Ebook in formato Kindle (mobi) - Kindle File Ebook (mobi)

Formato per Iphone, Ipad e Ebook (epub) - Ipad, Iphone and Ebook reader format (epub)

Versione ebook di Readme.it powered by Softwarehouse.it

T.Macci Plauti

Curculio

PalinvrvsQuo ted hoc noctis dicam proficisci foras

Cum istocornatu cumque hac pompaPhaedrome?

PhaedromvsQuo Venus Cupidoque imperatsuadet Amor:

si medianox est sive est prima vespera

5

si statuscondictus cum hoste intercedit dies

tamen esteundum quo imperant ingratiis.

Pal. Attandemtandem-- Phaed. Tandem es odiosus mihi.

Pal.Istuc quidem nec bellum est nec memorabile:

tute tibipuer eslautus luces cereum.

10

Phaed.Egon apicularum congestum opera non feram

ex dulcioriundum melculo dulci meo?

Pal.Nam quo te dicam ego ire? Phaed. Si tu me roges

dicam utscias. Pal. Si rogitemquid respondeas?

Phaed.Hoc Aesculapi fanum est. Pal. Plus iam anno scio.

15

Phaed.Huic proxumum illud ostiumst oculissimum.

salvevaluistin? Pal. Ostium occlusissimum

caruitnefebris te heri vel nudiustertius

et hericenavistine? Phaed. Deridesne me?

Pal.Quid tu ergoinsanerogitas valeatne ostium?

20

Phaed.Bellissimum hercle vidi et taciturnissimum

numquamullum verbum muttit: cum aperitur tacet

cum illanoctu clanculum ad me exittacet.

Pal.Numquid tu quod te aut genere indignum sit tuo

facis autinceptas facinus facerePhaedrome?

25

num tupudicae cuipiam insidias locas

aut quampudicam esse oportet? Phaed. Nemini

nec meille sirit Iuppiter. Pal. Ego item volo.

ita tuomconferto amare sempersi sapis

ne id quodames populus si sciattibi sit probro.

30

sempercurato ne sis intestabilis.

32

Phaed.Quid istuc est verbi? Pal. Caute ut incedas via:

31

quod amasamato testibus praesentibus.

33

Phaed.Quin leno hic habitat. Pal. Nemo hinc prohibet necvetat

quin quodpalam est venalesi argentum estemas.

nemo irequemquam publica prohibet via;

dum ne perfundum saeptum facias semitam

dum tedabstineas nuptaviduavirgine

iuventuteet pueris liberisama quid lubet.

Phaed.Lenonis hae sunt aedes. Pal. Male istis evenat.

40

Phaed.Qui? Pal. Quia scelestam servitutem serviunt.

Phaed.Obloquere. Pal. Fiat maxume. Phaed. Etiam taces?

Pal.Nempe obloqui me iusseras. Phaed. At nunc veto.

sed itauti occepi dicere: ei ancillula est.

Pal.Nempe huic lenoni qui hic habitat? Phaed. Recte tenes.

45

Pal.Minus formidabone excidat. Phaed. Odiosus es.

eam voltmeretricem facere. ea me deperit

ego autemcum illa facere nolo mutuom.

Pal.Quid ita? Phaed. Quia proprium facio: amo paritersimul.

Pal.Malus clandestinus est amordamnumst merum.

50

Phaed.Est hercle ita ut tu dicis. Pal. Iamne ea fert iugum?

Phaed.Tam a me pudica est quasi soror mea sitnisi

si estosculando quippiam impudicior.

Pal.Semper tu scitoflamma fumo est proxima;

fumocomburi nil potestflamma potest.

55

qui e nucenuculeum esse voltfrangit nucem:

qui voltcubarepandit saltum saviis.

Phaed.At illa est pudica neque dum cubitat cum viris.

Pal.Credampudor si cuiquam lenoni siet.

Phaed.Immo ut illam censes? ut quaeque illi occasiost

60

subriperese ad me; ubi savium oppegitfugit.

id eo fitquia hic leno<hic qui> aegrotus incubat

inAesculapi fanois me excruciat. Pal. Quid est?

Phaed.Alias me poscit pro illa triginta minas

aliastalentum magnum; neque quicquam queo

65

aequibonique ab eo impetrare. Pal. Iniuriu's

qui quodlenoni nulli est id ab eo petas.

Phaed.Nunc hinc parasitum in Cariam misi meum

petitumargentum a meo sodali mutuom.

quod sinon affertquo me vortam nescio.

70

Pal. Sideos salutasdextrovorsum censeo.

Phaed.Nunc ara Veneris haec est ante horunc fores;

me inferreVeneri vovi ieientaculum.

Pal.Quid? tu te pones Veneri ieientaculo?

Phaed.Mete atque hosce omnis. Pal. Tum tu Venerem vomerevis.

75

Phaed.Cedopueresinum. Pal. Quid facturu's? Phaed. Iamscies.

anus hicsolet cubitare custos ianitrix

nomenLeaenae estmultibiba atque merobiba.

Pal.Quasi tu lagoenam dicasubi vinum Chium

soletesse. Phaed. Quid opust verbis? vinosissima est;

80

eaqueextemplo ubi <ego> vino has conspersi fores

de odoreadesse me scitaperit ilico.

Pal.Eine hic cum vino sinus fertur? Phaed. Nisi nevis.

Pal.Nolo herclenam istunc qui fert afflictum velim;

ego nobisafferri censui. Phaed. Quin tu taces?

85

si quidsuper illi fueritid nobis sat est.

Pal.Quisnam istic fluviustquem non recipiat mare?

Phaed.Sequere hacPalinureme ad foresfi mi obsequens.

Pal.Ita faciam. Phaed. Agite bibitefestivae fores;

potatefite mihi volentes propitiae.

90

Pal.Voltisne olivas [aut] pulpamentum [aut] capparim?

Phaed.Exsuscitate vostram huc custodem mihi.

Pal.Profundis vinum: quae te res agitant? Phaed. Sine.

viden utaperiuntur aedes festivissumae?

num muttitcardo? est lepidus. Pal. Quin das savium?

95

Phaed.Taceoccultemus lumen et vocem. Pal. Licet.

I. ii

LeaenaFlos veteris vini meis naribus obiectust

eius amorcupidam me huc prolicit per tenebras.

ubi ubiestprope me est. euaxhabeo.

salveanime miLiberi lepos.

100

ut veterisvetus tui cupida sum.

nam omniumunguentum odor prae tuo nautea est

tu mihistactatu cinnamumtu rosa

tucrocinum et casia estu telinum

nam ubi tuprofusu'sibi ego me pervelim sepultam.

105

sed quomadhuc naso odos obsecutust meo

davicissim meo gutturi gaudium.

nil agotecum: ubi est ipsus? ipsum expeto

tangereinvergere in me liquores tuos

sineductim. sed hac abiithac persequar.

110

Phaed.Sitit haec anus. Pal. Quantillum sitit? Phaed.Modica estcapit quadrantal.

Pal.Pol ut praedicasvindemia [haec] huic anui non sat est soli.

canem essehanc quidem magis par fuit: sagax nasum habet. LeaenaAmabo

112a

cuia voxsonat procul?

Phaed.Censeo hanc appellandam anum.

adibo.redi et respice ad meLeaena.

115

LeaenaImperator quis est?

Phaed.Vinipollens lepidus Liber

tibi quiscreantisiccaesemisomnae

adfertpotionem et sitim <iam> sedatum it.

LeaenaQuam longe a me abest? Phaed. Lumen hoc vide.

120

LeaenaGrandiorem gradum ergo fac ad meobsecro.

Ph.Salve. Le. Egon salva simquae siti sicca sum? Ph.At iam bibes. Leaena Diu fit.

Phaed.Em tibi anus lepida. Leaena Salveoculissime homo.

Pal.Ageeffunde hoc cito in barathrumpropere

proluecloacam. Phaed. Tace. Nolo huic male dici. Pal. Faciamigitur male potius.

125

Le.Venusde paulo paululum hoc tibi dabo haud lubenter.

nam tibiamantes propitiantes vinum potantes danunt

omnesmihi haud saepe evenunt tales hereditates.

Pal.Hoc vide ut ingurgitat impura in se merum avariterfaucibusplenis.

Phaed.Perii herclehuic quid primum dicam nescio. Pal. Emistucquod mihi dixti.

130

Phaed.Quid id est? Pal. Periisse ut te dicas. Phaed. Maletibi di

faciant.Pal. Dic isti.

Le. Ah.Pal. Quid est? ecquid lubet? Le. Lubet. Pal.Etiam mihi

quoquestimulo fodere lubet te.

Phaed.Tace<ne>-- Pal. Nolitaceo. ecce autem bibitarcuspluet credo hercle hodie.

Phaed.Iamne ego huic dico? Pal. Quid dices? Phaed. Meperiisse. Pal.

Age dice.Phaed. Anusaudi.

hoc voloscire te: perditus sum miser.

135

LeaenaAt pol ego oppido servata.

sed quidest? quid lubet perditum dicere

te esse?Phaed. Quia id quod amo careo.

LeaenaPhaedrome mine plora amabo.

tu mecurato ne sitiamego tibi quod amas iam huc adducam. --

140

Phaed.Tibine egosi fidem servas mecumvineam pro aurea statuastatuam

140a

quae tuogutturi sit monumentum.

qui me interra aeque fortunatus eritsi illa ad me bitet

Palinure?Pal. Edepol qui amatsi egetmisera adficitur<ere>aerumna.

Phaed.Non ita res estnam confido parasitum hodie adventurum

cumargento ad me. Pal. Magnum inceptassi id expectas quodnusquamst.

145

Phaed.Quid si adeam ad fores atque occentem? Pal. Si lubetneque veto neque iubeo

quando egote video immutatis moribus esseereatque ingenio.

Phaed.Pessuliheus pessulivos saluto lubens

vos amovos volovos peto atque obsecro

geriteamanti mihi moremamoenissumi

150

fite causamea ludii barbari

sussiliteobsecroet mittite istanc foras

quae mihimisero amanti ebibit sanguinem.

hoc videut dormiunt pessuli pessumi

nec meagratia commovent se ocius.

155

re spicionihili meam vos gratiam facere.

st tacetace. Pal. Taceo hercle equidem. Phaed. Sentiosonitum.

tandemedepol mihi morigeri pessuli fiunt.

I. iii

LeaenaPlacide egredere et sonitum prohibe forium et crepitum cardinum

ne quodhic agimus erus percipiat fierimea Planesium.

160

manesuffundam aquolam. Pal. Viden ut anus tremula medicinamfacit?

eapsemerum condidicit bibereforibus dat aquam quam bibant.

PlanesivmVbi tu esqui me convadatu's Veneriis vadimoniis?

sisto egotibi me et mihi contra itidem <tu te> ut sistas suadeo.

Phaed.Assum; nam si absimhaud recusem quin mihi male sitmelmeum.

165

Plan.Anime mi<me> procul amantem abesse haudconsentaneumst.

Phaed.PalinurePalinure. Pal. Eloquerequid est quodPalinurum voces?

Phaed.Est lepida. Pal. Nimis lepida. Phaed. Sum deus.Pal. Immo homo haud magni preti.

Phaed.Quid vidisti aut quid videbis magis dis aequiparabile?

Pal.Male valere tequod mi aegrest. Phaed. Male mimorigeru'stace.

170

Pal.Ipsus se excruciat qui homo quod amat videt nec potitur dumlicet.

Phaed.Recte obiurgat. sane haud quicquamstmagis quod cupiam iamdiu.

Plan.Tene meamplectere ergo. Phaed. Hoc etiam est quam obrem cupiam vivere.

quia teprohibet erusclam [ero] potior. Pl. Prohibet? necprohibere quit

necprohibebit nisi mors meum animum aps te abalienaverit.

175

Pal.Enim vero nequeo durare quin ego erum accusem meum:

nam bonumest pauxillum amare saneinsane non bonum est;

verumtotum insanum amarehoc est quod meus erus facit.

Phaed.Sibi sua habeant regna regessibi divitias divites

sibihonoressibi virtutessibi pugnassibi proelia:

180

dum miabstineant invideresibi quisque habeant quod suom est.

Pal.Quid tu? Venerin pervigilare te vovistiPhaedrome?

nam hocquidem edepol haud multo post luce lucebit. Phaed. Tace.

Pal.Quidtaceam? quin tu is dormitum? Phaed. Dormioneocclamites.

Pal. Tuquidem vigilas. Phaed. At meo more dormio: hic somnustmihi.

185

Pal.Heus tumuliermale mereri de inmerente inscitia est.

Plan.Irasceresi te edentem hic a cibo abigat. Pal. Ilicet

pariterhos perire amando videouterque insaniunt.

viden utmisere moliuntur? nequeunt complecti satis.

etiamdispertimini? Plan. Nullum homini est perpetuom bonum:

190

iam huicvoluptati hoc adiunctum est odium. Pal. Quid aispropudium?

tun etiamcum noctuinis oculis odium me vocas?

ebriolapersollae nugae. Phaed. Tun meam Venerem vituperas?

quodquidem mihi polluctus virgis servos sermonem serat?

at ne tuhercle cum cruciatu magno dixisti id tuo.

195

em tibimale dictis pro istisdictis moderari ut queas.

Pal.Tuam fidemVenus noctuvigila. Phaed. Pergin etiamverbero?

Plan.Noliamaboverberare lapidemne perdas manum.

Pal.Flagitium probrumque magnumPhaedromeexpergefacis:

benemonstrantem pugnis caedishanc amasnugas meras.

200

hocinefieriut inmodestis hic te moderes moribus?

Phaed.Auro contra cedo modestum amatorem: a me aurum accipe.

Pal.Cedo mihi contra aurichalco cui ego sano serviam.

Plan.Bene valeocule minam sonitum et crepitum claustrorumaudio

aeditumumaperire fanum * quo usquequaesoad hunc modum

205

inter nosamore utemur semper surrepticio?

Phaed.Minimenam parasitum misi nudiusquartus Cariam

petereargentumis hodie hic aderit. Plan. Nimium consultas diu.

Phaed.Ita me Venus ametut ego te hoc triduom numquam sinam

in domoesse istacquin ego te liberalem liberem.

210

Plan.Facito ut memineris. tene etiamprius quam hinc abeosavium.

Phaed.Siquidem hercle mihi regnum deturnumquam id potiuspersequar.

quando egote videbo? Plan. Em istoc verbo vindictam para:

si amasemene rogitesfacito ut pretio pervincas tuo.

bene vale.Phaed. Iamne ego relinquor? pulcrePalinureoccidi.

215

Pal.Ego quidemqui et vapulando et somno pereo. Phaed. Sequereme. --

II. i

CappadoxMigrare certumst iam nunc e fano foras

quandoAesculapi ita sentio sententiam

ut qui menihili faciat nec salvom velit.

valetudodecrescitadcrescit labor;

220

nam iamquasi zona liene cinctus ambulo

geminos inventre habere videor filios.

nil metuonisi ne medius disrumpar miser.

PalinvrvsSi recte faciasPhaedromeauscultes mihi

atqueistam exturbes ex animo aegritudinem.

225

pavesparasitus quia non rediit Caria:

adferreargentum credo; nam si non ferat

tormentonon retineri potuit ferreo

quinreciperet se huc esum ad praesepem suam.

Ca.Quis hic est qui loquitur? Pa. Quoiam vocem ego audio?

230

Capp.Estne hic Palinurus Phaedromi? Pal. Quis hic est homo

cumcollativo ventre atque oculis herbeis?

de formanovide colore non queo

novisse.iam iam novi: leno est Cappadox.

congrediar.Capp. SalvePalinure. Pal. O scelerum caput

235

salveto.quid agis? Capp. Vivo. Pal. Nempe ut dignus es.

sed quidtibi est? Capp. Lien enecatrenes dolent

pulmonesdistrahunturcruciatur iecur

radicescordis pereunthirae omnes dolent.

Pal.Tum te igitur morbus agitat hepatiarius.

240

Capp.Facile est miserum inridere. Pal. Quin tu aliquot dies

perduradum intestina exputescunt tibi

nunc dumsalsura sat bonast: si id feceris

venirepoteris intestinis vilius.

Capp.Lien dierectust. Pal. Ambulaid lieni optumumst.

245

Capp.Aufer istaecquaesoatque hoc responde quod rogo.

potinconiecturam faceresi narrem tibi

hac noctequod ego somniavi dormiens?

Pal.Vahsolus hic homost qui sciat divinitus.

quinconiectores a me consilium petunt:

250

quod eisrespondiea omnes stant sententia.

II. ii

CocvsPalinurequid stas? quin depromuntur mihi

quae opussuntparasito ut sit paratum prandium

quomveniat? Pal. Mane sisdum huic conicio somnium.

Coc.Tute ipsesi quid somniastiad me refers.

255

Pal.Fateor. Coc. Abideprome. Pal. Age tu intereahuic somnium

narrameliorem quam ego sum suppono tibi.

nam quodscio omne ex hoc scio. Cap. Operam ut det. Pal. Dabit.--

Capp.Facit hic quod pauciut sit magistro obsequens.

da miigitur operam. Coc. Tam etsi non novidabo.

260

Capp.Hac nocte in somnis visus sum viderier

proculsedere longe a me Aesculapium

neque eumad me adire neque me magni pendere

visumst.Coc. Item alios deos facturos scilicet:

sane illiinter se congruont concorditer.

265

nihil estmirandummelius si nil fit tibi

namqueincubare satius te fuerat Iovi

qui tibiauxilio in iure iurando fuit.

Capp.Siquidem incubare velint qui periuraverint

locus nonpraeberi potis est in Capitolio.

270

Coc.Hoc animum advorte: pacem ab Aesculapio

petasneforte tibi evenat magnum malum

quod inquiete tibi portentumst. Capp. Bene facis.

ibo atqueorabo. -- Coc. Quae res male vortat tibi. --

PalinvrvsPro di immortalesquem conspicio? quis illic est?

275

estne hicparasitus qui missust in Cariam?

heusPhaedromeexiexiexiinquamocius.

PhaedromvsQuid istic clamorem tollis? Pal. Parasitum tuom

videocurrentem ellum usque in platea ultima.

hincauscultemus quid agat. Phaed. Sane censeo.

II. iii

280

CvrcvlioDate viam mihinoti [atque] ignotidum ego hic officium meum

facio:fugite omnesabite et de via decedite

ne quem incursu capite aut cubito aut pectore offendam aut genu.

ita nuncsubitopropere et celere obiectumst mihi negotium

nec <homo>quisquamst tam opulentusqui mi obsistat in via

285

necstrategus nec tyrannus quisquamnec agoranomus

necdemarchus nec comarchusnec cum tanta gloria

quincadatquin capite sistat in via de semita.

tum istiGraeci palliaticapite operto qui ambulant

quiincedunt suffarcinati cum libriscum sportulis

290

constantconferunt sermones inter se<se> drapetae

obstantobsistuntincedunt cum suis sententiis

quossemper videas bibentes esse in thermipolio

ubi quidsubripuere: operto capitulo calidum bibunt

tristesatque ebrioli incedunt: eos ego si offendero

295

exunoquoque eorum exciam crepitum polentarium.

tum istiqui ludunt datatim servi scurrarum in via

et datoreset factores omnis subdam sub solum.

proin sedomi contineant *vitent infortunio.

Phaed.Recte hic monstratsi imperare possit. nam ita nunc mosviget

300

ita nuncservitiumst: profecto modus haberi non potest.

Cvr.Ecquis est qui mihi commonstret Phaedromum genium meum?

ita ressubita estceleriter mihi [hoc] homine convento est opus.

Pal. Teille quaerit. Phaed. Quid si adeamus? heusCurculiotevolo.

Cvrc.Quis vocat? quis nominat me? Phaed. Qui te conventumcupit.

305

C. Haudmagis <me> cupis quam ego te cupio. Ph. O meaopportunitas

Curculioexoptatesalve. Cvrc. Salve. Phaed. Salvom gaudeo

teadvenire. cedo tuam mi dexteram. ubi sunt spes meae?

eloquereobsecro hercle. Cvrc. Eloquerete obsecroubi sunt meae?

Phaed.Quid tibist? Cvrc. Tenebrae oboriunturgenua inediasuccidunt.

310

Phaed.Lassitudine hercle credo. Cvrc. Retineretine meobsecro.

Phaed.Viden ut expalluit? datin isti sellamubi assidatcito

et aqualemcum aqua? properatin ocius? Cvrc. Animo male est.

Pal.Vin aquam? Cvrc. Si frustulenta estdaobsecrohercleobsorbeam.

Pal.Vae capiti tuo. Cvrc. Obsecro herclefacite ventum utgaudeam.

315

Pal.Maxume. Cvrc. Quid facitisquaeso? Pal. Ventum.Cvrc. Nolo equidem mihi

fieriventulum. Phaed. Quid igitur vis? Cvrc. Esseutventum gaudeam.

Pal.Iuppiter te dique perdant. Cvrc. Periiprospicioparum

gramarumhabeo dentes plenoslippiunt fauces fame

ita cibivacivitate venio lassis lactibus.

320

Ph. Iamedes aliquid. Cv. Nolo hercle aliquid: certum quam aliquidmavolo.

Pal.Immo si sciasreliquiae quae sint. Cvrc. Scire nimislubet

ubi sientnam illis conventis sane opus est meis dentibus.

Ph.Pernamabdomensumen suerisglandium-- Cv. Ain tuomnia haec?

incarnario fortasse dicis. Ph. Immo in lancibus

325

quae tibisunt paratapostquam scimus venturum. Cvrc. Vide

ne meludas. Phaed. Ita me amabit quam ego amout ego haudmentior.

sed quodte misinihilo sum certior. Cvrc. Nihil attuli.

Phaed.Perdidisti me. Cvrc. Invenire possumsi mi operamdatis.

postquamtuo iussu profectus sumperveni in Cariam

330

video tuomsodalemargenti rogo uti faciat copiam.

sciresvelle gratiam tuamnoluit frustrarier

ut decetvelle hominem amicum amicoatque opitularier:

responditmihi paucis verbisatque adeo fideliter

quod tibiest item sibi essemagnam argenti inopiam.

335

Phaed.Perdis me tuis dictis. Cvrc. Immo servo et servatumvolo.

postquammihi responsum estabeo ab illo maestus ad forum

med illofrustra advenisse. forte aspicio militem.

aggrediorhominemsaluto adveniens. 'salve' inquit mihi

prenditdexteramseducitrogat quid veniam Cariam;

340

dico meillo advenisse animi causa. ibi me interrogat

ecquem inEpidauro Lyconem tarpezitam noverim.

dico menovisse. 'quid? lenonem Cappadocem?' annuo

visitasse.'sed quid eum vis?' 'quia de illo emi virginem

trigintaminisvestemaurum; et pro is decem coaccedunt minae. '

345

'dedistitu argentum?' inquam. 'immo apud trapezitam situm est

illum quemdixi Lyconematque ei mandaviqui anulo

meotabellas obsignatas attulissetut daret

operamutmulierem a lenone cum auro et veste abduceret. '

postquamhoc mihi narravitabeo ab illo. revocat me ilico

350

vocat mead cenam; religio fuitdenegare nolui.

'quid siabeamus ac decumbamus?' inquit. consilium placet:

'nequediem decet morarineque nocti nocerier. '

'omnis resparatast'. et nosquibus paratum estassumus.

postquamcenati atque appotitalos poscit sibi in manum

355

provocatme in aleamut ego ludam: pono pallium;

ille suomamiculum opposivitinvocat Planesium.

Phaed.Meosne amores? Cvrc. Tace parumper. iacit volturiosquattuor.

talosarripioinvoco almam meam nutricem Herculem

iactobasilicum; propino magnum poclum: ille ebibit

360

caputdeponitcondormiscit. ego ei subduco anulum

deducopedes de lecto clamne miles sentiat.

rogant meservi quo eam: dico me ire quo saturi solent.

ostium ubiconspexiexinde me ilico protinam dedi.

364a

Phaed.Laudo. Cvrc. Laudato quando illud quod cupis effecero.* * *

eamus nuncintrout tabellas consignemus. Phaed. Num moror?

Cvrc.Atque aliquid prius obstrudamuspernamsumenglandium

haec suntventris stabilimentapane et assa bubula

poculumgrandeaula magnaut satis consilia suppetant.

tutabellas consignatohic ministrabitego edam.

370

dicam quemad modum conscribas. sequere me hac intro. Phaed. Sequor.--

III. i

LycoBeatus videor: subduxi ratiunculam

quantumaeris mihi sit quantumque alieni siet:

dives sumsi non reddo eis quibus debeo.

[si reddoillis quibus debeoplus alieni est. ]

375

verumhercle vero cum belle recogito

si magisme instabuntad praetorem sufferam.

[habenthunc morem plerique argentarii

ut aliusalium poscantreddant nemini

pugnis remsolvantsi quis poscat clarius.]

380

qui homomature quaesivit pecuniam

nisi eammature parsitmature esurit.

cupioaliquem emere puerumqui usurarius

nunc mihiquaeratur. usus est pecunia.

CvrcvlioNil tu me saturum monueris. memini et scio.

385

ego hoceffectum lepide tibi tradam. tace.

edepol neego hic med intus explevi probe

et quidemreliqui in ventre cellae uni locum

ubireliquiarum reliquias reconderem.

quis hicest qui operto capite Aesculapium

390

salutat?attatquem quaerebam. sequere me.

simulaboquasi non noverim. heus tute volo.

Lyc.Vnoculesalve. Cvrc. Quaesoderidesne me?

Lyc. DeCoclitum prosapia te esse arbitror

nam eisunt unoculi. Cvrc. Catapulta hoc ictum est mihi

395

apudSicyonem. Lyc. Nam quid id refert mea

an aulaquassa cum cinere effossus siet?

Cvrc.Superstitiosus hic quidem estvera praedicat;

nam illaeccatapultae ad me crebro commeant.

adulescensob rem publicam hoc intus mihi

400

quodinsigne habeoquaeso ne me incomities.

Lyc.Licetne inforaresi incomitiare non licet?

Cvrc.Non inforabis me quidemnec mihi placet

tuomprofecto nec forum nec comitium.

sed huncquem quaerocommonstrare si potes

405

inibis ame solidam et grandem gratiam.

Lyconemquaero tarpezitam. Lyc. Dic mihi

quid eumnunc quaeris? aut cuiati's? Cvrc. Eloquar.

abTherapontigono Platagidoro milite.

Lyc.Novi edepol nomennam mihi istoc nomine

410

dumscriboexplevi totas ceras quattuor.

sed quidLyconem quaeris? Cvrc. Mandatumst mihi

ut hastabellas ad eum ferrem. Lyc. Quis tu homo es?

Cvrc.Libertus illiusquem omnes Summanum vocant.

Lyc.Summanesalve. qui Summanu's? fac sciam.

415

Cvrc.Quia vestimentaubi obdormivi ebrius

summanoob eam rem me omnes Summanum vocant.

Lyc.Alibi te meliust quaerere hospitium tibi:

apud meprofecto nihil est Summano loci.

sed istumquem quaeris ego sum. Cvrc. Quaesotune is es

420

Lycotrapezita? Lyc. Ego sum. Cvrc. Multam me tibi

salutemiussit Therapontigonus dicere

et hastabellas dare me iussit. Lyc. Mihin? Cvrc. Ita.

capesignum nosce. nostin? Lyc. Quidni noverim?

clupeatuselephantum ubi machaera dissicit.

425

Cvrc.Quod istic scriptum estid te orare iusserat

profectout faceressuam si velles gratiam.

Lyc.Concedeinspiciam quid sit scriptum. Cvrc. Maxime

tuoarbitratudum auferam abs te id quod peto.

Lyc.'Miles Lyconi in Epidauro hospiti

430

suoTherapontigonus Platagidorus plurimam

salutemdicit.' Cvrc. Meus hic esthamum vorat.

Lyc.'Tecum oro et quaesoqui has tabellas adferet

tibiutei detur quam istic emi virginem

quod tepraesente isti egi teque interprete

435

et aurumet vestem. iam scis ut convenerit:

argentumdes lenoniis huic det virginem. '

ubi ipsus?cur non venit? Cvrc. Ego dicam tibi:

quianudiusquartus venimus in Cariam

ex India;ibi nunc statuam volt dare auream

440

solidamfaciundam ex auro Philippoquae siet

septempedalisfactis monumentum suis.

Lyc.Quam ob rem istuc? Cvrc. Dicam. quia enim PersasPaphlagones

SinopesArabesCaresCretanosSyros

Rhodiamatque LyciamPerediam et Perbibesiam

445

Centauromachiamet Classiam Vnomammiam

~Libyamque oram omnem Conterebromniam

dimidiampartem nationum usque omnium

subegitsolus intra viginti dies.

Lyc.Vah. Cvrc. Quid mirare? Lyc. Quia enim in caveasi forent

450

conclusiitidem ut pulli gallinacei

ita nonpotuere uno anno circumirier.

credohercle te esse ab illoita nugas blatis.

Cvrc.Immo etiam porrosi visdicam. Lyc. Nil moror.

sequerehacte absolvam qua advenisti gratia.

455

atqueeccum video. lenosalve. Cappadox Di te ament.

Lyc.Quid hoc quod ad te venio? Capp. Dicas quid velis.

Lyc.Argentum accipiascum illo mittas virginem.

Capp.Quid quod iuratus sum? Lyc. Quid id refert tua

459-460

dumargentum accipias? Capp. Qui monet quasi adiuvat.

sequimini.Cvrc. Lenocave in te sit mora mihi. --461

IV. i

ChoragvsEdepol nugatorem lepidum lepide hunc nactust Phaedromus.

halapantaman sycophantam magis esse dicam nescio.

ornamentaquae locavi metuo ut possim recipere;

465

quamquamcum istoc mihi negoti nihil est: ipsi Phaedromo

credidi;tamen asservabo. sed dum hic egreditur foras

commonstraboquo in quemque hominem facile inveniatis loco

ne nimioopere sumat operam si quem conventum velit

velvitiosum vel sine vitiovel probum vel improbum.

470

quiperiurum convenire volt hominem ito in comitium;

quimendacem et gloriosumapud Cloacinae sacrum

ditisdamnosos maritos sub basilica quaerito.

ibidemerunt scorta exoleta quique stipulari solent

symbolarumcollatores apud forum piscarium.

475

in foroinfimo boni homines atque dites ambulant

in mediopropter canalemibi ostentatores meri;

confidentesgarrulique et malevoli supera lacum

qui alteride nihilo audacter dicunt contumeliam

et quiipsi sat habent quod in se possit vere dicier.

480

subveteribusibi sunt qui dant quique accipiunt faenore.

pone aedemCastorisibi sunt subito quibus credas male.

in Tuscovicoibi sunt homines qui ipsi sese venditant

[inVelabro vel pistorem vel lanium vel haruspicem]

vel quiipsi vorsant vel qui aliis ubi vorsentur praebeant.

485

[ditisdamnosos maritos apud Leucadiam Oppiam.]

sedinterim fores crepuere: linguae moderandum est mihi. --

IV. ii

CvrcvlioI tu praevirgo: non queo quod pone me est servare.

et aurumet vestem omnem suam esse aiebat quam haec haberet.

CappadoxNemo it infitias. Cvrc. At tamen meliusculum est monere.

490

LycoMemento promisisse tesi quisquam hanc liberali

causa manuassereretmihi omne argentum redditum iri

minastriginta. Capp. Meminerode istoc quietus esto.

et nuncidem dico. Cvrc. Et quidem meminisse ego haec volam te.

Capp.Meminiet mancupio tibi dabo. Cvrc. Egon ab lenonequicquam

495

mancupioaccipiamquibus sui nihil est nisi una lingua

quiabiurant si quid creditum est? alienos mancupatis

alienosmanu emittitis alienisque imperatis

nec vobisauctor ullus est nec vosmet estis ulli.

item genusest lenonium inter homines meo quidem animo

500

ut muscaeculicescimices pedesque pulicesque:

odio etmalo et molestiaebono usui estis nulli

necvobiscum quisquam in foro frugi consistere audet;

quiconstititculpant eumconspicitur vituperatur

eum remfidemque perderetam etsi nil fecitaiunt.

505

Lyc.Edepol lenones meo animo novistiluscelepide.

Cvrc.Eodem hercle vos pono et paro: parissimi estis hibus:

hi saltemin occultis locis prostantvos in foro ipso;

vosfaenore homineshi male suadendo et lustris lacerant.

rogitationisplurimas propter vos populus scivit

510

quas vosrogatas rumpitis: aliquam reperitis rimam;

quasiaquam ferventem frigidam esseita vos putatis leges.

Lyc.Tacuisse mavellem. Capp. Hau male meditate maledicaxes.

Cvrc.Indignis si male diciturmale dictum id esse dico

verum sidignis diciturbene dictumst meo quidem animo.

515

egomancupem te nil moror nec lenonem alium quemquam.

Lyconumquid vis? Ly. Bene vale. Cv. Vale. Ca. Heustutibi ego dico.

Cvrc.Eloquerequid vis? Capp. Quaesout hanc cures<ut>bene sit isti.

bene egoistam eduxi meae domi et pudice. Cvrc. Si huius miseret

ecquid dasqui bene sit? Capp. Malum. Cvrc. Opust hoc qui teprocures.

520

Capp.Quid stulta ploras? ne timebene hercle vendidi ego te;

fac sisbonae frugi siessequere istum bella belle.

Lyc.Summanenumquid nunciam me vis? Cvrc. Vale atquesalve

nam etoperam et pecuniam benigne praebuisti.

Lyc.Salutem multam dicito patrono. Cvrc. Nuntiabo. --

525

Lyc.Numquid visleno? Capp. Istas minas decemqui meprocurem

dum meliussit mihides. Lyc. Dabunturcras peti iubeto. --

Capp.Quando bene gessi remvolo hic in fano supplicare.

nam illamminis olim decem puellam parvolam emi

sed eumqui mi illam vendidit numquam postilla vidi;

530

periissecredo. quid id mea refert? ego argentum habeo.

quoihomini di sunt propitiilucrum ei profecto obiciunt.

nunc reidivinae operam dabo. certumst bene me curare. --

IV. iii

TherapontigonvsNon ego nunc mediocri incedo iratus iracundia

sed eapseilla qua excidionem facere condidici oppidis.

535

nunc nisitu mihi propere properas dare iam triginta minas

quas egoapud te deposivivitam propera ponere.

LycoNon edepol nunc ego te mediocri macto infortunio

sed eopseillo quo mactare soleo quoi nil debeo.

Ther.Ne te mi facias ferocem aut supplicare censeas.

540

Lyc.Nec tu me quidem umquam subigesredditum ut reddam tibi

necdaturus sum. Ther. Idem ego istuc quom credebam credidi

te nihilesse redditurum. Lyc. Quor nunc a me igitur petis?

Ther.Scire volo quoi reddidisti. Lyc. Lusco liberto tuo

isSummanum se vocari dixitei reddidi.

545

[qui hastabellas obsignatas attulit. Ther. Quas tu mihi tabellas?]

quos tumihi luscos libertosquos Summanos somnias?

nec mihiquidem libertus ullust. Lyc. Facis sapientius

quam pars~ lenonumlibertos qui habent et eos deserunt.

Ther.Quid feci ~ Lyc. Quod mandasti fecitui honorisgratia

550

tuom quisignum ad me attulissetnuntium ne spernerem.

Ther.Stultior stulto fuistiqui tabellis crederes.

Lyc.Quis res publica et privata geriturnonne eis crederem?

ego abeotibi res solutast recte. bellatorvale.

Ther.Quid valeam? Lyc. Aut tu aegrota aetatemsi lubetperme quidem. --

555

Ther.Quid ego nunc faciam? quid refert me fecisse regibus

ut mioboedirentsi hic me hodie umbraticus deriserit?

IV. iv

CappadoxQuoi homini di sunt propitiiei non esse iratos puto.

postquamrem divinam fecivenit in mentem mihi

netrapezita exulatum abieritargentum ut petam

560

ut egopotius comedim quam ille. Ther. Iusseram salvere te.

Capp.Therapontigone Platagidoresalve; salvos quom advenis

inEpidaurumhic hodie apud me--numquam delinges salem.

Ther.Bene vocasverum locata res est--ut male sit tibi.

sed quidagit meum mercimonium apud te? Capp. Nil apud me quidem

565

ne faciastestisneque equidem debeo quicquam. Ther. Quid est?

Capp.Quod fui iuratus feci. Ther. Reddin an non virginem

prius quamte huic meae machaerae obiciomastigia?

Capp.Vapulare ego te vehementer iubeo: ne me territes.

illaabductasttu auferere hinc a mesi perges mihi

570

maleloquiprofectocui ego nisi malum nil debeo.

T.Mihin malum minitare? C. Atque edepol non minitaborsed dabo

mihi siperges molestus esse. Ther. Leno minitatur mihi

meaequepugnae proeliares plurimae optritae iacent?

at ita memachaera et clupeus *

575

beneiuvent pugnantem in acie: nisi mi virgo redditur

iam ego tefaciam ut hic formicae frustillatim differant.

Capp.At ita me volsellaepectenspeculumcalamistrum meum

bene meamassint meaque axitia linteumque extersui

ut ego tuamagnifica verba neque istas tuas magnas minas

580

non plurisfacio quam ancillam meam quae latrinam lavat.

ego illamreddidi qui argentum a te attulit. Ther. Quis is est homo?

Capp.Tuom libertum esse aiebat sese Summanum. Ther. Meum?

attatCurculio hercle verba mihi deditcum cogito.

is mihianulum subripuit. Capp. Perdidistin tu anulum?

585

milespulchre centuriatus est expuncto in manipulo.

Ther.Vbi nunc Curculionem inveniam? Capp. In triticofacillume

velquingentos curculiones pro uno faxo reperias.

ego abeovale atque salve. -- Ther. Male valemale sit tibi.

quid egofaciam? maneam an abeam? sicin mi esse os oblitum?

590

cupio daremercedem qui illunc ubi sit commonstret mihi.

V. i

CvrcvlioAntiquom poetam audivi scripsisse in tragoedia

mulieresduas peiores esse quam unam. res itast.

verummulierem peiorem quam haec amica est Phaedromi

non vidiaut audivineque pol dici nec fingi potest

595

peior quamhaec est: quae ubi me habere hunc conspicatast anulum

rogat undehabeam. 'quid id tu quaeris?' 'quia mi quaesitost opus. '

nego medicere. ut eum eriperetmanum arripuit mordicus.

vix forasme abripui atque effugi. apage istanc caniculam.

V. ii

PlanesivmPhaedromepropera. Phaedromvs Quid properem? Plan.Parasitum

neamiseris.

600

magna resest. Phaed. Nulla est mihinam quam habui absumpsiceleriter.

Plan.Teneo. Phaed. Quid negotist? Plan. Rogita undeistunc habeat anulum.

pateristum meus gestitavit * Cvrc. At mea matertera.

Plan.Mater ei utendum dederat. Cvrc. Pater + uois rusumtibi.

Plan.Nugas garris. Cvrc. Soleonam propter eas vivofacilius.

605

Plan.Quid nunc? obsecroparentes ne meos mihi prohibeas.

Cvrc.Quid ego? sub gemmane abstrusos habeo tuam matrem et patrem?

Plan.Libera ego sum nata. Cvrc. Et alii multi qui nuncserviunt.

Phaed.Enim vero irascor. Cvrc. Dixi equidem tibiunde ad mehic pervenerit.

quotiensdicendum est? elusi militeminquamin alea.

610

Th.Salvos sumeccum quem quaerebam. quid agisbone vir? Cv.Audio.

si vistribus bolisvel in chlamydem. Ther. Quin tu is in malamcrucem

cum boliscum bulbis? redde mihi iam argentum aut virginem.

Cvrc.Quod argentumquas tu mihi tricas narras? quam tu virginem

mereposcis? Ther. Quam ab lenone abduxti hodiescelus viri.

615

C.Nullam abduxi. T. Certe eccistam video. Ph. Virgohaec libera est.

Ther.Mean ancilla libera ut sitquam ego numquam emisi manu?

Phaed.Quis tibi hanc dedit mancipio? aut unde emisti? fac sciam.

Ther.Ego quidem pro istac rem solvi ab trapezita meo.

quam egopecuniam quadruplicem abs te et lenone auferam.

620

Phaed.Qui scis mercari furtivas atque ingenuas virgines

ambula inius. Ther. Non eo. Phaed. Licet [te] antestari?Ther. Non licet.

Phaed.Iuppiter temilesperdatintestatus vivito;

at egoquem licette. accede huc. Ther. Servom antestari? Cvrc.Vide.

624-625

em utscias me liberum esse. ergo ambula in ius. Ther. Em tibi.

626

C. Ocivescives. T. Quid clamas? Ph. Quid tibi istumtactio est?

T. Quiamihi lubitum est. Ph. Accede huc tuego illum tibi dedamtace.

Plan.Phaedromeobsecro serva me. Ph. Tamquam me et geniummeum.

milesquaeso <te> ut mihi dicas unde illum habeas anulum

630

quemparasitus hic te elusit. Plan. Per tua genua te obsecro

ut nosfacias certiores. Ther. Quid istuc ad vos attinet?

quaeratischlamydem et machaeram hanc unde ad me pervenerit.

Cvrc.Vt fastidit gloriosus. Ther. Mitte istumego dicamomnia.

Cvrc.Nihil est quod ille dicit. Plan. Fac me certioremobsecro.

635

Ther.Ego dicamsurge. hanc rem agite atque animum advortite.

pater meushabuit Periplanes +Planesium

is priusquam moritur mihi dedit tamquam suo

ut aequomfueratfilio. Plan. Pro Iuppiter.

Ther.Et isto me heredem fecit. Plan. <O> Pietas mea

640

serva mequando ego te servavi sedulo.

frater misalve. Ther. Qui credam ego istuc? cedo

si veramemorasquae fuit mater tua?

Plan.Cleobula. Ther. Nutrix quae fuit? Plan. Archestrata.

644-645

ea mespectatum tulerat per Dionysia.

646

postquamillo ventum estiamut me collocaverat

exoriturventus turbospectacla ibi ruont

egopertimesco: [tum] ibi me nescio quis arripit

timidamatque pavidamnec vivam nec mortuam.

650

nec quo mepacto abstulerit possum dicere.

Ther.Memini istanc turbam fieri. sed tu dic mihi

ubi is esthomo qui te surripuit? Plan. Nescio.

verum huncservavi semper mecum una anulum;

cum hocolim perii. Ther. Cedout inspiciam. Cvrc. Sananes

655

quae isticommittas? Plan. Sine modo. Ther. Pro Iuppiter

hic estquem ego tibi misi natali die.

tam facilenovi quam me. salvemea soror.

Plan.Frater misalve. Phaed. Deos volo bene vortere

istam remvobis. Cvrc. Et ego nobis omnibus:

660

tu uthodie adveniens cenam des sororiam

hicnuptialem cras dabit. promittimus.

Ther.Tace tu. Cvrc. Non taceoquando res vortit bene.

tu istancdesponde huicmiles. ego dotem dabo.

Ther.Quid dotis? Cvrc. Egone? ut semperdum vivatme alat.

665

verumhercle dico. Ther. Me lubente feceris.

sed lenohic debet nobis triginta minas.

Phaed.Quam ob rem istuc? Ther. Quia ille ita repromisit mihi:

siquisquam hanc liberali asseruisset manu

sinecontroversia omne argentum reddere.

670

nunc eamusad lenonem. Cvrc. Laudo. Phaed. Hoc prius volo

meam remagere. Ther. Quid id est? Phaed. Vt mihi hancdespondeas.

Cvrc.Quid cessasmileshanc huic uxorem dare?

T. Sihaec volt. Pl. Mi fratercupio. T. Fiat. C. Benefacis.

Phaed.Spondesnemilesmi hanc uxorem? Ther. Spondeo.

675

Cvrc.Et ego hoc idem una spondeo. Ther. Lepide facis.

sed eccumlenoneminceditthensaurum meum.

V. iii

679

CappadoxArgentariis male credi qui aiuntnugas praedicant:

nam etbene et male credi dico; id adeo ego hodie expertus sum.

non malecreditur qui numquam redduntsed prorsum perit.

vel illedecem minas dum solvitomnis mensas transiit.

postquamnil fitclamore hominem posco: ille in ius me vocat;

pessumemetuine mihi hodie apud praetorem solveret.

685

verumamici compulerunt: reddit argentum domo.

nunc domumproperare certumst. Ther. Heus tulenote volo.

Phaed.Et ego te volo. Capp. At ego vos nolo ambos. Ther.Sta sis ilico

atqueargentum propere propera vomere. Capp. Quid mecum est tibi?

aut tibi?Ther. Quia ego ex te hodie faciam pilum catapultarium

690

atque itate nervo torqueboitidem ut catapultae solent.

Phaed.Delicatum te hodie faciamcum catello ut accubes

ferreo egodico. Capp. At ego vos ambo in robusto carcere

utpereatis. Phaed. Collum obstringeabduce istum in malamcrucem.

Th.Quidquid estipse ibit potius. Ca. Pro deum atquehominum fidem

695

hocinepacto indemnatum atque intestatum me abripi?

obsecroPlanesiumet tePhaedromeauxilium ut feras.

Plan.Fraterobsecro tenoli hunc condemnatum perdere.

bene etpudice me domi habuit. Ther. Haud voluntate id sua:

Aesculapiohuic habetoquom pudica esgratiam;

700

nam sivaluissetiam pridem quoquo posset mitteret.

Phaed.Animum advortite<ego> si possum hoc inter voscomponere.

mitteistunc. accede hucleno. dicam meam sententiam

siquidemvoltis quod decrero facere. Ther. Tibi permittimus:

Capp.Dum quidem hercle ita iudicesne quisquam a me argentumauferat.

705

T.Quodne promisti? Ca. Qui promisi? Ph. Lingua.Ca. Eadem nunc nego.

dicendinon rem perdendi gratia haec nata est mihi.

Ph.Nihil agitcollum obstringe homini. Ca. Iam iam faciamut iusseris.

Ther.Quando vir bonus esresponde quod rogo. Capp. Rogaquod lubet.

Ther.Promistinsi liberali quisquam hanc assereret manu

710

te omneargentum redditurum? Capp. Non commemini dicere.

Ther.Quid? negas? Capp. Nego hercle vero. quo praesente? quoin loco?

Ther.Me ipso praesente et Lycone tarpezita. Capp. Non taces?

Ther.Non taceo. Capp. Non ego te flocci facio; ne meterrites.

Ther.Me ipso praesente et Lycone factum est. Phaed. Satiscredo tibi.

715

nunc adeout tu scire possislenomeam sententiam:

liberahaec esthic huius frater esthaec autem illius soror+

haec mihinubet: tu huic argentum redde. hoc iudicium meum est.

Ther.Tu autem in nervo iam iacebisnisi mi argentum redditur.

Capp.Hercle istam rem iudicasti perfidiosePhaedrome.

720

et tibioberit et temilesdi deaeque perduint.

tu mesequere. Ther. Quo sequar te? Capp. Ad trapezitammeum

adpraetorem. nam inde rem solvo omnibus quibus debeo.

Ther.Ego te in nervomhaud ad praetorem hinc rapiamni argentumrefers.

Capp.Ego te vehementer perire cupione tu [me] nescias.

725

Ther.Itane vero? Capp. Ita hercle vero. Ther. Noviego hos pugnos meos.

Capp.Quid tum? Ther. Quid tumrogitas? hisce egosi tu meirritaveris

placidumte hodie reddam. Capp. Age ergorecipe actutum. Ther.Licet.

Phaed.Tumilesapud me cenabis. hodie fient nuptiae.

Ther.Quae res bene vortat mi et vobis. spectatoresplaudite.