quandoquidemmihi supplicandum servolo video meo.


Ac. 


Tandemindignus videor?  Char. Immodignus.  Ac. Equidem credidi.


Char. 


Obsecronum navis periit?  Acan. Salvast navisnetime.


Ch. 


Quidalia armamenta?  Ac. Salva et sanasunt.  Ch. Quin tu expedis

 175

quidsiet quod me per urbem currens quaerebas modo.


Acan. 


Tuquidem ex ore orationem mi eripis.  Char. Taceo.  Acan. Tace.


credosi boni quid ad te nuntieminstes acriter


quinuncquom malum audiendumstflagitas me ut eloquar.


Char. 


Obsecrohercle teistuc ut tu mihi malum facias palam.


Ac. 

 180

Eloquarquandoquidem me oras. tuos pater   Ch. Quidmeus pater?


Acan. 


Tuamamicam   Char. Quideam?  Acan. Vidit.  Char. Vidit?vae misero mihi.


[hocquod te rogo responde.  Acan. Quin tusiquid visroga.]


Ch. 


Quipotuit videre?  Ac. Oculis.  Ch. Quopacto?  Ac. Hiantibus.


Char. 


Inhinc dierectus? nugare in re capitali mea.


Acan. 

 185

Quimalumego nugorsi tibi quod me rogas respondeo?


Char. 


Certenvidit?  Acan. Tam hercle certe quam ego teaut tu me vides.


Char. 


Vbieam vidit?  Acan. Intus intra navemutprope astitit;


etcum ea confabulatust.  Char. Perdidisti mepater.


ehotueho tuquin cavisti ne eam videretverbero?

 190

quinscelesteabstrudebasne eam conspiceret pater?


Acan. 


Quianegotiosi eramus nos nostris negotiis:


armamentiscomplicandis [et] componendis studuimus.


dumhaec agunturlembo advehitur tuos pater pauxillulo


nequequisquam hominem conspicatustdonec in navem subit.


Char. 

 195

Nequiquammaresubterfugi a tuis tempestatibus:


equidemme iam censebam esse in terra atque in tuto loco


verumvideo med ad saxa ferri saevis fluctibus.


loquereporroquid sit actum.  Acan. Postquamaspexit mulierem

 200

rogitareoccepit cuia esset.  Char. Quidrespondit?  Acan. Ilico


occucurriatque interpellomatri te ancillam tuae


emisseillam.  Char. Visun est tibi credereid?  Acan. Etiam rogas?


sedscelestus subigitare occepit.  Char. Illamneobsecro?


Acan. 


Mirumquin me subigitaret.  Char. Edepol cormiserum meum

 205

quodguttatim contabescitquasi in aquam indideris salem.


perii.  Acan. Emistuc unum verbum dixisti verissimum.


stultitiaistaec est.  Char. Quid faciam? credononcredet pater


siillam matri meae <me> emisse dicam; post autem mihi


scelusvideturme parenti proloqui mendacium.

 210

nequeille credetneque credibile est forma eximia mulierem


eamme emisse ancillam matri.  Acan. Non tacesstultissime?


credetherclenam credebat iam mihi.  Char. Metuomiser


nepatrem prehendatut sit gesta ressuspicio.


hocquod te rogo responde <quaeso>.  Acan. Quaesoquid rogas?


Char. 

 215

Numesse amicam suspicari visus est?  Acan. Nonvisus est.


quinquicque ut dicebam mihi credebat.  Char. Verumut tibi quidem


visusest.  Acan. Nonsed credebat.  Char. Vaemihi miseronullus sum.


sedquid ego hic in lamentando pereoad navem non eo?


sequere.  Acan. Siistac ibiscommodum obviam venies patri;

 220

posteaaspiciet te timidum esse atque exanimatum: ilico

 

retinebitrogitabit unde illam emerisquanti emeris:


timidumtemptabit te.  Char. Hac ibo potius. iamcenses patrem


abiissea portu?  Acan. Quin ea ego huc praecucurrigratia


nete opprimeret imprudentem atque electaret.  Char. Optime.




Atto 2Scena 1

Demipho 


 225

Mirismodis di ludos faciunt hominibus


mirisqueexemplis somnia in somnis danunt.


velutego nocte hac quae praeteriit proxuma


insomnis egi satis et fui homo exercitus.


mercarivisus mihi sum formosam capram;

 230

eine noceret quam domi ante habui capram


neudiscordarentsi ambae in uno essent loco


posteriusquam mercatus fueramvisus sum


incustodelam simiae concredere.


easimia adeo post haud multo ad me venit

 235

malemihi precatur et facit convicium:


aitsese illius opera atque adventu caprae


flagitiumet damnum fecisse haud mediocriter;


dicitcapramquam dederam servandam sibi


suaeuxoris dotem ambedisse oppido.

 240

miillud videri mirumut una illaec capra


uxorissimiai dotem ambederit.


instarefactum simiaatque hoc denique


respondetni properem illam ab sese abducere


adme domum intro ad uxorem ducturum meam.

 245

atqueoppido hercle bene velle illi visus sum


astnon habere cui commendarem capram;


quomagis quid facerem cura cruciabar miser.


intereaad me haedus visust adgredirier


infitmihi praedicaresese ab simia

 250

capramabduxisseet coepit inridere me;


egoenim lugere atque abductam illam aegre pati.


hocquam ad rem credam pertinere somnium


nequeoinvenire; nisi capram illam suspicor


iamme invenisse quae sit aut quid voluerit.

 255

adportum hinc abii mane cum luci simul;


postquamid quod volui transegiatque ego conspicor


navemex Rhodo quast heri advectus filius;


conlibitumstilluc mihi nescio qui visere:


inscendoin lembum atque ad navem devehor.

 260

atqueego illi aspicio forma eximia mulierem


filiusquam advexit meus matri ancillam suae.


quamego postquam aspexinon ita amo ut sani solent


hominessed eodem pacto ut insani solent.


amavihercle equidem ego olim in adulescentia

 265

verumad hoc exemplum numquamut nunc insanio.


unumquidem hercle iam scioperiisse me;


vosmetvidete ceterum quanti siem.


nunchoc profecto sic est: haec illast capra;

 

verumhercle simia illa atque haedus mihi malum

 270

adportantatque eos esse quos dicam hau scio.


sedconticiscamnam eccum it vicinus foras.




Atto 2Scena 2

Lysimachvs 



Profectoego illunc hircum castrari volo


ruriqui vobis exhibet negotium.


Dem. 


Necomen illud mihi nec auspicium placet.

 275

quasihircum metuo ne uxor me castret mea.

 

[atqueillius haec nunc simiae partis ferat.]


Lys. 


Itu hinc ad villam atque istos rastros vilico


Pistoipsi facito coram ut tradas in manum.


uxorifacito ut nuntiesnegotium

 280

mihiesse in urbene me exspectet; nam mihi


trishodie litis iudicandas dicito.


eiet hoc memento dicere.  Servvs Numquidamplius?


Lys. 


Tantumst.  Dem. Lysimachesalve.  Lys. EugeDemipho


salveto.quid agis? quid fit?  Dem. Quod miserrumus.


Lys. 

 285

Dimelius faxint.  Dem. Di hoc quidemfaciunt.  Lys. Quid est?


Dem. 


Dicamsi videam tibi esse operam aut otium.


Lys. 


Quamquamnegotiumstsi quid visDemipho


nonsum occupatus umquam amico operam dare.


Dem. 


Benignitatemtuam mi experto praedicas.

 290

quidtibi ego aetatis videor?  Lys. Acherunticus


senexvetusdecrepitus.  Dem. Pervorse vides.


puersumLysimacheseptuennis.  Lys. Sanun es


quipuerum te esse dicas?  Dem. Vera praedico.


Lys. 


Modohercle in mentem venitquid tu diceres:

 295

senexquom extemplo estiam nec sentit nec sapit


aiuntsolere eum rusum repuerascere.


Dem. 


Immobis tanto valeo quam valui prius.


Lys. 


Benehercle factumet gaudeo.  Dem. Immo siscias


oculisquoque etiam plus iam video quam prius.


Lys. 

 300

Benest.  Dem. Malaerei dico.  Lys. Iam istuc non benest.


Dem. 


Sedausimne ego tibi eloqui fideliter?


Lys. 


Audacter.  Dem. Animumadvorte.  Lys. Fiet sedulo.


Dem. 


Hodieire in ludum occepi litterarium


Lysimache.ternas scio iam.  Lys. Quidternas?  Dem. Amo.


Lys. 

 305

Tuncapite cano amassenex nequissime?


Dem. 


Sicanum seu istuc rutilum sive atrumstamo.


Lys. 


Ludificasnunc tu me hicopinorDemipho.


Dem. 


Decidecollum stantisi falsum loquor;


velut scias me amarecape cultrum ac seca

 310

digitumvel aurem vel tu nasum vel labrum:


simovero me seu secari sensero


Lysimacheauctor sum ut me amando enices.


Lys. 


Siumquam vidistis pictum amatoremem illic est.


nammeo quidem animo vetulus decrepitus senex

 315

tantidemstquasi sit signum pictum in pariete.


Dem. 


Nunctu mecredocastigare cogitas.


Lys. 


Egonte?  Dem. Nihil est iam quod tu mihisuscenseas:


feceretale ante alii spectati viri.

 320

humanumamaresthumanum autem ignoscerest:


nesis me obiurgahoc non voluntas me impulit.


Lys. 


Quinnon obiurgo.  Dem. At ne deteriorem tamen


hocfacto ducas.  Lys. Egon te? ahne disiverint.


D. 


Videsis modo etiam.  L. Visumst.  D. Certen?  Lys. Perdisme.

 325

hichomo ex amore insanit. numquid vis?  Dem. Vale.


Lys. 


Adportum properonam ibi mihi negotium est.


Dem. 


Beneambulato.  Lys. Bene vale.   Dem. Benesit tibi.


quinmihi quoque etiamst ad portum negotium.


nuncadeo ibo illuc. sed optume gnatum meum

 330

videoeccum. opperiar hominem. hoc nunc mihi viso opust


huicpersuadere quo modo potis siem


utillam vendat neve det matri suae;


namei dono advexe audivi. sed praecauto opust


nehic illam me animum adiecisse aliqua sentiat.




Atto 2Scena 3

Charinvs 


 335

Homome miserior nullust aequeopinor


nequeadvorsa cui plura sint sempiterna;


satinquidquid estquam rem agere occepi


propriumnequit mihi evenire quod cupio?


itamihi mala res aliqua obicitur

 340

bonumquae meum comprimit consilium.


miseramicam mihi paravianimi causapretio eripui


ratusclam patrem <me> meum posse habere:


isrescivit et viditet perdidit me;


nequeis cum roget quid loquar cogitatumst

 345

itaanimi decem in pectore incerti certant.


necquid corde nunc consili capere possim


sciotantus cum cura meost error animo


dumservi mei perplacet mihi consilium


dumrursum haud placet nec pater potis videtur

 350

induciut putet matri ancillam emptam esse illam.


nuncsi dico ut res est atque illam mihi me


emisseindicoquem ad modum existumet me?


atqueillam abstrahattrans mare hinc venum asportet;

 355

sciosaevos quam sitdomo doctus. igitur


hocineest amare? arare mavelimquam sic amare.


iamhinc olim invitum domo extrusit ab se


mercatumire iussit: ibi hoc malum ego inveni.


ubivoluptatem aegritudo vincatquid ibi inest amoeni?

 360

nequiquamabdidiabscondidiabstrusam habebam:


muscastmeus paternil potest clam illum haberi


necsacrum nec tam profanum quicquam estquin ibi ilico adsit.


necqui rebus meis confidam mi ulla spes in corde certast.


Dem. 


Quidilluc est quod solus secum fabulatur filius?

 365

sollicitusmihi nescio qua re videtur.  Char. Attatae


meuspater hic quidem est quem video. iboadloquar. quid fitpater?


Dem. 


Vndeincedisquid festinasgnate mi?  Char. Rectepater.


Dem. 


Itavolosed istuc quid esttibi quod commutatust color?


numquidtibi dolet?  Char. Nescio quid meo animostaegrepater.

370

postehac nocte non quievi satis mea ex sententia.


Dem. 


[Permare ut vectu'snunc oculi terram mirantur tui.


Ch. 


Magisopinor   D. Id est profecto; verum actutumabscesserit.]


ergoedepol palles. si sapiaseas ac decumbas domi.


Char. 


Otiumnon est: mandatis rebus praevorti volo.


Dem. 

 375

Crasagitoperendie agito.  Char. Saepe ex teaudivipater:


reimandatae omnis sapientis primum praevorti decet.


Dem. 


Ageigitur; nolo advorsari tuam advorsum sententiam.


Char. 


Salvossumsiquidem isti dicto solida et perpetuast fides.


Dem. 


Quidilluc est quod ille a me solus se in consilium sevocat?

 380

[iam]non vereor ne illam me amare hic potuerit resciscere;


quippehaud etiam quicquam inepte feciamantes ut solent.


Char. 


Resadhuc quidem hercle in tutostnam hunc nescire sat scio


deilla amica; quod si sciretesset alia oratio.


D. 


Quinego hunc adgredior de illa?  Ch. Quin egohinc me amolior?

 385

eoegout quae mandata amicus amicis tradam.  Dem. Immomane;


pauculaetiam sciscitare prius volo.  Char. Dic quidvelis.


Dem. 


Vsquenevaluisti?  Char. Perpetuo rectedum quidemillic fui;


verumin portum huc ut sum advectusnescio qui animus mihi dolet.


Dem. 


Nauseaedepol factum credo; verum actutum abscesserit.

390

sedquid ais? ecquam tu advexti tuae matri ancillam e Rhodo?


Char. 


Advexi.  Dem. Quid?ea ut videtur mulier?  Ch. Non edepol mala.


Dem. 


Vtmoratast?  Char. Nullam vidi melius measententia.


D. 


Mihiquidem edepol visastquom illam vidi.  Ch. Ehoan vidistipater?


Dem. 


Vidi.verum non ex usu nostrostneque adeo placet.


Ch. 

 395

Quivero?  D. Quia non nostra formam habetdignam domo.


nihilopust nobis ancilla nisi quae texatquae molat


lignumcaedatpensum faciataedis verratvapulet


quaehabeat cottidianum familiae coctum cibum:


horuncilla nihilum quicquam facere poterit.  Char. Admodum.

400

eacausa equidem illam emidono quam darem matri meae.


Dem. 


Neduasneve te advexisse dixeris.  Char. Dime adiuvant.


Dem. 


Labefactopaulatim. verum quod praeterii dicere


nequeilla matrem satis honeste tuam sequi poterit comes

 405

nequesinam.  Char. Qui vero?  Dem. Quiailla forma matrem familias


flagitiumsit si sequatur; quando incedat per vias


contemplentconspiciant omnesnutentnictentsibilent


vellicentvocentmolesti sint; occentent ostium:


impleanturelegeorum meae fores carbonibus.

 410

atqueut nunc sunt maledicentes hominesuxori meae


mihiqueobiectent lenocinium facere. nam quid eost opus?


Char. 


Herclequi tu recte diciset tibi adsentior.


sedquid illa nunc fiet?  Dem. Recte. ego emeromatri tuae


ancillamviraginem aliquam non malamforma mala

 415

utmatrem addecet familiasaut Syram aut Aegyptiam:


eamoletcoquetconficiet pensumpinsetur flagro


nequepropter eam quicquam eveniet nostris foribus flagiti.


Char. 


Quidsi igitur reddatur illi unde empta est?  Dem. Minimegentium.


Char. 


Dixitse redhiberesi non placeat.  Dem. Nihilistoc opust:

 420

litigarinolo ego usquamtuam autem accusari fidem;


multoedepol si quid faciendumst facere damni mavolo


quamopprobramentum aut flagitium muliebre exferri domo.


metibi illam posse opinor luculente vendere.


Char. 

 425

Dumquidem hercle ne minoris vendas quam ego emipater.


Dem. 


Tacemodo: senex est quidamqui illam mandavit mihi


utemerem <aut> ad istanc faciem.  Char. Atmihi quidam adulescenspater


mandavitad illam faciemita ut illaec estemerem sibi.


Dem. 


Vigintiminis opinor posse me illam vendere.


Char. 

 430

Atego si velimiam dantur septem et viginti minae.


Dem. 


Atego   Char. Quin egoinquam   Dem. Ahnescis quid dicturus sumtace.


trisminas accudere etiam possumut triginta sient.


Ch. 


Quovortisti?  D. Ad illum quiemit.  Ch. Vbinamst is homo gentium?


Dem. 

 435

Eccillumvideo. iubet quinque me addere etiam nunc minas.


Char. 


Hercleillunc divi infelicentquisquis est.  Dem. Ibidemmihi


etiamnunc adnutat addam sex minas.  Char. Septemmihi.


Dem. 


Numquamedepol me vincet hodie.  Char. Commodisposcitpater.


Dem. 


Nequiquamposcit: ego habeo.  Char. At illicpollicitust prior.


Dem. 

 440

Nihilifacio.  Char. Quinquaginta poscit.  Dem. Noncentum datur.


potineut ne licitere advorsum <mei> animi sententiam?


maximamhercle habebis praedam: ita ille estquoi emitursenex;


sanusnon est ex amore illius. quod posces feres.


Char. 


Certeedepol adulescens illecui ego emoefflictim perit

 445

eiusamore.  Dem. Multo hercle ille magis senexsi tu scias.


Char. 


Numquamedepol fuit neque fiet ille senex insanior


examore quam ille adulescens cui ego do hanc operampater.


D. 


Quiesceinquam. istanc rem ego recte videro.  C. Quidais?  D. Quid est?


C. 


Nonego illam mancupio accepi.  D. Sed illeillam accipiet. sine.


Char. 

 450

Nonpotes tu lege vendere illam.  Dem. Egoaliquid videro.


Char. 


Postautem communest illa mihi cum alio. qui scio


quidsit ei animivenirene eam velit an non velit?

 

Dem. 


Egoscio velle.  Char. At pol ego esse credoaliquem qui non velit.


D. 


Quidid mea refert?  C. Quia illi suam rem esseaequomst in manu.


D. 

 455

Quidais?  C. Communis mihi illa est cum illo: ishic nunc non adest.


Dem. 


Priusrespondes quam rogo.  Char. Prius tu emisquam vendopater.


nescioinquamvelit ille illam necne abalienarier.


Dem. 


Quid?illi quoidam qui mandavit tibi si emeturtum volet


siego emo illi qui mandavittum ille nolet? nihil agis.

 460

numquamedepol quisquam illam habebit potius quam ille quem ego volo.


C. 


Certumnest?  D. Censencertum esse? quin ad navem iam hinc eo


ibivenibit.  Char. Vin me tecum illoire?  Dem. Nolo.  Char. Nonplaces.


Dem. 


Meliusttequae sunt mandatae res tibipraevortier.


Char. 


Tuprohibes.  Dem. At me incusato: te fecissesedulo.

 465

adportum ne bitasdico iam tibi.  Char. Auscultabitur.


Dem. 


Iboad portum. ne hic resciscatcauto opust: non ipse emam


sedLysimacho amico mandabo. is se ad portum dixerat

 

iredudum. me moror quom hic asto.   Char. Nullussumoccidi.




Atto 2Scena 4

Char. 



Pentheumdiripuisse aiunt Bacchas: nugas maximas

 470

fuissecredopraeut quo pacto ego divorsus distrahor.


cur egovivo? cur non morior? quid mihist in vita boni?


certumstibo ad medicum atque ibi me toxico morti dabo


quandoid mi adimiturqua causa vitam cupio vivere.


Evtychvs 


Manemane obsecroCharine.  Char. Quis merevocat?  Evt. Eutychus

 475

tuosamicus et sodalissimul vicinus proxumus.


Char. 


Non tuscisquantum malarum rerum sustineam.  Evt. Scio;


omniaego istaec auscultavi ab ostioomnem rem scio.


C. 


Quid idest quod scis?  E. Tuos pater volt vendere  C. Omnem rem tenes.


Evt. 


Tuamamicam.  Char. Nimium multumscis.  Evt. Tuis ingratiis.


Char. 

 480

Plurimumtu scis. sed qui scis esse amicam illam meam?


Evt. 


Tuteheri ipsus mihi narrasti.  Char. Satin utoblitus fui


tibi menarravisse?  Evt. Hau mirumstfactum.  Char. Te nunc consulo.

 

responde:quo leto censes me ut peream potissimum?


Evt. 


Nontaces? cave tu istuc dixis.  Char. Quid visme igitur dicere?


Evt. 

 485

Vinpatri sublinere pulchre me os tuo?  Char. Sanevolo.


E. 


Visneeam ad portum   C. Qui potius quamvoles?  E. Atque eximam


mulierempretio?  C. Qui potius quam auroexpendas?  E. Vnde erit?


Char. 


Achillemoraboaurum ut mihi detHector qui expensus fuit.


Evt. 


Sanunes?  Char. Pol sanus si simnon te medicummi expetam.


Evt. 

 490

Tantiquanti poscitvin tanti illam emi?  Char. Auctarium


adicitovel mille nummum plus quam poscet.  Evt. Iamtace.


sedquid ais? unde erit argentum quod desquom poscet pater?


Char. 


Invenieturexquireturaliquid fiet; enicas.


Evt. 


Iamistuc 'aliquid fiet' metuo.  Char. Quintaces?  Evt. Muto imperas.


C. 

 495

Satinistuc mandatumst?  E. Potin ut aliudcures?  C. Non potest.


Evt. 


Benevale.  Char. Non edepol possum prius quam tuad me redieris.


E. 


Meliussanus sis.  C. Valevince et meserva.  E. Ego fecero.

 

domimaneto me.  Char. Ergo actutum face cumpraeda recipias.




Atto 3Scena 1

Lysimachvs 



Amiceamico operam dedi: vicinus quod rogavit

 500

hocemi mercimonium. mea es tusequere sane.


neplora: nimis stulte facisoculos corrumpis tales.


quintibi quidem quod rideas magis estquam ut lamentere.

 

Pasicompsa 


Amaboecastormi senexeloquere   Lys. Exquirequidvis.


Pas. 


Curemeris me.  Lys. Tene ego? ut quod impereturfacias

 505

itemquod tu mihi si imperesego faciam.  Pas. Facerecertumst


procopia et sapientia quae te velle arbitrabor.


Lys. 


Laboriosinil tibi quicquam operis imperabo.


Pas. 


Namqueedepol equidemmi senexnon didici baiolare


necpecua ruri pascere nec pueros nutricare.


Lys. 

 510

Bonasi esse visbene erit tibi.  Pas. Tum polego perii misera.


Lys. 


Qui?  Pas. Quiaillim unde huc advecta summalis bene esse solitumst.


Lys. 


Quasidicas nullam mulierem bonam esse.  Pas. Haudequidem dico


necmos meust ut praedicem quod ego omnis scire credam.


Lys. 


Oratioedepol pluris est huius quam quanti haec emptast.

 515

rogarehoc unum te volo.  Pas. Roganti respondebo.


Lys. 


Quidais tu? quid nomen tibi dicam esse?  Pas. Pasicompsae.


Lys. 


Exforma nomen inditumst. sed quid aisPasicompsa?


possintusi usus veneritsubtemen tenue nere?


Pas. 


Possum.  Lys. Sitenue scisscio te uberius posse nere.


Pas. 

 520

Delanificio neminem metuouna aetate quae sit.


Lys. 


Bonamhercle te et frugi arbitrormatura iam inde aetate


quomscis facere officium tuommulier.  Pas. Poldocta didici.


operamaccusari non sinam meam.  Lys. Em istaechercle res est.


ovemtibi eccillam dabonatam annos sexaginta

 525

peculiarem.  Pas. Misenextam vetulam?  Lys. Generis graecist;


eamsi curabisperbonasttondetur nimium scite.


Pas. 


Honoriscausa quidquid est quod dabitur gratum habebo.


Lys. 


Nuncmulierne tu frustra sismea non esne arbitrere.


Pas. 


Dicigitur quaesoquoia sum?  Lys. Tuo eroredempta es rursum;

 530

egote redemiille mecum oravit.  Pas. Animusrediit


simecum servatur fides.  Lys. Bono animo esliberabit


illete homo: ita edepol deperitatque hodie primum vidit.


Pas. 


Ecastoriam bienniumstquom mecum rem coe+pit.


nuncquando amicum te scio esse illiusindicabo.


Lys. 

 535

Quidais tu? iam bienniumstquom tecum rem habet?  Pas. Certo;


etinter nos coniuravimusego cum illo et ille mecum:

 536a

egocum viro et ille cum mulierenisi cum illo aut ille mecum


neuterstupri causa caput limaret.  Lys. Diimmortales


etiamcum uxore non cubet?  Pas. Amaboanmaritust?


nequeest neque erit.  Lys. Nolim quidem. homohercle periuravit.


Pas. 

 540

Nullumadulescentem plus amo.  Lys. Puer est illequidemstulta.


namilli quidem hau sane diust quom dentes exciderunt.


Pas. 


Quiddentes?  Lys. Nihil est. sequere sis. huncme diem unum oravit

 

utapud me praehiberem locumideo quia uxor rurist.




Atto 3Scena 2

Demipho 



Tandemimpetravi ut egomet me corrumperem:

 545

emptastamica clam uxorem et clam filium.


certumstantiqua recolam et servibo mihi.


decursospatio breve quod vitae relicuomst


voluptatevino et amore delectavero.


namhanc se bene habere aetatem nimiost aequius.

 550

adulescensquom sistum quom est sanguis integer


reituae quaerundae convenit operam dare;


demumigitur quom sis iam senextum in otium


teconlocesdum potes ames: id iam lucrumst


quodvivis. hoc ut dicofactis persequar.

 555

intereatamen huc intro ad me invisam domum:


uxorme exspectat iam dudum esuriens domi;


iamiurgio enicabitsi intro rediero.

 

verumhercle postremoutut estnon ibo tamen


sedhunc vicinum prius conveniam quam domum

 560

redeam;ut mihi aedis aliquas conducat volo


ubihabitet istaec mulier. atque eccum it foras.




Atto 3Scena 3

Lysimachvs 



Adducamego illum iam ad tesi convenero.


Dem. 


Medicit.  Lys. Quid aisDemipho?  Dem. Estmulier domi?


Lys. 


Quidcenses?  Dem. Quid si visam?  Lys. Quidproperas? <mane.>


Dem. 

 565

Quidfaciam?  Lys. Quod opust facto facito utcogites.


Dem. 


Quidcogitem? equidem hercle opus hoc facto existimo


ut illointro eam.  Lys. Itane verovervex? introeas?


Dem. 


Quidaliud faciam?  Lys. Prius hoc auscultaatque ades:


priusetiamstquod te facere ego aequom censeo.

 570

namnunc si illuc intro ierisamplecti voles


confabulariatque osculari.  Dem. Tu quidem


meumanimum gestas: scis quid acturus siem.


Lys. 


Pervorsefacies.  Dem. Quodne ames   Lys. Tantominus.


ieiunitatisplenusanima foetida

 575

senexhircosus tu osculere mulierem?


utineadveniens vomitum excutias mulieri?


sciopol te amarequom istaec praemonstras mihi.


Dem. 


Quid siigitur unum faciam hoc? si censescoquom


aliquemarripiamusprandium qui percoquat

 580

apud tehic usque ad vesperum.  Lys. Em istuccenseo.


nunc tusapienter loquere atque amatorie.


Dem. 


Quidstamus? quin ergo imus atque obsonium


curamuspulchre ut simus?  Lys. Equidem te sequor.


atquehercle invenies tu locum illisi sapis:

 585

nullumhercle praeter hunc diem illa apud med erit.

 

metuoego uxoremcras si rure redierit


neillam hic offendat.  Dem. Res parata estsequere me.




Atto 3Scena 4

Charinvs 



Sumneego homo miserqui nusquam bene queo quiescere?


si domisumforis est animussin foris sumanimus domist.

 590

ita miin pectore atque in corde facit amor incendium:


ni exoculis lacrumae defendantiam ardeat credo caput.


spemteneosalutem amisi; redeat an nonnescio:


siopprimit pater quod dixitexsulatum abiit salus;


sinsodalis quod promisit fecitnon abiit salus.

 595

sedtamen dem si podagrosis pedibus esset Eutychus


iam aportu rediisse potuit. id illi vitium maxumumst


quodnimis tardus est advorsum mei animi sententiam.


sed inestquem currentem video? ipsus est. ibo obviam.


nuncquod restatei disperii: voltus neutiquam huius placet;

 600

tristisincedit (pectus ardethaereo)quassat caput.


Eutyche.  Evtychvs EuCharine.  Char. Prius quam recipiasanhelitum


unoverbo eloquere: ubi ego sum? hicine an apud mortuos?


Evt. 


Nequeapud mortuos neque hic es.  Char. Salvossumimmortalitas


mihidata est: hic emit illampulchre os sublevit patri.

 605

impetrabiliorqui vivat nullus est. diceobsecro:


sineque hic neque Acherunti sumubi sum?  Evt. Nusquamgentium.


Char. 


Disperiiillaec interemit me modo oratio.


Evt. 


Odiosastoratiocum rem agas longinquom loqui.


Char. 


Quidquidestad capita rerum perveni.  Evt. Primumomnium:

 610

periimus.  Char. Quintu illud potius nuntias quod nescio?


Evt. 


Mulieralienata est abs te.  Char. Eutychecapitalfacis.


Evt. 


Qui?  Char. Quiaaequalem et sodalemliberum civemenicas.


Evt. 


Ne disierint.  Char. Demisisti gladium iniugulum: iam cadam.


Evt. 


Quaesohercleanimum ne desponde.  Char. Nullustquem despondeam.

 615

loquereporro aliam malam rem. cui est empta?  Evt. Nescio.


iamaddicta atque abducta eratquom ad portum venio.  Char. Vaemihi


montistu quidem mali in me ardentis iam dudum iacis.


pergeexcruciacarnufexquandoquidem occepisti semel.


[  Evt. Nontibi istuc magis dividiaestquam mihi hodie fuit.


C. 

 620

Dicquis emit?  E. Nescio hercle.  C. Emistucinest operam dare


bonumsodalem?  Evt. Quid me facerevis?  Char. Idem quod me vides


utpereas. quin percontatu'shominis quae facies foret


quiillam emisset: eo si pacto posset indagarier


mulier?heu me miserum.  Evt. Flere omitteistucquod nunc agis.]


Evt. 

 625

Quidego feci?  Char. Perdidisti me et fidemmecum tuam.


Evt. 


Disciunt culpam meam istanc non esse ullam.  Char. Eugepae


deosabsentis testis memoras: qui ego istuc credam tibi?


Evt. 


Quiatibi in manu est quod credasego quod dicamid mi in manust.


Char. 


Deistac re argutus esut par pari respondeas

 630

admandata claudus caecus mutus mancus debilis.


promittebaste os sublinere meo patri: egomet credidi


hominidocto rem mandareis lapidi mando maximo.


Evt. 


Quidego facerem?  Char. Quid tu faceres? menrogas? requireres


rogitaresquis esset aut unde essetqua prosapia

 635

civisneesset an peregrinus.  Evt. Civem esse aibantAtticum.


Char. 


Vbihabitaret invenires saltemsi nomen nequis.


Evt. 


Nemoaiebat scire.  Char. At saltem hominisfaciem exquireres.


Evt. 


Feci.  Char. Quaforma esse aiebant <igitur>?  Evt. Egodicam tibi:


canumvarumventriosumbucculentumbreviculum

 640

subnigrisoculisoblongis malispansam aliquantulum.


Char. 


Nonhominem mihised thensaurum nescio quem memoras mali.


numquidest quod dicas aliud de illo?  Evt. Tantumquod sciam.


Char. 


Edepolne ille oblongis malis mihi dedit magnum malum.


nonpossum durarecertumst exulatum hinc ire me.

 645

sedquam capiam civitatemcogitopotissimum:


MegaresEretriamCorinthumChalcidemCretamCyprum


SicyonemCnidumZacynthumLesbiamBoeotiam.


Evt. 


Curistuc coeptas consilium?  Char. Quia enim meadflictat amor.


Evt. 


Quid tuais? quid cum illucquo nunc ire paritasveneris

 650

si ibiamare forte occipias atque item eius sit inopia


iaminde porro aufugiesdeinde item illincsi item evenerit?


quismodus tibi exilio tandem evenietqui finis fugae?


quaepatria aut domus tibi stabilis esse poterit? dic mihi.


cedosi hac urbe abisamorem te hic relicturum putas?

 655

si idfore ita sat animo acceptum estcertum idpro certo si habes


quantote satiust rus aliquo abireibi esseibi vivere


adeodum illius te cupiditas atque amor missum facit?


Char. 


Iamdixisti?  Evt. Dixi.  Char. Frustradixti. hoc mihi certissumumst.


eodomumpatrem atque matrem ut meos salutempostea

 660

clampatrem patria hac effugiamaut aliquid capiam consili.


Evt. 


Vtcorripuit se repente atque abiit. heu misero mihi


si illeabieritmea factum omnes dicent esse ignavia.


certumstpraeconum iubere iam quantum est conducier


quiillam investigentqui inveniant. post ad praetorem ilico

 665

iboorabout conquaestores det mi in vicis omnibus;


nammihi nil relicti quicquam aliud iam esse intellego.




Atto 4Scena 1

Dorippa 



Quoniama viro ad me rus advenit nuntius


rus noniturumfeci ego ingenium meum


reveniut illum persequar qui me fugit.

 670

sedanum non video consequi nostram Syram.

 

atqueeccam incedit tandem. quin is ocius?


Syra 


nequeomecastortantum hoc onerist quod fero.


Dor. 


Quidoneris?  Syr. Annos octoginta et quattuor;


eteodem accedit servitussudorsitis:

 675

simulhaec quae porto deprimunt.  Dor. Aliquidcedo


quihanc vicini nostri aram augeam.


da sanehanc virgam lauri. abi tu intro.  Syr. Eo.


Dor. 


Apolloquaeso teut des pacem propitius


salutemet sanitatem nostrae familiae

 680

meoqueut parcas gnato pace propitius.


Syra 


Disperiiperii miseravae miserae mihi.


Dor. 


Satintu sana esobsecro? quid eiulas?


Syr. 


Dorippamea Dorippa.  Dor. Quid clamasobsecro?


Syr. 


Nescioquaest mulier intus hic in aedibus.


Dor. 

 685

Quidmulier?  Syr. Mulier meretrix.  Dor. Veronserio?


Syr. 


Nimiumscis sapereruri quae non manseris.


quamvisinsipiens poterat persentiscere

687a

... ......


illamesse amicam tui viri bellissumi.


Dor. 


Credomecastor.  Syr. Ei hac mecumut videassemul

 690

tuamAlcumenam paelicemIuno mea.


Dor. 


Ecastorvero istuc eo quantum potest.




Atto 4Scena 2

Lysimachvs 



Parumneest malai reiquod amat Demipho


nisumptuosus insuper etiam siet?


decemsi vocasset summos ad cenam viros

 695

nimiumobsonavit. sed coquosquasi in mari

 

solethortator remiges hortarier


itahortabatur. egomet conduxi coquom.


sed eumdemiror non venireut iusseram.


sedquinam hinc a nobis exit? aperitur foris.




Atto 4Scena 3

Dorippa 


 700

Miseriormulier me nec fietnec fuit


taliviro quae nupserim. heu miserae mihi.


em quoite et tuaquae tu habeascommendes viro


em quoidecem talenta dotis detuli


haec utvideremut ferrem has contumelias.


Lys. 

 705

Periiherclerure iam rediit uxor mea:


vidissecredo mulierem in aedibus.


sedquae loquatur exaudire hinc non queo.


accedampropius.  Dor. Vae miserae mi.  Lys. Immomihi.


Dor. 


Disperii.  Lys. Equidemhercle oppido perii miser.

 710

vidit.ut te omnesDemiphodi perduint.


Dor. 


Pol hocestire quod rus meus vir noluit.


Lys. 


Quidnunc ego faciam nisi uti adeam atque adloquar?


iubetsalvere suos vir uxorem suam.


urbanifiunt rustici?  Dor. Pudicius

 715

faciuntquam illi qui non fiunt rustici.


Lys. 


Numquid delinquont rustici?  Dor. Ecastor minus


quamurbaniet multo minus mali quaerunt sibi.


Lys. 


Quidautem urbani deliquerunt? dic mihi


cupiohercle scire.  Dor. Sed tu me temptassciens.


quoiailla mulier intust?  Lys. Vidistine eam?


Dor. 

 720

Vidi.  Lys. Quoiaea sit rogitas?  Dor. Resciscam tamen.


Lys. 


Vindicam quoiast? illa illa edepol vae mihi


nescioquid dicam.  Dor. Haeres.  Lys. Haudvidi magis.


Dor. 


Quindicis?  Lys. Quin si liceat   Dor. Dictumoportuit.


Lys. 

 725

Nonpossumita instas; urges quasi pro noxio.


Dor. 


Scioinnoxiu's.  Lys. Audacter quam vis dicito.


Dor. 


Dicigitur.  Lys. Dicam.  Dor. Atqui dicundum est tamen.


Lys. 


Illastetiam vis nomen dicam?  Dor. Nihil agis


manufestoteneo in noxia.  Lys. Qua noxia?

 730

istaquidem illa est.  Dor. Quae illaest?  Lys. Illa   Dor. Iohia


Lys. 


Iam sinihil usus essetiam non dicerem.


Dor. 

 735

Non tuscis quae sit illa?  Lys. Immo iam scio:


deistac sum iudex captus.  Dor. Iudex? iamscio:


nunc tuin consilium istam advocavisti tibi.


Lys. 


Immosic: sequestro mihi datast.  Dor. Intellego.


Lys. 


Nihilhercle istius quicquam est.  Dor. Numeropurigas.


Lys. 

 740

Nimiumnegoti repperi. enim vero haereo.




Atto 4Scena 4

Cocvs 



Agiteite actutumnam mi amatori seni


coquendastcena. atquequom recogito


nobiscoquendastnon <quoi con>ducti sumus.


nam quiamat quod amat si habetid habet pro cibo:

 745

videreamplectioscularialloqui;


sed nosconfido onustos redituros domum.


itehac. sed eccum qui nos conduxit senex.


Lys. 


Ecceautem periicoquos adest.  Coc. Advenimus.


Lys. 


Abi.  Coc. Quidabeam?  Lys. Stabi.  Coc. Abeam?  Lys. Abi.


Coc. 

 750

Nonestis cenaturi?  Lys. Iam saturi sumus.


Coc. 


Sed  Lys. Interii.  Dor. Quidais tu? etiamne haec illi tibi


iusseruntferriquos inter iudex datu's?


Coc. 


Haecintua est amicaquam dudum mihi


teamare dixtiquom obsonabas?  Lys. Nontaces?


Coc. 

 755

Satisscitum filum mulieris. verum hercle anet.


Lys. 


Abindierectus?  Coc. Haud malast.  Lys. Attu malu's.


Coc. 


Scitamhercle opinor concubinam hanc.  Lys. Nonabis?


non egosum qui te dudum conduxi.  Coc. Quid est?


immohercle tu istic ipsus.  Lys. Vae miseromihi.


Coc. 

 760

Nempeuxor rurist tuaquam dudum dixeras


teodisse aeque atque anguis.  Lys. Egone istucdixi tibi?


Coc. 


Mihiquidem hercle.  Lys. Ita me amabit Iuppiter


uxorut ego illud numquam dixi.  Dor. Etiamnegas?


palamistaec fiuntte me odisse.  Lys. Quin nego.


Coc. 

 765

Nonnon te odisse aiebatsed uxorem suam;


etuxorem suam ruri esse aiebat.  Lys. Haeceast.


quidmihi molestu's?  Coc. Quia novisse me negas;


nisimetuis tu istanc.  Lys. Sapionam mihiunicast.


Coc. 


Vin meexperiri?  Lys. Nolo.  Coc. Mercedemcedo.


Lys. 

 770

Craspetito; dabitur. nunc abi.  Dor. Heu miseraemihi.


Lys. 


Nuncego verum illud verbum esse experior vetus:


aliquidmali esse propter vicinum malum.


Coc. 


Cur hicastamus? quin abimus? incommodi


si quidtibi evenitid non est culpa mea.


Lys. 

 775

Quin meeradicas miserum.  Coc. Scio iam quid velis:


nempeme hinc abire vis.  Lys. Voloinquam.  Coc. Abibitur.


drachmamdato.  Lys. Dabitur.  Coc. Dariergo sis iube.


daripotest interea dum illi ponunt.  Lys. Quinabis?


potineut molestus ne sis?  Coc. Agite apponite

 780

obsoniumistuc ante pedes illi seni.


haecvasa aut mox aut cras iubebo abs te peti


sequimini.  Lys. Fortasse te illum mirari coquom


quodvenit atque haec attulit. dicam quid est.


Dor. 


Nonmiror si quid damni facis aut flagiti.

 785

nec polego patiarsic me nuptam tam male


measquein aedis sic scorta obductarier.


Syrairogato meum patrem verbis meis


utveniat ad me iam simul tecum.   Syr. Eo.


Lys. 


Nescisnegoti quid situxorobsecro.

 790

conceptisverbis iam iusiurandum dabo


menumquam quicquam cum illa iamne abiit Syra?


periihercle. ecce autem haec abiit. vae misero mihi.


at tevicinedi deaeque perduint


cum tuaamica cumque amationibus.

795

suspicioneimplevit me indignissime


concivithostis domi: uxor acerrumast.


ibo adforum atque haec Demiphoni eloquar


meistanc capillo protracturum esse in viam


nisihinc abducit quo volt ex hisce aedibus.

800

uxorheus uxorquamquam tu irata es mihi


iubeassi sapiashaec intro auferrier:


eademlicebit mox cenare rectius.




Atto 4Scena 5

Syra 



Era quome misitad patremnon est domi:


rusabiisse aibant. nunc domum renuntio.


Evtychvs 

 805

Defessussum urbem totam pervenarier:


nihilinvestigo quicquam de illa muliere.


sedmater rure rediitnam video Syram


astareante aedis. Syra.  Syr. Quis est qui mevocat?


Evt. 


Erusatque alumnus tuos sum.  Syr. Salvealumne<mi>.


Evt. 

 810

Iammater rure rediit? responde mihi.


Syr. 


Suaquidem salute ac familiai maxuma.

 

Evt. 


Quidistuc negotist?  Syr. Tuos pater bellissumus


amicamadduxit intro in aedis.  Evt. Quo modo?


Syr. 


Adveniensmater rure eam offendit domi.


Evt. 

 815

Polhaud censebam istarum esse operarum patrem.


etiamnunc mulier intust?  Syr. Etiam.  Evt. Sequereme.




Atto 4Scena 6

Syr. 



Ecastorlege dura vivont mulieres


multoqueiniquiore miserae quam viri.


nam sivir scortum duxit clam uxorem suam

 820

id sirescivit uxorimpunest viro;


uxorvirum si clam domo egressa est foras


virofit causaexigitur matrimonio.


utinamlex esset eadem quae uxori est viro;


namuxor contenta estquae bona estuno viro:

 825

quiminus vir una uxore contentus siet?

 

ecastorfaximsi itidem plectantur viri


si quisclam uxorem duxerit scortum suam


utillae exiguntur quae in se culpam commerent


pluresviri sint vidui quam nunc mulieres.




Atto 5Scena 1

Charinvs 


 830

Limensuperum inferumquesalvesimul autem vale:


hunchodie postremum extollo mea domo patria pedem.


ususfructusvictuscultus iam mihi harunc aedium


interemptustinterfectustalienatust. occidi.


dipenates meum parentumfamiliai Lar pater

 835

vobismandomeum parentum rem bene ut tutemini.


egomihi alios deos penatis persequaralium Larem


aliamurbemaliam civitatem: ab Atticis abhorreo;


nam ubimores deteriores increbrescunt in dies

 

ubi quiamiciqui infideles sint nequeas pernoscere

 840

ubiqueid eripiaturanimo tuo quod placeat maxume


ibiquidem si regnum deturnon cupita est civitas.







Atto 5Scena 2

Evtychvs 


Divomatque hominum quae spectatrix atque era eadem es hominibus


spemsperatam quom obtulisti hanc mihitibi grates ago.


ecquisnamdeus estqui mea nunc laetus laetitia fuat?

 845

domierat quod quaeritabam: sex sodales repperi

 

vitamamicitiamcivitatemlaetitiamludumiocum;


eoruminventu res simitu pessumas pessum dedi


iraminimicitiammaeroremlacrumasexiliuminopiam


[solitudinemstultitiamexitiumpertinaciam].

 850

datediquaeso conveniundi mi eius celerem copiam.

 

Char. 


Apparatussum ut videtis: abicio superbiam;


egometmihi comescalatorequosagasoarmiger


egometsum mihi imperatoridem egomet mihi oboedio


egometmihi fero quod usust. o Cupidoquantus es.

 855

namtu quemvis confidentem facile tuis factis facis

 

eundemex confidente actutum diffidentem denuo.


Evt. 


Cogitoquonam ego illum curram quaeritatum.  Char. Certares


meusque quaerere illamquoquo hinc abductast gentium;


nequemihi ulla obsistet amnis nec mons neque adeo mare

 860

neccalor nec frigus metuo neque ventum neque grandinem;

 

imbremperpetiarlaborem sufferamsolemsitim;


nonconcedam neque quiescam usquam noctu neque dius


priusprofecto quam aut amicam aut mortem investigavero.


Evt. 


Nescioquoia vox ad aures mi advolavit.  Char. Invoco

 865

vosLares vialesut me bene tutetis.  Evt. Iuppiter

 

estneillic Charinus?  Char. Civesbenevalete.  Evt. Ilico


staCharine.  Char. Qui me revocat?  Evt. SpesSalusVictoria.


Ch. 


Quidme voltis?  E. Ire tecum.  Ch. Aliumcomitem quaerite


nonamittunt hi me comites qui tenent.  Evt. Quisunt ei?


Char. 

 870

Curamiseriaaegritudolacrumaelamentatio.

 

Evt. 


Repudiaistos comites atque hoc respice et revortere.


Char. 


Siquidemmecum fabulari vissubsequere.  Evt. Stailico.


Char. 


Malefacisproperantem qui me commorare. sol abit.


Evt. 


Sihuc item properes ut istuc properasfacias rectius:

 875

hucsecundus ventus nunc est; cape modo vorsoriam:


hicfavonius serenustistic auster imbricus;


hicfacit tranquillitatemiste omnis fluctus conciet.


recipete ad terramCharinehuc. nonne ex advorso vides


nubisatra imberque <ut> instat? aspice ad sinisteram

 880

caelumut est splendore plenum atque ut dei is<tuc vorti iubent>?

 

Char. 


Religionemillic <mi> obiecit: recipiam me illuc.  Evt. Sapis.


oCharinecontra pariter fer gradum et confer pedem


porgebracchium.  Char. Prehende. iamtenes?  Evt. Teneo.  Char. Tene.


Evt. 


Quonunc ibas?  Char. Exulatum.  Evt. Quidibi faceres?  Char. Quod miser.


Evt. 

 885

Nepaverestituam iam ego te in gaudio antiquo ut sies.


maximequod vis audireid audiesquod gaudeas


[stailicoamicus aduenio multum beneuolens].


tuamamicam   Ch. Quid eam?  E. Vbisit ego scio.  Ch. Tuneobsecro?


Evt. 


Sanamet salvam.  Char. Vbi eam salvam?  Evt. Egoscio.  Char. Ego me mavelim.


Evt. 

 890

Potinut animo sis tranquillo?  Char. Quid si mianimus fluctuat?

 

Evt. 


Egoistum in tranquillo quieto tuto sistam: ne time.


Char. 


Obsecroteloquere <propere> ubi situbi eam videris.


quidtaces? dic. enicas me miserum tua reticentia.


Evt. 


Nonlonge hinc abest a nobis.  Char. Quin ergocommostrassi vides?


Evt. 

 895

Nonvideo hercle nuncsed vidi modo.  Char. Quinego videam facis?


Evt. 


Faciam.  Char. Longumistuc amantist.  Evt. Etiam metuis? omnia


commonstrabo.amicior mihi nullus vivit atque is est


quiillam habetneque est quoi magis me velle melius aequom siet.


Char. 


Noncuro istuncde illa quaero.  Evt. De illaergo ego dico tibi.

 900

sanehoc non in mentem venit dudumut ubi <sit dicerem>.


Char. 


Dicigiturubi illa est?  Evt. In nostrisaedibus.  Char. Aedis probas


situ vera dicis; pulchre aedificatas arbitro.


sedqui ego istuc credam? vidistin an de audito nuntias?


E. 


Egometvidi.  Ch. Quis eam adduxit ad vos?  E. <Vt>inique rogas.


quidtua refertqui cum istac venerit?  Char. Dumistic siet.

 905

veradicis?  Evt. NilCharinete quidemquicquam pudet;


estprofecto.  Char. Opta ergo ob istunc nuntiumquid vis tibi.


Evt. 


Quidsi optabo?  Char. Deos orato ut eius faciantcopiam.


Evt. 


Derides.  Char. Servatares est demumsi illam videro.

 910

sedquin ornatum hunc reicio? heusaliquis actutum huc foras

 

exiteillincpallium mi ecferte.  Evt. Emnunctu mihi places.


Char. 


Optumeadvenispuerecape chlamydem atque istic sta ilico


utsi haec non sint verainceptum hoc itiner perficere exsequar.


Evt. 


Nonmihi credis?  Char. Omnia equidem credo quaedicis mihi.

 915

sedquin intro ducis me ad eamut videam?  Evt. Paulispermane.


Ch. 


Quidmanebo?  E. Tempus non est introeundi.  Ch. Enicas.


Evt. 


Nonopus estinquamnunc intro te ire.  Char. Respondemihi


quacausa?  Evt. Operae nonest.  Char. Cur?  Evt. Quianon est illi commodum.


Char. 


Itane?commodum illi non estquae me amatquam ego contra amo?

 920

omnibushic ludificatur me modis. ego stultior

 

quiisti credam. commoratur. chlamydem sumam denuo.


Evt. 


Maneparumper atque haec audi.  Char. Cape sispuerehoc pallium.


Evt. 


Materirata est patri vehementerquia scortum sibi


oboculos adduxerit in aedisdum ruri ipsa abest:

 925

suspicaturillam amicam esse illi.  Char. Sonamsustuli.


Evt. 


Eamrem nunc exquirit intus.  Char. Iammachaerast in manu.


Evt. 


Namsi eo ted intro ducam   Char. Tollo ampullamatque hinc eo.


Evt. 


ManemaneCharine.  Char. Errasme deciperehaud potes.


Evt. 


Nequeedepol volo.  Char. Quin tu ergo itinerexsequi meum me sinis?


Evt. 

 930

Nonsino.  Char. Egomet me moror. tu puereabihinc intro ocius.

 

iamin currum escendiiam lora in manus cepi meas.


Evt. 


Sanusnon es.  Char. Quinpedesvos incurriculum conicitis


inCyprum rectaquandoquidem pater mihi exilium parat?


Evt. 


Stultusesnoli istuc quaeso dicere.  Char. Certumexsequist

 935

operamut sumam ad pervestigandumubi sit illaec.  Evt. Quindomist.


Char. 


Namhic quod dixitid mentitust.  Evt. Veradixi equidem tibi.


Char. 


IamCyprum veni.  Evt. Quin sequereut illamvideas quam expetis.


Char. 


Percontatusnon inveni.  Evt. Matris iam iram neglego.


Char. 


Porroproficiscor quaesitum. nunc perveni Chalcidem;

 940

videoibi hospitem Zacynthodico quid eo advenerim

 

rogitoquis eam vexeritquis habeat si ibi indaudiverit.


Evt. 


Quintu istas omittis nugas ac mecum huc intro ambulas?


Char. 


HospesresponditZacynthi ficos fieri non malas.


Evt. 


Nilmentitust.  Char. Sed de amica seindaudivisse autumat

 945

hicAthenis esse.  Evt. Calchas iste quidemZacynthiust.


Char. 


Navemconscendoproficiscor ilico. iam sum domi


iamredii <ex> exilio. salvemi sodalis Eutyche:


utvaluisti? quid parentes mei? valent mater pater?


benevocasbenigne dicis: cras apud tenunc domi.

 950

sicdecetsic fieri oportet.  Evt. Eloque nisomnias.

 

hichomo non sanust.  Char. Medicari amicus quinproperas <mihi>?


Evt. 


Sequeresis.  Char. Sequor.  Evt. Clementerquaesocalces deteris.


audintu?  Char. Iam dudum audivi.  Evt. Pacemcomponi volo


meopatri cum matre: nam nunc est irata   Char. Imodo.


Evt. 

 955

Propteristanc.  Char. I modo.  Evt. Ergocura.  Char. Quin tu ergo i modo.

 

tampropitiam reddamquam quom propitiast Iuno Iovi.




Atto 5Scena 3

Demipho 



Quasitu numquam quicquam adsimile huius facti feceris.


Lysimachvs 


Edepolnumquam; cavi ne quid facerem. vix vivo miser.


nam meauxor propter illam tota in fermento iacet.


Dem. 

 960

At egoexpurigationem habebout ne suscenseat.


Lys. 


Sequereme. sed exeuntem filium video meum.




Atto 5Scena 4

Evtychvs 



Adpatrem ibout matris iram sibi esse sedatam sciat.


iamredeo.  Lys. Placet principium. quid agis?quid fitEutyche?


Evt. 


Optimaopportunitate ambo advenistis.  Lys. Quidrei est?


Evt. 

 965

Vxortibi placida et placatast. cette dextras nunciam.


Lys. 


Di meservant.  Evt. Tibi amicam esse nullamnuntio.


Dem. 


Di teperdant. quid negotist namquaesoistuc?  Evt. Eloquar.


animumadvortite igitur ambo.  Dem. Quin tibi ambooperam damus.


Evt. 


Quibono sunt genere nati<si> sunt ingenio malo

 970

suapteculpa genere sapiuntgenus ingenio improbant.


Dem. 


Verumhic dicit.  Lys. Tibi ergo dicit.  Evt. Eoillud est verum magis.


nam teistac aetate haud aequom filio fuerat tuo


adulescentiamanti amicam eripere emptam argento suo.


Dem. 


Quid tuais? Charini amicast illa?  Evt. Vtdissimulat malus.


Dem. 

 975

Illequidem illam sese ancillam matri emisse dixerat.


Evt. 


Proptereaigitur tu mercatu'snovos amatorvetus puer?


Lys. 


Optumehercleperge <tu>ego adsistam hinc altrinsecus.


quibusest dictis dignususque oneremus ambo.  Dem. Nullussum.


Lys. 


Filiosuo qui innocenti fecit tantam iniuriam.


Evt. 

 980

Quemquidem hercle egoin exilium cum iretredduxi domum;


namibat exulatum.  Dem. An abiit?  Lys. Etiamloquerelarua?


temperareistac aetate istis decebat artibus.


Dem. 


Fateordeliqui profecto.  Evt. Etiam loquerelarua?

 22a 983a

[vacuomesse istac ted aetate his decebat noxiis.]


itidemut tempus anniaetatem aliam aliud factum condecet;

 985

nam siistuc ius estsenecta aetate scortari senes

 

ubilocist res summa nostra publica?  Dem. Eiperii miser.


Lys. 


Adulescentesrei agendae isti magis solent operam dare.


Dem. 


Iamobsecro hercle vobis habete cum porciscum fiscina.


Evt. 


Reddeilli.  Dem. Sibi habeatiam ut volt per mesibi habeat licet.


Evt. 

 990

Temperiedepolquoniam ut aliter facias non est copia.


Dem. 


Supplicisibi sumat quid volt ipse ob hanc iniuriam


modopacem faciatis orout ne mihi iratus siet.


sihercle scivissem sive adeo ioculo dixisset mihi


seillam amarenumquam facerem ut illam amanti abducerem.

 995

Eutycheted orosodalis eius esserva et subveni:


huncsenem para [me] clientem; memorem dices benefici.


Lys. 


Ora utignoscat delictis tuis atque adulescentiae.


Dem. 


Pergintu autem? heiasuperbe invehere. spero ego mihi quoque


tempustale eventurumut tibi gratiam referam parem.


Lys. 

 1000

Missasiam ego istas artis feci.  Dem. Et quidemego dehinc iam.  Evt. Nihil <agis>:


consuetudineanimus rursus te huc inducet.  Dem. Obsecro


satisiam ut habeatis. quin loris caedite etiamsi lubet.


Lys. 


Rectedicis. sed istuc uxor facietquom hoc resciverit.


Dem. 


Nihilopust resciscat.  Evt. Quid istic? nonresciscetne time.

 1005

eamusintronon utibilest hic locusfactis tuis


dummemoramusarbitri ut sint qui praetereant per vias.


Dem. 


Herclequi tu recte dicis: eadem brevior fabula


erit.eamus.  Evt. Hic est intus filius apud nostuos.


Dem. 


Optumest.illac per hortum nos domum transibimus.


Lys. 

 1010

Eutychehanc volo prius rem agiquam meum intro refero pedem.


Evt. 


Quidistuc est?  Lys. Suam quisque homo rem memresponde mihi:


certonscis non suscensere mihi tuam matrem?  Evt. Scio.


Lys. 


Vide.  Evt. Meafide.  Lys. Satis habeo. sed quaeso hercleetiam vide.


Evt. 


Nonmihi credis?  Lys. Immo credosed tamenmetuo miser.


Dem. 

 1015

Eamusintro.  Evt. Immo dicamus senibus legemcenseo


priusquam abeamusqua se lege teneant contentique sint.


annosgnatus sexaginta qui eritsi quem scibimus


simaritum sive hercle adeo caelibem scortarier


cum eonos hac lege agemus: inscitum arbitrabimur

 1020

et pernos quidem hercle egebit qui suom prodegerit.


neuquisquam posthac prohibeto adulescentem filium


quinamet et scortum ducatquod bono fiat modo;


siquisprohibueritplus perdet clam <qua>si praehibuerit palam.


haecadeo ut ex hac nocte primum lex teneat senes.

 1025

benevalete; atqueadulescenteshaec si vobis lex placet


obsenum hercle industriam vos aequom est clare plaudere.