home page
pagina iniziale
|
|
by
|
|
Ebook in formato Kindle (mobi) - Kindle File Ebook (mobi)
Formato per Iphone, Ipad e Ebook (epub) - Ipad, Iphone and Ebook reader format (epub)
Versione ebook di Readme.it powered by Softwarehouse.itT.Macci Plauti
Casina
PERSONAE
OLYMPIOVILICVS
CHALINVS SERVOS
CLEOSTRATA MVLIER
PARDALISCAANCILLA
MYRRHINA MVLIER
LYSIDAMVS SENEX
ALCESIMVSSENEX
COQVOS
TIBICEN
ARGUMENTVM
Conseruamuxorem duo conserui expetunt.
Alium senex allegataliumfilius.
Senem adiuuat sors: uerum decipitur dolis.
Ita eisubicitur pro puella seruolus
Nequamqui dominum mulcat atqueuilicum.
Adulescens ducit ciuem Casinam cognitam.
PROLOGVS
Saluereiubeo spectatores optumos
Fidem qui facitis maxumi et uosFides.
Si uerum dixisignum clarum date mihi
Vt uos mi esseaequos iam inde a principio sciam.
Qui utuntur uino ueteresapientis puto
Et qui lubenter ueteres spectant fabulas.
Antiquaopera et uerba quom uobis placent
Aequomst placere ante aliasueteres fabulas.
Nam nunc nouae quae prodeunt comoediae
Multosunt nequiores quam nummi noui.
Nos postquam populi rumoreintelleximus
Studiose expetere uos Plautinas fabulas
Antiquameius edimus comoediam
Quam uos probastis qui estis insenioribus:
Nam iuniorum qui suntnon noruntscio
Verum utcognoscant dabimus operam sedulo.
Haec quom primum actastuicitomnis fabulas.
Ea tempestate flos poetarum fuit
Qui nuncabierunt hinc in communem locum:
Sed tamen absentes prosunt propraesentibus.
Vos omnes opere magno esse oratos uolo
Benigneut operam detis ad nostrum gregem.
Eicite ex animo curam atquealienum aes
Nequis formidet flagitatorem suom:
Ludi suntludusdatus est argentariis
TranquillumstAlcedonia sunt circumforum.
Ratione utuntur: ludis poscunt neminem
Secundum ludosreddunt autem nemini.
Aures uociuae si suntanimumaduortite:
Comoediai nomen dare uobis uolo.
Clerumenoe uocaturhaec comoedia
Graecelatine Sortientes. Deiphilus
Hanc graecescripsitpostid rursum denuo
Latine Plautus cum latrantinomine.
Senex hic maritus habitat: eist filius:
Is ima cumpatre in illisce habitat aedibus.
Est ei quidam seruosqui inmorbo cubat ---
Immo hercle uero in lectonequid mentiar ---:
Isseruossed abhinc annos factumst sedecim
Quom conspicatustprimulo crepusculo
Puellam exponi. adit extemplo ad mulierem
Quaeillam exponebat: oratut eam det sibi.
Exorataufertdetulitrecta domum:
Dat erae suae: oratut eam curet educet.
Erafeciteducauit magna industria
Quasi si esset ex se natanonmulto secus.
Postquam ea adoleuit ad eam aetatemut uiris
Placereposseteam puellam hic senex
Amat efflictim et item contrafilius.
Nunc sibi uterque contra legiones parat
Paterquefiliusque clam alter alterum.
Pater adlegauit uilicumquiposceret
Sibi istanc uxorem: is speratsi ei sit data
Sibifore paratas clam uxorem excubias foris.
Filius is autem armigerumadlegauit suom
Qui sibi eam uxorem poscat: scitsi idimpetret
Futurum quod amat intra praesepis suas.
Senis uxorsensit uirum amori operam dare:
Propterea una consentit cumfolio.
Ille autem postquam filium sensit suom
Eandem illamamare et esse impedimento sibi
Hinc adulescentem peregreablegauit pater.
Sciens ei mater dat operam absenti tamen.
Is---neexspectetis---hodie in hac comoedia
In urbem non redibit: Plautusnoluit:
Pontem interrupitqui erat ei in itinere.
Sunt hicinter se quos nunc credo dicere:
`Quaeso herclequid istuc est?seruiles nuptiae?
Seruin uxorem ducent aut poscent sibi?
Nouomattuleruntquod fit nusquam gentium.'
At ego aio id fieri inGraecia et Carthagini
Et hic in nostra terrain Apulia:
Maiorequeopere ibi seruiles nuptiae
Quam liberales etiam curari solent.
Idni fitmecum pignussiquis uoltdato
In urnam mulsiPoenus dumiudex siet
Vel Graecus adeo uel mea causa Apulus.
Quid nunc?nil agitis? sentionemo sitit.
Reuortar ad illam puellamexpositiciam
Quam serui summa ui sibi uxorem expetunt.
Eainuenietur et pudica et libera
Ingenua Atheniensis: nequequidquam stupri
Faciet profecto in hac quidem comoedia.
Moxhercle uero post transactam fabulam
Argentum siquis dederitutego suspicor
Vltro ibit nuptumnon manebit auspices.
Tantumst.ualetebelle rem gerite et uincite
Virtute ueraquod fecistisantidhac.
ACTVSI
OLYMPIOVILICVSCHALINVS SERVOS
OL.Non mihi licere meam rem me solum ut uolo
Loqui atque cogitaresine ted arbitro?
Quid tumalumme sequere? CHA. Quiacertumst mihi
Quasi umbraquoquo tu ibis te semper sequi.
Quinedepol etiamsi in crucem uis pergere
Sequi decretumst: dehincconicito ceterum:
Possisne necne clam me sutelis tuis
PraeripereCasinam uxoremproinde ut postulas.
OL. Quid tibi negotistmecum? CHA. Quid aisimpudens?
Quid in urbe reptasuilicehaud magni preti?
OL. Lubet. CHA. Quin ruri es inpraefectura tua?
Quin potius quod legatumst tibi negotium
Idcuras atque urbanis rebus te apstines?
Huc mihi uenisti sponsampraereptum meam.
Abi rusabi dierectus tuam in prouinciam.
OL.Chalinenon sum oblitus officium meum:
Praefeci ruri recte quicuret tamen.
Ego huc quod ueni in urbem si impetrauero
Uxoremut istam ducam quam tu deperis
Bellam et tenellam Casinamconseruam tuam:
Quando ego eam mecum rus uxorem abduxero
Rureincubabo usque in praefectura mea.
CHA. Tun illam ducas?hercle me suspendio
Quam tu eius potior fias satiust mortuom.
OL.Mea praedast illa: proin tu te in laqueum induas.
CHA. Exsterculino effossetua illaec praeda sit?
OL. Scies hocita esse. uae tibi: quot te modis
Si uiuohabebo in nuptiismiserum meis.
CHA. Quid tu mihi facies? OL. Egonequid faciam tibi?
Primum omnium huic lucebis nouae nuptaefacem:
(Postilla ut semper improbus nilique sis.)
Postidlocorum quando ad uillam ueneris
Dabitur tibi amphora una et unasemita
Fons unusunum ahenum et octo dolia:
Quae nisi eruntsemper plenaego te implebo flagris
Ita te aggerunda curuom aquafaciam probe
Vt postilena possit ex te fieri.
Post autem rurinisi tu taceruom ederis
Aut quasi lumbricus terramquod tepostules
Gustare quicquam: numquam edepol ieiunium
Ieiunumstaeque atque ego te ruri reddibo.
Postidquom lassus fueris etfamelicus
Noctu ut condigne te cubes curabitur.
CHA.Quid facies? OL. Concludere in fenestramfirmiter
Vndeauscultare possisquom ego illam ausculer.
Quom mihi illa dicet:mi animulemi Olympio
Mea uitamea mellillameafestiuitas:
Sine tuos ocellos deosculeruoluptas mea
Sineamaboted amarimeus festus dies
Meus pullus passermeacolumbami lepus:
Quom mi haec dicentur dictatum tufurcifer
Quasi mus in medio pariete uorsabere.
[CHA.]Nunc ne tu te mihi respondere postules.
Abeo intro: taedet tuisermonis. CHA. Te sequor:
Hic quidem pol certo nil agessine med arbitro.
ACTVSII
CLEOSTRATAMVLIERPARDALISCA ANCILLA
CLE.Obsignate cellasreferte anulum ad me:
Ego huc transeo inproxumum ad meam uicinam.
Vir siquid uolet mefacite hincaccersatis.
PAR. Prandium iusserat senex sibi parari.
CLE.Sttace atque abi: neque paro neque hodie coquetur:
Quando is miet filio aduorsatur suo
Animi amorisque causa sui
Flagitiumillud hominis. Ego illum fameego illum siti
Maledictismalefactis amatorem ulciscar.
Ego pol illum probe incommodisdictis angam:
Faciamuti proinde ut est dignus uitamcolat
Acheruntispabulum
Flagitipersequentem
Stabulumnequitiae.
Nunc huc meas fortunas eo questum ad uicinam.
Sedforis concrepuit atque eapse eccam egreditur foras.
Non pol pertempus iter huc mihi incepi.
MYRRHINA. CLEOSTRATA
MVLIERESII
MY. Sequiminicomitesin proxumum me huc.heus
uosecquis haec quae loquor audit?
Ego hic erouir siaut quispiam quaeret.
Nam ubi domi sola sum
sopor manuscaluitur.
Iussin colum ferri mihi?
CLE. Myrrhinasalue.
MY. Salue mecastor:
sed quid tus tristisamabo?
CLE. Ita solent omnes
quae sunt male nuptae:
Domiet foris aegre quod sit
satis semper est.
Nam ego ibam ad te.MY. Et pol ego istuc ad te.
Sed quid estquod tuo nuncanimo aegrest?
Nam quod tibist aegre
idem mihistdiuidiae.
CLE. Credo ecastor: nam uicinam neminem amomerito magis quam te
Nec qua in plura sint mihi quae egouelim.
MY. Amo te
atque istuc expeto scire quidsit.
CLE. Vir Pessumis me modis despicatur domi.
MY.Hem. CLE. Quid est? MY. Dic idem hoc---nam pol hausatis meo
Corde accepi querellls tuas--- opsecro.
CLE.Vir me habet pessumis despicatam modis
Nec mihi ius meum optinendioptiost.
MY. Mira suntuera si praedicas: nam uiri
Iussuom ad mulieres optinere haud queunt.
CLE. Quin mihiancillulam ingratiis postulat
Quae meastquae meo educta sumptusiet
Vilico se suo dare:
sed ipsus eam amat.
MY.Obsecrotace. nam hic nunc licet dicere. nos sumus. CLE.Itast.
MY. Vnde ea tibist?
Nam peculi probam nil habereaddecet
Clam uirum et quae habet partum ei haud commodest
Quinuiro aut subtrahat aut stupro inuenerit.
Hoc uiri censeo esse omnequicquid tuomst.
CLE. Tu quidem aduorsum tuam amicam omnialoqueris.
MY.Tace sisstultaet mi ausculta.
Nolisis tu illi aduorsari:
Sineametsine quod lubet id faciat
Quandotibi nil domi delicuomst.
CLE.Satin sanas? nam tu quidem aduorsus
Tuamistaec rem loquere. MY. Insipiens
Semper tu huic uerbouitato abs tuo uiro. CLE. Quoi
uerbo? MY. Ei forasmulier.
CLE. St
Tace. MY. Quid est? CLE.Em. MY. Quis est quem uides? CLE. Vir eccum it.
Introabiadpropera [age]amabo. MY. Impetras: abeo.
CLE.Mox magis quom otium mihi et tibi erit
Igitur tecum loquar: nuncuale. MY. Valeas.
LYSIDAMVS. CLEOSTRATA
SENEXMVLIER
LY. Omnibus rebus ego amorem credo et nitoribusnitidis anteuenire
Nec potis quicquam commemorariquod plussalis plusque leporis hodie
Habeat. cocos equidem nimis demirorqui lituntur condimentis
Eos eo condimento uno non utieromnibusquod praestat.
Nam ubi amor condimentum ineritquoiuis placituramcredo
Neque salsum neque suaue esse potest quicquamubi amor nonadmiscetur:
Fel quod amarumstid mel faciet: hominem ex tristilepidum et lenem.
Hanc ego de me coniecturam domi facio magis quamex auditis:
Qui quam amo Casinam magisinicio munditiisMunditiam antideo.
Myropolas omnis sollicito: ubiquomquest lepidumunguentumunguor
Vt illi placeam: et placeout uideor. sed uxorme excruciatquia uiuit.
Tristem astare aspicio: blande haec mihimala res appellandast.
Vxor mea meaque amoenitasquid tu agis?CLE. Manum abi atque abstine.
LY. Heiamea Iunonon decet esse te tam tristem tuo Ioui.
Quo nunc abis? CLE.Mitte me. LY. Mane. CLE. Non maneo. LY. At polego te sequar.
CLE. obsecrosanun es? LY. Sanus.quam ted amo.
CLE. Nolo ames. LY. Non potesimpetrare. CLE. Enecas.
LY. Vera dicas uelim. CLE.Credo ego istuc tibi.
LY. Respiceo mi lepos. CLE Nempeita ut tu mihi's.
Vnde hicamabounguenta olent? LY. Ohperii.
Manufesto miser teneor. cesso caput pallio detergere?
Vtte bonus Mercurius perdatmyropolaquia haec mihi dedisti.
CLE.Eho tunilicana culex: uix teneorquin quae decent tedicam.
Senecta aetate unguentatus per uiasignaueincedis?
LY.Pol ego amico dedi quoidam operamdum emit unguenta. CLE. Vtcito commentust.
Ecquid te pudet? LY. Omnia quae tu uis.CLE. Vbi in lustra iacuisti?
LY. Egon in lustra?CLE. Scio plus quam tu me arbitrare. LY. Quid id est?quid [tu] seis?
CLE. Te sene omnium senem neminem esseignauiorem.
Vnde isnili? ubi fuisti? ubi lustratus? ubibibisti?
Mades mecastor: uide palliolum ut rugat. LY. Di meet te infelicent
Si ego in os meum hodie uini guttam indidi.
CLE.Immo age ut lubet bibeesdisperde rem.
LY.Oheiam satisuxorComprime te? nimium tinnis.
Relinquealiquantum orationiscras quod mecum litiges.
Sed quid ais? iamdomuisti animumpotius utquod uir uelit
Fieriid facias[potius] quam aduorsere contra? CLE. Qua de re? LY.Rogas?
Super ancilla Casina: ut detur nuptum nostro uilico
Seruofrugi? atque ubi illi bene sit lignoaqua calida? cibo
Vestimentis?ubique educat pueros quos pariat
Potius quam illi seruo nequam desarmigero [nisi] atque improbo
Quoi homini hodie peculi nummus nonest plumbeus.
CLE. Mirum ecastor te senecta aetate officiumtuom
Non meminisse. LY. Quid iam? CLE. Quiasifacias recte aut commode
Me sinas curare ancillas: quae meastcuratio.
LY. Cuimalumhomini scutigerulo dare lubet?CLE. Quia enim filio
Nos oportet opitulari unico. LY.At quamquam unicust
Nilo magis ille unicust mihi filius quam egoilli pater:
Illum mi aequiust quam me illi quae uoloconcedere.
CLE. Tu ecastor tibihomomalam rem quaeris:suboletselltio.
LY. Egone? CLE. Tu: nam quidfriguttis? quid istuc tam cupide cupis?
LY. Vt enim frugiseruo detur potius quam seruo improbo.
CLE. Quid si egoimpetro atque exoro a uilicocausa mea
Vt eam illi permittat? LY.Quid si ego autem ab armigero impetro
Vt eam illi permittat?atque hoc credo impetrassere.
CLE. Conuenit. uin tuisChalinum huc euocem uerbis foras?
Tu eum oratoego autem orabouilicum. LY. Sane uolo.
CLE. Iam hic erit: nuncexperiemurnostrum uter sit blandior.
LY. Hercules diqueistam perdantquod nunc liceat dicere.
Ego discrucior miseramoreilla autem quasi ob industriam
Mi aduorsatur. subolet hociam uxoriquod ego machinor:
Propter eam rem magis armigero datoperam de industria.
LYSIDAMVS. CHALINVS
SENEXSERVOS
LY. Qui Illum di omnes deaeque perdant. CHA.Te---uxor aiebat tua
Me uocare. LY. Ego enim uocari iussi.CHA. Eloquere quid uelis?
LY. Primum ego teporrectiore fronte uolo mecum loqui:
Stultitiast ei te essetristem quoius potestas plus potest.
Probum et frugi hominem iampridem esse arbitror.
CHA. Intellego.
Quinsi itaarbitrareemittis me manu? LY. Quin id uolo:
Sed nil estme cupere factumnisi tu factis adiuuas.
CHA. Quid uelismodo id uelim me scire. LY. Auscultaego eloquar.
Casinamego uxorem promisi uilico nostro dare.
CHA. At tua uxorfiliusque promiserunt mihi. LY. Scio:
Sed utrum nunc tucaelibem ted esse mauis liberum
An maritum seruom aetatem degereet gnatos tuos?
Optio haec tuast: utram harum uis condicionemaccipe.
CHA. Liber si simmeo periclo uiuam: nunc uiuotuo.
De Casina certumst concedere homini nato nemini.
LY.Intro abi atque actutum uxorem huc euoca ante aedis cito:
Etsitellam huc tecum efferto cum aqua et sortis. CHA. Satisplacet.
LY. Ego pol istam iam aliquouorsum tragulamdecidero.
Nam si sic nil impetrare poterosaltem sortiar.
Ibiego te et suffragatores tuos ulciscar. CHA. Attamen
Mihiobtinget sors. LY. Vt quidem pol pereas cruciatu malo.
CHA.Mihi illa nubet: machinare quidlubet quouis modo.
LY. Abinhinc ab oculis? CHA. Inuitus me uides: uiuam tamen.
LY.Sumne ego miser homo? satin omnes res sunt aduorsae mihi?
Iammetuone Olympionem mea uxor exorauerit
Ne Casinam ducat. si idfactumstecce me nullum senem.
Si non impetrauitspecula etiamin sortitust mihi.
Si sors autem decolassitgladium faciamculcitam
Eumque incumbam. sed progreditur optumeeccum
Olympio.
OLYMPIO. LYSIDAMVS
SERVOS SENEX
OL.Vna edepol opera in furnum calidum condito
Atque ibi torreto mepro pane rubido
Eraqua istuc opera a me impetres quodpostulas.
LY. Saluos sum: salua spes estut uerbaaudio.
OL. Quid tu me uera libertate territas?
Quin situ nolis filiusque etiam tuos
Vobis inuitis atque amborumingratiis
Vna libella liber possum fieri.
LY. Quid istucest? quicum litigasOlympio?
OL. Cum eadem qua tu semper.LY. Cum uxore mea?
OL. Quam tu mi uxorem? quasiuenator tu quidem es:
Dies atque noctes cum cane aetatemexigis.
LY. Quid agit? quid loquitur tecum? OL. Oratobsecrat
Ne Casinam uxorem ducam. LY. Quid tu postea?
OL.Negaui enim ipsi me concessurum Ioui
Si is mecum oraret. LY.Di te seruassint mihi.
OL. Nunc in fermento totast: itaturget mihi.
LY. Ego edepol illam mediam diruptamuelim.
OL. Credo edepol essesiquidem tu frugibonae's.
Verum edepol tua mihi odiosast amatio:
Inimicast tuauxor mihiinimicus filius
Inimici familiares. LY. Quid idrefert tua?
Vnus tibi hic dum propitius sit Iuppiter
Tu istosminutos caue deos flocci feceris.
OL. Nugae sunt istaemagnae: quasi tu nescias
Repente ut emoriantur humani Ioues.
Sedtandem si tu Iuppiter sis [e]mortuos
Quom ad deos minorisredierit regnum tuom
Quis mihi subueniet tergo aut capiti autcruribus?
LY. Opinione melius res tibi habet tua
Si hocimpetramusut ego cum Casina cubem.
OL. Non hercle opinorposse: ita uxor acriter
Tua instatne mihi detur. LY. Atego sic agam:
Coniciam sortis in sitellam et sortiar
Tibi etChalino. ita rem natam intellego:
Necessumst uorsis gladiisdepugnarier.
OL. Quid si sors aliter quam uoleseuenerit?
LY. Benedice: dis sum fretusdeossperabimus.
OL. Non ego istuc uerbum empsimtitiuillicio:
Nam omnes mortales deis sunt freti: sed tamen
Vidiego deis fretos saepe multos decipi.
LY. Sttace parumper.OL. Quid uis? LY. Eccum exit foras
Chalinus intuscum sitella et sortibus:
Nunc nos conlatis signisdepugnabimus.
CLEOSTRATA. CEALINVS. LYSIDAMVS.OLYMPIO
MVLIER SERVOS SENEX SERVOS
CLE. FaceChalinecertiorem mequid meus uir me uelit.
CHA. Illeedepol uidere ardentem te extra portam mortuam.
CLE. Credoecastor uelle. CHA. At pol ego hau credosed certo scio.
LY.Plus artificumst mi quam rebar: hariolum hunc habeo domi.
Quid sipropius attollamus signa eamusque obuiam?
Sequere. quid uosagitis? CHA. Adsunt quae imperauisti omnia:
Vxorsortessitula atque egomet. OL. Te uno adest plus quam ego uolo.
CHA.Tibi quidem edepol ita uidetur: stimulus ego nunc sum tibi:
Fodicocorculum: adsudascis iam ex metumastigia.
CLE. TaceChaline. OL. Comprime istum. CHA. Immo istunc quididicit dare.
LY. Adpone hic sitellamsortis cedo mihi:animum aduortite.
Atqui ego censui aps te posse hoc me[cum]impetrareuxor mea
Casina ut uxor mihi dareturet nunc etiamcenseo.
CLE. Tibi daretur illa? LY. Mihi enim --- ah--- non id uolui dicere:
Dum mihi uoluihuic dixi atque adeo mihidum cupio --- perperam
Iam dudum hercle fabulor. CLE.Pol tu quidematque etiam facis.
LY. Huic--- immo herclemlhi --- uahtandem redii uix ueram in uiam.
CLE. Per polsaepe peccas. LY. Ita fitubi quid tanto opere expetas.
Sedte uterque tuo pro iure ego atque hic oramus. CLE. Quidest?
LY. Dicam enimmea mulsa: de istac Casina huic nostrouilico
Gratiam facias. CLE. At pol ego nec facio nequecenseo.
LY. Tum igitur ego sortis utrimque iam CLE.Quis uotat?
LY. Optumum atque aequissumum istud esse iureiudico.
Postremo si illuc quod uolumus euenietgaudebimus:
Sinsecuspatiemur animis aequis. tene sortem tibi:
Vide quidscriptumst. OL. Vnum. CHA. Iniquomstquia isti priusquam mihist.
LY. Accipe hanc sis. CHA. Cedo. mane:unum uenit in mentem modo.
Videnequa illic insit alia sortis subaqua. LY. Verbero
Men te censes esse? CLE. Nullast:habe quietum animum modo.
OL. Quod bonum atque fortunatum[tuum] sit mihi. CHA. Magnum malum.
OL. Tibi quidemedepolcredoeueniet: noui pietatem tuam.
Sed mane dum: num istaaut populna sors aut abiegnast tua?
CHA. Quid tu idcuras? OL. Quia enim metuone in aqua summa natet.
LY.Auge caue. conicite sortis nunciam am[a]bo huc. eccere:
Vxoraequa. OL. Noli uxori credere. LY. Habe animumbonum.
OL. Credo herclehodie deuotabit sortissiattigerit. LY. Tace.
OL. Taceo: deos quaeso--- CHA.Vt quidem tu hodie canem et furcam feras.
OL. Mihi utsortito eueniat--- CHA. Vt quidem hercle pedibus pendeas.
OL.At tu ut oculos emungare ex capite per nasum tuos.
CHA.Quid times? paratum oportet esse iam laqueum tibi.
OL.Periisti. LY. Animum aduortite am[a]bo. OL. Taceo. LY.Nunc tuCleostrata
Ne a me memores malitiose de hac re factumaut suspices
Tibi permitto: tute sorti. OL. Perdis me.CHA. Lucrum facit.
CLE. Bene facis. CHA. Deosquaesout tua sors ex sitella effugerit.
OL. Ain tu? quiatute es fugitiuosomnis te imitari cupis?
CEA. Vtinam tua quidemsicut Herculei praedicant
Quondam prognatis ista in sortiendo sorsdeliquerit.
OL. Tu ut liquescas ipseactutum uirgiscalefactabere.
LY. Hoc age sisOlympio. OL. Si hiclitteratus me sinat.
LY. Quod bonum atque fortunatummihi sit. OL. Ita ueroet mihi.
CHA. Non. OL.Immo herCLE. CHA. Immo mihi hercle CLE. Hicuincettu uiues miser.
LY. Percide os tu illi odio: ageecquid fit? CLE. Caue obiexis manum.
OL. Compressanpalma an porrecta ferio? LY. Age ut uis. OL. Emtibi.
CLE. Quid tibi istunc tactiost? OL. QuiaIuppiter iussit meus.
CLE. Feri malam ut ille rursum. OL.Perii: pugnis caedorIuppiter.
LY. Quid tibi tactio huncfuit? CHA. Quia iussit haec Iuno mea.
LY.Patiundumstsiquidem me uiuo mea uxor imperium exhibet.
CLE.Tam huic loqui [qui] licere oportet quam isti. OL. Cur omenmihi
Vituperat? LY. MaloChalinetibi cauendumcenseo.
CHA. Temperipostquam oppugnatumst os. LY.Ageuxor [mea]nunciam
Sorti: uos aduortite animum. prae metuubi sim nescio.
[OL.] Perii: cor lienosumopinorhabeo:iam[iam] dudum salit.
De labore pectus tundit. CLE. Teneosortem. LY. Ecfer foras.
CHA. Iamne mortuos? OL.Ostende: meast. CHA. Mala crucias quidem.
CLE.Victus esChaline. LY. Quom nos di iuuereOlympio
Gaudeo.OL. Pietate factumst mea atque maiorum meum.
LY.Intro abiuxoratque adorna nuptias. CLE. Faciam utiubes.
LY. Scin tu rus hinc esse ad uillam longe quo ducat?CLE. Scio.
LY. Intro abi: et quamquam hoc tibiaegresttamen fac accures. CLE. Licet.
LY. Eamusnos quoque intro: hortemurut properent. OL. Numquidmoror?
Nam praesente hoc plura uerba fieri nondesidero.
CHALINVS
SERVOS
Si nunc me suspendammeam operam luserim
Et praeter operam restim sumpti fecerim
Etmeis inimicis uoluptatem creauerim.
Quid opus estqui sic mortuostequidem tamen?
Sorti sum uictus: Casina nubet uilico.
Atque idnon tam aegrest iamuicisse uilicum
Quam id expetiuisse operetam magno senem
Ne ea mihi daretur atque ut illi nuberet.
Vtille trepidabatut festinabat miser
Vt subsultabatpostquamuicit uilicus.
Attatconcedam huc: audio aperiri fores.
Meibeneuolentis atque ameici prodeunt.
Hinc ex insidiis hisce egoinsidias dabo.
OLYMPIO. LYSIDAMVS. CALINVS
SERVOS SENEXSERVOS
OL. Sine modo rus [e]ueniat: ego remittam ad teuirum
Cum furca in urbem tamquam carbonarium.
LY. Itafieri oportet. OL. Factum et curatum dabo.
LY. VoluiChalinumsi domi essetmittere
Tecum obsonatumut etiam inmaerore insuper
Inimico nostro miseriam hanc adiungerem.
CHA.Recessim cedam ad parietem: imitabor nepam:
Captandust horumclanculum sermo mihi.
Nam illorum me alter cruciataltermacerat.
At candidatus cedit hic mastigia
Stimulorum loculi.protollo mortem mihi:
Certumsthunc Acheruntem praemittamprius.
OL. Vt tibi ego inuentus sum obsequens. quodmaxume
Cupiebaseius copiam feci tibi:
Erit hodie tecum quodamas clam uxorem. LY. Tace:
Ita me di bene amentut egouix reprimo labra
Ob istanc rem quin te deosculeruoluptasmea.
CHA. Quiddeosculere? quae res? quae uoluptastua?
Ecfodere hercle hic uoltcredouesicam uilico.
OL.Ecquid amas nunc me? LY. Immo edepol me quam te minus.
Licetneamplecti te? CHA. Quidamplecti? OL. Licet.
LY.Vtquia te tangomel mihi uideor lingere.
OL. Vltro teamatorapage te a dorso meo.
CHA. Illuc estillucquodhic hunc fecit uilicum.
Et idem me pridemquom ei aduorsumueneram
Facere atriensem uoluerat sub ianua.
OL. Vttibi morigerus hodieut uoluptati fui.
LY. Vt tibidumuiuambene uelim plus quam mihi.
CHA. Hodie hercleopinorhi conturbabunt pedes:
Solet hic barbatos sane sectarisenex.
LY. Vt ego hodie Casillam deosculaborut mihi
Bonamulta faciam clam meam uxorem. CHA. Attatae.
Nunc pol egodemum in rectam redii semitam:
Hic ipsus Casinam deperit. habeouiros.
LY. Iam hercle amplexariiam osculari gestio.
OL.Sine prius deduci. quidmalumproperas? LY. Amo.
OL.At nonopinorfieri hoc posse hodie. LY. Potest
Siquidemcras eenses te posse emitti manu.
CHA. Enim uero huc auresmagis sunt adhibendae mihi:
Iam ego uno in saltu lepide aproscapiam duos.
LY. Apud hunc sodalem meum atque uicinummihi
Locus est paratus: ei ego amorem omnem meum
Concreduiismihi se locum dixit dare.
OL. Quid eius uxor? ubi erit? LY.Lepide repperi:
Mea uxor uocabit huc eam ad se in nuptias
Vthic sit secumse adiuuetsecum cubet.
Ego iussiet dixit sefacturam uxor mea.
Illa hic cubabit[si] uir ab[i]erit faxodomo.
Tu rus uxorem duces: id rus hic erit
Tantisper dum egocum Casina faciam nuptias:
Hinc tu ante lucem rus cras ducespostea.
Satin astu[te]? OL. Docte. CHA. Age modofabricamini:
Malo hercle uostro tam uorsuti uiuitis.
LY.Scin quid nunc facias? OL. Loquere. LY. Tenemarsuppium.
Abi atque obsonapropera: sed lepideuolo
Molliculas escasut ipsa molliculast. OL.Licet.
LY. Emito sepiolaslopadasloligunculas
Hordeias--- CHA. Immo triticeiassi sapis.
LY. Soleas. CHA.Quiquaesopotius quam sculponeas
Quibus battuatur tibi ossenex nequissume?
OL. Vin lingulacas? LY. Quidopustquando uxor domist?
Ea lingulacast nobis: nam numquamtacet.
OL. In re praesenti ex copia piscaria
Consulerequid emam potero. LY. Aequom oras: abi[s].
Argento parcinolo: obsonato ampliter.
Nam mihi uicino hoc etiam conuentostopus
Vt quod mandaui curet. OL. Iamne abeo? LY.Volo.
CHA. Tribus non conduci possum libertatibus
Quinego illis hodie comparem magnum malum
Quinque hanc omnem rem meaeerae iam faciam palam.
Manufesto teneo in noxia inimicos meos.
Sedsi nunc facere uolt era officium suom
Nostra omnis lis est:pulcre praeuortar uiros.
Nostro omine it dies: iam uictiuicimus.
Ibo introut id quod alius condiuit coquos
Ego nunauicissim ut alio pacto condiam:
Quod id quod paratumstut paratumne siet
Si[e]tque ei paratum quod paratum non erat.
LYSIDAMVS.ALCESIMVS
SENES II
LY. Nunc amicine anne inimici sisimagoAlcesime
Mihi sciam: nunc specimen speciturnunc certamencernitur.
Cur amem me castigareid ponito adcompendium:
`Cano capiteaetate aliena' eo addito adcompendium.
`Quoi sit uxor'id quoque illuc ponito adcompendium.
AL. Miseriorem ego ex amore quam te uidi neminem.
LY.Fac uacent aedes. AL. Quin edepol seruos ancillas domo
Certumstomnis mittere ad te. LY. Ohnimium scite scitus es.
Sedfacitodum merula per uersus quod cantat colas:
`Cum cibocumquiqui facito ut; ueniantquasi eant Sutrium.'
AL. Meminero. LY.Emnunc enim tu demum nullo scito scitus es.
[LY.] Curaego ad forum modo ibo: iam hic ero. AL. Bene ambula.
LY.Fac habeant linguam tuae aedes. AL. Quid ita? LY. Quom ueniamuocent.
AL. Attataecaedundus tu homos: nimias deliciasfacis.
LY. Quid me amare refertnisi sim doctus acdicaculus?
Sed tu caue in quaesitione mihi sis. AL. Vsque aderodomi.
ACTVS III
CLEOSTRATA
MVLIER
Hocerat ecastor [id]quod me uir tanto opere orabat meus
Vtproperarem arcessere hanc ad me uicinam meam:
Liberae aedes utsibi essentCasinam quo deducerent.
Nunc adeo nequaquam arcessamne illis ignauissumis
Liberi loci potestas sit uetulisuerbecibus.
Sed eccum egreditur senati columenpraesidiumpopli
Meus uicinusmeo uiro qui liberum praehibet locum.
Nonecastor ullis emptust modius qui uenit salis.
ALCESIMVSCLEOSTRATA
SENEX MVLIER
AL. Miror huc iam non arcessi inproxumum uxorem meam
Quae iam dudumsi arcessaturornataexspectat domi.
Sed eccam: opino[r] arcessit. salue Cleostrata.CLE. Et tuAlcesime.
Vbi tua uxor? AL. Intus illa tesise arcessasmanet:
Nam tuos uir me orauitut eam isto ad teadiutum mitterem.
Vin uocem? CLE. Sine eam: te nolosioccupatast. AL. Otiumst.
CLE. Nil moror: molesta ei essenolo: post conuenero.
AL. Non ornatis isti apud uos nuptias? CLE.Orno et paro.
AL. Non ergo opus est adiutrice? CLE. Satisdomist: ubi nuptiae
Fuerinttum istam conuenibo. nunc uale atqueistanc iube.
AL. Quid ego nunc faciam? flagitium maxumum fecimiser
Propter operam illius irqui improbi edentuli
Qui hocmihi contraxit. operam uxoris polliceor foras
Quasi catillatum.flagitium hominisqui dixit mihi
Suam uxorem hanc arcessituramesse: ea se eam negat morarier.
Atque edepol mirum ni subolet iamhoc huic uicinae meae.
Verum autem altrouorsum quom eam mecumrationem puto
Siquid eius essetesset mecum postulatio.
[CLE.]Ibo introut subducam nauim rusum in puluinaria.
CLE. Iamhic est lepide ludificatus. miseri ut festinant senes.
Nunc egoillum nilidecrepitummeum uirum ueniat uelim
Vt eum ludificemuicissimpostquam hunc delusi alterum.
Nam ego aliquid contraherecupio litigi inter eos duos.
Sed eccum incedit: at quom aspiciastristemfrugi censeas.
LYSIDAMVS. CLEOSTRATA
SENEXMVLIER
LY. Stultitia magnast mea quidemsententia
hominem amatorem ullum ad forum procedere
In eumdiemquo[i] quod amet in mundo siet:
Sicut ego feci stultus.Contriui diem
Dum asto aduocatus quoidam cognato meo.
Quemhercle ego litem adeo perdidisse gaudeo
Ne me nequiquam sibihodie aduocauerit.
Nam meo quidem animoqui aduocatosaduocet
Rogitare oportet prius et percontarier
Adsitne eianimus necne ei adsit quem aduocet.
Si neget adesseexanimatumamittat domum.
Sed uxorem ante aedis eccam. ei misero mihi:
Metuone non sit surda atque haec audiuerit.
CLE. Audiui ecastorcum malo magno tuo.
LY. Accedam propius. quid agismeafestiuitas?
CLE. Te ecastor praestolabar. LY. Iamneornata re[s e]st?
Iamne hanc traduxti huc ad nos uicinam tuam
Quaete adiutaret? CLE. Arcessiui ut iusseras:
Verum hic sodalistuosamicus optumus
Nescioquid se sufflauit uxori suae:
Negauitpossequoniam arcessomittere.
LY. Vitium tibi istucmaxumumst: blandas parum.
CLE. Non matronarum offLciumstsed meretricium
Viris alienismi uirsubblandirier.
I tuatque arcesse illam: ego intus quod factost opus
Volo accuraremiuir. LY. Propera ergo. CLE. Licet.
Iam pol ego huicaliquem in pectus iniciam metum.
Miserrumum hodie ego hunc habeboamasium.
ALCESIMVS. LYSIDAMVS
SENES II
AL. Visohucamator si a foro rediit domum
Qui me atque uxoremludificatust larua.
Sed eccum ante aedis. ad te hercle ibamcommodum
LY. Et hercle ego ad te. quid aisuir minumipreti?
Quid tibi mandaui? quid tecum oraul? AL. Quid est?
LY.Vt bene uociuas aedis fecisti mihi.
Vt traduxisti huc ad nosuxorem tuam.
Satin propter te pereo ego atque occasio?
AL. Quintu suspendis te? nempe tute dixeras
Tuam arcessituram esse uxoremuxorem meam.
LY. Ergo arcessiuisse ait sese et dixissete
Eam non missurum. AL. Quin eapse ultro mihi
Negauit eiusoperam se morarier.
LY. Quin eapse me adlegauit qui istamarcesserem.
AL. Quin nili facio. LY. Quin me perdis. AL.Quin benest.
LY. Quin etiam diu morabor. AL. Quin cupiotibi---
LY. Quin --- AL. aliquid aegre facere. LY.Quin faciam lubens.
Numquam tibi hodie quin erit plus quammihi.
AL. Quin hercle di te perdant postremo quidem.
LY.Quid nunc? missurun es ad me uxorem tuam?
AL. Ducas easque inmaxumam malam crucem
Cum haccum istac cumque amica etiamtua.
Abi et aliud cura: ego iam per hortum iussero
Meam istuctransire uxorem ad uxorem tuam.
LY. Nunc tu mihi amicus esin germanum modum.
Qua ego hunc amorem mi esse aui dicamdatum?
Aut quod ego umquam erga Venerem inique fecerim:
Quoisic amanti mi obuiam eueniunt morae. Attat
Quid illuc clamorisopsecroin nostrast domo?
PARDALISCA. LYSIDAMVS
ANCILLASENEX
PAR. Nulla sumnulla sum: totatota occidi.
Cormetu mortuomstmembra miserae tremunt:
Nescio unde auxilipraesidi perfugi
Mi aut opum copiam comparem aut espetam.
Tantafactu modo mira miris modis
Intus uidinouam atque integramaudaciam.
Caue tibiCleostrataapscede ab istaopsecro
Nequidin te mali faxit ira percita.
Eripite isti gladiumquae suistimpos animi.
LY. Nam quid estquod haec huc timida atqueexanimata exslluit?
Pardalisca. PAR. Perii: unde meaeusurpant aures sonitum?
LY. Respice modo ad me. PAR.O ere mi---LY. Quid tibist? quid timidas? PAR.Perii.
LY. Quidperisti? PAR. Perii: et tu peristi.LY. Ahperii? quid ita?
PAR. Vae tibi. LY.Immo uae tibi sit. PAR. Ne cadamamabotene me.
LY.Quicquid est eloquere mihi cito. PAR. Contine pectus:
Faceuentumamabopallio. LY. Timeo hoc negoti quid siet
Nisihaec meraco se uspiam percussit flore Liberi.
PAR. Optineaurisamabo. LY. in malam a me crucem.
Pectus auris caputteque di perduint.
Nam nisi ex te scio quicquid hoc est citohoc
Iam tibi istuc cerebrum dispercutiamexcetra tu
Ludibriopessumaadhuc quae me habulsti.
PAR. Ere mi. LY.Quid uismea tu ancilla?
PAR. Nimium saeuis. LY.Numero dicis.
Sed hoc quicquid est eloquerein pauca confer:
Quidintus tumulti fuit? PAR. Scibisaudi.
Malum pessumumquehic modo intus apud nos
Tua ancilla hoc pacto exordiricoepit
Quod haud Atticam condecet disciplinam.
LY. Quidest id? PAR. Timor praepedit dicta linguae.
LY.Possum scire ego istuc ex te? quid negotist? PAR. Dicam.
Tuaancillaquam tu tuo uilico uis
Dare uxoremea intus--- LY.Quid intus? quid est?
PAR. Imitatur malarum malamdiscipinam
Viro quae suo interminatur uitam.
LY. Quidergo? PAR. Ah. LY. Quid est? PAR. Interemere aituelle uitam.
Gladium--- LY. Hem. PAR. Gladium--- LY.Quid eum gladium?
PAR. Habet. LY. Ei misero mihi.cur eum habet?
Insectatur omnis domi per aedis
Nec quemquamprope ad sese sinit adire:
Ita omnis sub arcissub lectislatentes
Metu mussitant. LY. Occidi atque interii.
Quidillic obiectumst mali tam repente?
PAR. Insanit. LY.Scelestissumum me esse credo.
PAR. Immo si scias dicta quaedixit hodie.
LY. lstuc expeto scire: quid dixit? PAR.Audi.
Per omnis deos et deas deierauit
Occisurum eam hac noctequicum cubaret.
LY. Men occidet? PAR. An quippiam adte attinet? LY. Vah.
PAR. Quid cum ea negoti tibist?LY. Peccaui: Illuc
Dicere uilicum uolebam.
PAR.Sciens de uia in semitam degredire.
LY. Num quid mihiminatur? PAR. Tibi infesta solist
Plus quam quoiquam. LY.Quam ob rem? PAR. Quia se des uxorem Olympioni:
Neque setuam nec suam neque uiri uitam sinere
In crastinum protolli: idhuc missa sum tibi ut dicerem
Ab ea ut caueas tibi. LY.Perii hercle ego miser. PAR. Dignu's tu.
LY. Nequeest neque fuit me senex quisquam amator
Adaeque miser. PAR.Ludo ego hinc facete:
Nam quae facta dixiomnia huic falsadixi.
Era atque haec dolum ex proxumo hunc protulerunt:
Ego hucmissa sum ludere. LY. HeusPardalisca.
PAR. Quidest? LY. Est--- PAR. Quid? LY. Estquod uoloexquirere ex te.
PAR. Moram offers mihi. LY. At tumihi offers maerorem.
Sed etiamne habet nunc Casina gladium?
PAR.nabetsed duos. LY. Quidduos? PAR. Alterote
Occisurum aitaltero uilicum hodie.
LY. Occisissumussum omnium qui uiuont.
Loricam induam: mi optumum esseopinor.
Quid uxor mea? non adiit atque ademit?
PAR. Nemoaudet prope aceedere. LY. Exoret. PAR. Orat:
Negatponere alio modo filio profecto
Nisi se sciat uilico non datumiri.
LY. Atqui ingratiis quoi non uolt nubet hodie:
Namcur non ego id perpetrem quod coepi
Vt nubat mihi ---Illud quidemdicere uolebam:
Nostro uilico. PAR. Saepiusculepeccas.
LY. Timor praepedit uerba. uerumobsecro te
Dicme uxorem orareut exoret illam:
Gladium ut ponat et redire meintro ut liceat. PAR. Nuntiabo.
LY. Et tu orato.PAR. Et ego orabo. LY. At blande orato ut soles. sedaudin?
Si effexii hocsoleas tibi
Dabo et anulum in digitoaureum et bona pluruma.
PAR. Operam dabo. LY.Face ut impetres.
PAR. Eo nunciamnisi quippiam remorareme. LY. Abi et cura.
Redit eccum tandem opsonatu meusadiutor: pompam ducit.
OLYMPIO. LYSIDAMVS. CITRIO
SERVOSSENEX COQVOS
OL. Videfurut sentis sub signis ducas.CI. Qui uero hi sunt sentis?
OL. Quia quod tetigereilicorapiunt: si eas ereptumilico scindunt.
Ita quoquo adueniuntubiubi suntduplici damno dominos multant.
CI. Heia. OL.Attatcesso magnufice patriceque amicirier atque
Ita ero meo ireaduorsum?
LY. Bone uirsalue. OL. Fateor. LY.Quid fit? OL. Tu amasego essurio et sitio.
LY.Lepide excuratus [in]cessisti. OL. Ahahodie * * * * *lus.
LY. Mane ueroquamquam fastidis. OL. Fy fyfoetet tuos mihi sermo.
LY. Quae res? OL. Haec res.LY. Etiamne adstas? OL. Enim uero
pr'agmat'a moipar'eqeis.
LY. Dabo tibi m'ega kak'onut
Egoopinornisi rebistis.
OL.W Ze~upotin a med abeas
Nisime uis uomere hodie?
LY. Mane. OL. Quid est? quishic est homo?
LY. Erus sum. OL. Quis erus? LY.Quoius tu seruos.
OL. Seruos? ego? LY. Atque meus. OL. Non sum ego liber?
Mementomemento. LY. Mane atqueasta. OL. Omitte.
LY. Seruos sum tuos. OL.Optumest. L Y. Opsecro te
Olympisce mimi patermi patrone. OL.Em
Sapissane.
LY. Tuos sum equidem.
OL. Quid mihi opust seruo tamnequam?
LY. Quid nunc? quam mox recreas me?
OL.Cena modo si sit cocta.
LY. Eisce ergo abeant. OL.PropereCitriointro ite et citodeproperate.
Egoiam intus ero: facite
Cenammihi ut ebria sit.
Sed lepide nitideque uolo: nil moror barbaricobliteo.
Stasne etiam? i sis. LY. Ego hic habeo.
OL.Numquid est ceterum quod morae siet?
LY. GladiumCasinam intus habere ait
Qui me atque te interimat.
OL.Scio. sic sine habere:
Nugasagunt: noui
Egoillas malas merces.
Quin tu i modo mecum domum. LY. At polmalum metuo.
I tu modo: perspicito prior quid intusagatur.
OL.Tam mihi mea uita
Tuaquam tibi carast.
[LY.] Verum i modo. LY. Si tuiubesemibitur tecum.
ACTVS IV
PARDALISCA
ANCILLA
Necpol ego Nemeae credo neque ego Olympiae
Neque usquam ludos tamfestiuos fieri
Quam hic intus fiunt ludi ludificabiles
Seninostro et nostro Olympioni uilico.
Omnes festinant intus totisaedibus
Senex in culina clamathortatar coquos:
`Quin agitishodie? quin datissiquid datis?
Properate: cenam iam esse coctamoportuit.'
Vilicus is autem cum corona candide
Vestitus lautusexornatusque ambulat.
Illae autem in cubiculo armigerumexornant duae
Quem dent pro Casina nuptum nostro uilico:
Sednimium lepide dissimulantquasi mi sciant
Fore huius quodfuturumst. digne autem coqui
Nimis lepide ei rei dant operamnecenet senex:
Aulas peruortuntignem restingunt aqua:
Illarumoratu faciunt. illae autem senem
Cupiunt extrudere incenatum exaedibus
Vt ipsae solae uentres distendant suos.
Noui ego illasambestrices: corbitam cibi
Comesse possunt. sed aperiturostium.
LYSIDAMVS. PARDALISCA
SENEX ANCILLA
LY.Si sapitisuxoruos tamen cenabitis
Cena ubi erit cocta: egoruri cenauero.
Nam nouom maritum et nouam nuptam uolo
Rusprosequi---noui hominum mores maleficos---
Nequis eam abripiat.facite uostro animo uolup.
Sed properate istum atque istam actutumemittere
Tandem ut ueniamus luci: ego cras hic ero:
Crashabuerouxorego tamen conuiuium.
PAR. Fitquod futurumdixi: incenatum senem
Foras extrudunt mulieres. LY. Quid tuhic agis?
PAR. Ego eo quo me ipsa misit. LY. Veron?PAR. Serio.
LY. Quid hic speculare? PAR.Nil equidem speculor. LY. Abi:
Tu hi[n]c cunctas: intusalii festinant. PAR. Eo.
LY. Abi hinc sis ergopessumarum possuma.
Iamne abiit illaec? dicere hic quiduislicet:
Qui amattamen hercle si esuritnullum esurit.
Sedeccem progreditur cum corona et lampade
Meus socius comparcommaritusuilicus.
OLYMPIO. LYSIDAMVS
SERVOSSENEX
OL. Agetibicendum illam educunt huc nouamnuptam foras
Suaui cantu concelebra omnem hanc plateam hymenaeo.Io
Hymenhymenaeeo hymen.
LY. Quid agismea salus? OL.Esurio hercleatque adeo hau salubriter.
LY. At ego amo.OL. At ego hercle nili facio: tibi amor pro cibost:
Mihiieiunitate iam dudum intestina murmurant.
LY. Nam quidillaec nunc tam diu intus remorantur remeligines?
Quasi obindustriamquanto ego plus properoprocedit minus.
OL.Quid si etiam si occentem hymenaeumsiqui citius prodeant?
LY.Censeo: et ego te adiuuabo in nuptiis communibus.
LY. OL.Hymenhymenaeeo hymen.
LY. Perii hercle ego miser:dirrumpi cantando hymenaeum lieet
Illo morboquo dirrumpi eupionon est copiae.
OL. Edepolne tu si equos essesessesindomabilis.
LY. Quo argumento? OL. Nimis tenax es.LY. Num me expertus uspiam?
OL. Di melius faciant.sed crepuit ostium: exitur foras.
LY. Di hercle me cupiuntseruatum. iam oboluit Csinus procul.
PARDALISCACHALINVS CLEOSTRATA
ANCILLA SERVATOS MULIER
\\smallskip
OLYMIPIOLYSIDAMVS
SERVATOS SENEX
PAR. Sensim supera tollelimen pedesmea noua nupta:
Sospes iter incipe hocut uirotuo
Sempersis superstes
Tuaque ut potior pollentia situincasque uirumuictrixque sies.
Tua uox superet tuomque imperium: uir te uestiattu uirum despolies.
Noctuque et diu ut uiro subdolasis
Opsecromemento.
OL. Malo maxumo suo hercle ilicoubi tantillumpeccassit---
LY. Tace. OL. Non taceo. LY.Quae res? OL. Malae male monstrant.
LY. Facies tuhanc rem mi ex parata imparatam:
Id quaerunt uolunthaec utinfecta faciant.
CLE. AgeOlympioquando uisuxorem
Accipehanc ab nobis.
OL. Date ergodaturae si umquam estis hodieuxorem.
LY. Abite intro. CLE. Amabointegrae atqueimperitae huic
Impercito.OL. Futurumst.
Valete.LY. Ite iamite iam. CLE. Valete.
LY. Iamneabscessit uxor? OL. Domist: ne time. LY.Euax
Nuncpol demum ego sum liber.
Meum corculummelculumuerculum. OL.Heus tu
Malosi sapiscauebis:
Meast haec. LY. Scio: sed meus fructusest prior.
OL. Tene hanc lampadem. LY. fmmo ego hanctenebo.
Venusmultipotensbona multa mihi
Dedistihuius quom copiam mihidedisti. o
Corplisculummalacum.
OL.Mea uxorcula --- quae res?
LY.Quid est? OL. institit planta
[LY.]Quasi luca bos. LY. Tace sis.
Nebula haud est mollis aequeatque huius est pectus.
[OL.] Edepol papillam bellulam.OL. Ei misero mihi.
LY. Quid est? OL. Pectusmi icit non cubitouerum ariete.
LY. Quid tu ergo hancquaesotractas tam dura manu?
At mihiqui belle hanc tractononuallum facit.
OL. Vah. LY. Quid negotist? OL.opsecrout ualentulast:
Paene exposiuit cubito. LY.Cubitum ergo ire uolt.
OL. Quin imus ergo? LY. Ibelle belliatula.
ACTVS V
CLEOSTRATA. MYRRHINA.PARDALISCA
MVLIERES II ANCILLA
MY. Acceptae bene etcommode eximus intus
Ludos uisere huc in uiam nuptialis.
Numquamecastor ullo die risi adaeque
Neque hoc quod relicuomst plusrisuram opinor.
PAR. Lubet Chalinum quid agat scirenouomnuptum cum nouo marito.
MY. Nec fallaciam astutiorem ullusfecit
Poeta atque ut haec est fabre facta ab nobis.
CLE.Optunso ore nunc peruelim progrediri
Senemquo senex: nequiornullus uiuit.
Ne illum quidem nequiorem arbitror esse * * * * *qui locum praebet illi
* * * * * * nunc praesidem
Volo hicPardaliscaesse: qui hiuc exeat
Eum ut ludibrio habeas. PAR.Lubens Fecero et solens.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ** *
* * * * spectato hinc omniaintus quid agant.
* * * poneme amabo. MY. Et ibi audacius licet
Quae uelis libereproloqui. PAR. Tace:
Vostra foris crepuit.
OLYMPIO.CLEOSTRATA. MYRRHINA
SERVOS MVLIERES II
PARDALISCA
ANCILLA
OL.Neque quo fugiam neque ubi lateam neque hoc dedecus quomodocelem
Scio: tantum erus atque ego flagitio superauimus nuptiisnostris.
Ita nunc pudeo atque ita nunc paueo atque ita inridiculosumus ambo.
Sed ego insipiens noua nunc facio: pudet quem priusnon puditumst umquam.
Operam datedum mea facta itero: est operaepretium auribus accipere:
Ita ridicula auditu iteratu ea suntquae ego intus turbaui.
Vbi intro hanc nouam nuptam deduxirectauia in conclaue abduxi.
Sed tam[en] tenebrae ibi erant[tam]quam in puteo: dum senex abestdecumbe inquam.
Conlocofulcio mollio blandior
Vt prior quam senex nup * * *
Tardusesse llico coepiquoniam * * *
Respecto identidem ne SENEX * * **
Inlecebram stupri principio eam sauium posco * *
Reppulitmihi manum: neque enim dare sibi sauium mesiuit.
Enimiam magis iam adpropero
Magisiam lubet in Casinam inruere:
Cupioillam operam seni surripere:
Foremobdone senex me opprimeret.
CLE. Age dumtu adi hunc.PAR. Opsecroubi tua noua nuptast?
OL. Perii hercleegomanufesta res est. PAR. Omnem in ordinem
Fateri ergoaequomst. quid intus agitur? quid agit Casina? satinmorigerast?
OL.Pudet dlcere me.
PAR.Memora ordine
Vtocceperas.
OL.Pudet herCLE.
PAR.Ageaudacter * * * * *
Postquam decubuistiinde uolo memorare:quid est factum *
OL. * flagitiumst. PAR. Cauebuntqui audierint faciant *
* * * * hoc magnus est. OL.Perdis. PAR. Quin tu pergis? OL. Vbi
* * * * ussuptus porro *
PAR. Quid? OL. Babae. PAR.Quid? OL. Papae.
PAR. * * * * est? OL. Oherat maxumum:
* * * * haberet metui: id quaerere occepi * * *
Dumgladium quaero ne habeat* arripio * * capulum.
Sed quom cogitonon habuit gladium: nam esset frigidus.
PAR. Eloquere. OL.At pullet. PAR. Num radix fuit?
OL. Non fuit. PAR.Num cucumis?
OL. Profecto hercle * * * non fuit quicquamholerum:
Nisi quicquid eratcalamitas profecto attigeratnumquam:
fta quicquid eratgrande erat.
PAR. Quid fitdeniqueedisserta. OL. Vbi appello Casinaminquit
Amabomea uxorculacur uirum tuom sic me spernis?
Nimis tu quidemhercle immerito
Meo mihi haec facisquia mihi te expetiui.
Illamhaud uerbum facit et saepit ueste id qui estis.
Vbi illum saltumuideo opsaeptumrogo ut altero * * sin adire.
Volout obuortamcubitis im * * * * * * * *
Vllum muttit e * * * * * * * * * * * ** * *
Surgout in eam in * * * * * * * * * * * * *
Atque illamin * * * * * * * * * * * * * *
MY. Perlepide narrat * * * ** * * * * * * *
OL. Sauium * * * * * * * * * * * * * * **
Ita quasi saetis labra mihi conpungit barba * * *
Continuoin genua ut astitipeetus mihi pedibus pereutit.
Decido de lectopraecipes: subsilitoptundit os mihi.
Inde foras tacitusprofugiens exeo hoc ornatu quo uides
Vt senex hoc eodem po0uloquo ego bibi biberet. PAR. optumest.
Sed ubist palliolumtuom? OL. Hic intus reliqui.
PAR. Quid nunc? satinlepide aditast uobis manus? OL. Merito.
Sed concrepueruntfores. num illa me nunc sequitur?
LYSIDAMVS. OLYMPIO.CLEOSTRATA.
SENEX SERVOS MVLIER
MYRRHINA. PARDALISCA
MVLIERANCILLA
LY.Maxumo ego ardeo dagitio
Neequid agam meis rebus scio
Necmeam ut uxorem aspiciam
Contraoculis: ita disperii.
Omniapalam sunt probra:
Omnibusmodis occidi miser.
* * * * * * * ita manufesto faucibus teneor.
** * * * * quibus modis purgem scio me meae uxori.
* * * * * * queexpalliatus sum miser:945
* * * * * * * clandestinae nuptiae.
** * * * * * * * censeo
* * * * * * * * mi optumumst
* * * ** intro ad uxorem [m]eam
Sufferamque ei meum tergum obiniuriam.
Sed ecquis estqul homo munus uelitfungier
Prome? quid nunc agam?
Nescionisi ut improbos
Famulosimiter ac domo
Fugiam:nam nullast salus
Scapulissi domum redeo.
Nugas istic dicere licet: uapulo hercle egoinuitus tamen
Etsimalum merui.
Hac dabo protinam et fugiam. CLE. Heusstailicoamator.
LY.occidireuocor. quasi non audiamabibo.
CHALINVS.LYSIDAMVS. CLEOSTRATA
SERVOS SENEX MVLIER
MYRRHINA.PARDALISCA OLYMPIO
MVLIER ANCILLA SERVOS
CHA. Vbitu's hic qui colere mores Massilienses postulas?
Nunc tu si ueissubigitare meprobast occasio.
Redi sis in cubiculum. periistihercle: ageaccede huc modo.
Nunc ego tecum aequom arbitrum extraconsidium captauero.
LY. Periifusti defloccabit iamillic homo lumbos meos.
Hac iter faeifindumst: nam illaclumbifragiumst obuiam.
CLE. Iubeo te saluereamator. LY.Ecce autem uxor obuiamst.
Nunc ego inter sacrum saxumque sum necquo fugiam scio:
Hac lupihac eanes: lupina scaeua fusti remgerit.
Hercleopinorpermutaui ego illuc nunc uerbum uetus.
Hacibo: caninam scaeuam spero meliorem fore.
CLE. Quid agisdismarite? mi uirunde hoe ornatu aduenis?
Quid fecistiscipione[m] aut quod habuisti pallium?
PAR. In adulteriodum moechissat Casinamcredo perdidit
LY. Occidi. CHA.Etiamne imus cubitum? Casina sum. LY. in malam crucem.
CHA.Non amas me? CLE. Quin responde: tuo quid faetumst pallio?
LY.Baeehae hercleuxor--- CLE. Bacchae? LY. Bacchaehercleuxor---MY. Nugatur seiens.
Nam ecastor nunc Bacchaenullae ludunt. LY. Oblitus fui.
Sed tamen Bacchae--- CLE.Quid Bachae? LY. Sin id fieri non potest ---
CLE.Times eeastor. LY. Egone? mentire herCLE.
CLE.Nam palles male.
N * * * quid me * * * * us * * am me rogas?
** * * * male r * * * * * mihi.
* * * * * * * * * * * * * * *gratulor.
* * * * * * * * * * * * * * * senex.
Ho * * * * * * ** * * * * * * * *
* * * * * * * * * unc Casinust * * * *
Quihic * * * * *lem frus * * * ram * * dis
Qui etiam me miserumfamosum fecit flagitiis suis.
LY. Non taces? OL. Nonhercle uero taceo: nam tu maxumo
Me opsecrauisti opereCasinam utposcerem uxorem mihi.
LY. Tui amoris calisa ego istuc feci.CLE. Immo Hector Ilius
Te quidem oppressit. LY. Feciego istaec tdicta quae uos dicitis?
CLE. Rogitas etiam? LY.Si quidem hercle fecifeci nequiter.
CLE. Redi modo hucintro: monebosiqui meministi minus.
LY. Hercle opinorpotius uobis credam quod uos dlcitis.
Seduxorda uiro hancueniam. Myrrhinaora Cleostratam.
Si umquam posthac aut amassoCasinam aut occepso modo
Ne ut eam amassosi ego umquam adeoposthac tale admisero
Nulla causastquin pendentem meuxoruirgis uerberes.
MY. Censeo ecastor ueniam hanc dandam.CLE. Faciamut iubes.
Propter eam rem hanc tibi nuncueniam millus grauate prospero
Hanc ex longa longiorem nefaciamus fabulam.
LY. Non iratas? CLE. Non sumirata. LY. Tuaen fidei credo? CLE. Meae.
LY.Lepidiorem uxorem nemo quisquamquam ego habeo hanchabet.
CLE.Agetu redde huic scipionem et pallium. CHA. Tenesilubet.
Mihi quidem edepol insignite factast magna iniuria:
Duobusnupsineuter fecit quod nouae nuptae solet.
PAR.Spectatoresquod futurumst intusid memorabimus.
Haec Casinahuius reperietur filia esse ex proxumo
Eaque nubet Euthyniconostro erili filio.
Nunc uos aequomst manibus meritis meritammercedem dare.
Qui faxitclam uxorem ducet semper scortum quoduolet:
Verum qui non manibus clare quantum poterit plauserit
Eipro scorto supponetur ircus unctus nautea.