home page
pagina iniziale |
by |
|
P. Ovidi Nasonis
ArtisAmatoriae
libri tres
LiberPrimus
Siquisin hoc artem populo non novit amandi
Hoc legat et lecto carminedoctus amet.
Arte citae veloque rates remoque moventur
Arteleves currus: arte regendus amor.
Curribus Automedon lentisqueerat aptus habenis
Tiphys in Haemonia puppe magister erat:
MeVenus artificem tenero praefecit Amori;
Tiphys et Automedon dicarAmoris ego.
Ille quidem ferus est et qui mihi saepe repugnet:
Sedpuer estaetas mollis et apta regi.
Phillyrides puerum citharaperfecit Achillem
Atque animos placida contudit arte feros.
Quitotiens sociostotiens exterruit hostes
Creditur annosumpertimuisse senem.
Quas Hector sensurus eratposcentemagistro
Verberibus iussas praebuit ille manus.
AeacidaeChironego sum praeceptor Amoris:
Saevus uterque puernatusuterque dea.
Sed tamen et tauri cervix oneratur aratro
Frenaquemagnanimi dente teruntur equi;
Et mihi cedet Amorquamvis meavulneret arcu
Pectoraiactatas excutiatque faces.
Quo mefixit Amorquo me violentius ussit
Hoc melior facti vulnerisultor ero:
Non egoPhoebedatas a te mihi mentiar artes
Necnos aeriae voce monemur avis
Nec mihi sunt visae Clio Cliusquesorores
Servanti pecudes vallibusAscratuis:
Usus opusmovet hoc: vati parete perito;
Vera canam: coeptismater Amorisades!
Este proculvittae tenuesinsigne pudoris
Quaequetegis mediosinstita longapedes.
Nos venerem tutam concessaquefurta canemus
Inque meo nullum carmine crimen erit.
Principioquod amare velisreperire labora
Qui nova nunc primum miles inarma venis.
Proximus huic labor est placitam exorarepuellam:
Tertiusut longo tempore duret amor.
Hic modushaecnostro signabitur area curru:
Haec erit admissa meta terendarota.
Dum licetet loris passim potes ire solutis
Elige cuidicas 'tu mihi sola places.'
Haec tibi non tenues veniet delapsaper auras:
Quaerenda est oculis apta puella tuis.
Scit benevenatorcervis ubi retia tendat
Scit benequa frendens vallemoretur aper;
Aucupibus noti frutices; qui sustinet hamos
Novitquae multo pisce natentur aquae:
Tu quoquemateriam longo quiquaeris amori
Ante frequens quo sit disce puella loco.
Nonego quaerentem vento dare vela iubebo
Nec tibiut inveniaslonga terenda via est.
Andromedan Perseus nigris portarit abIndis
Raptaque sit Phrygio Graia puella viro
Tot tibi tamquedabit formosas Roma puellas
'Haec habet' ut dicas 'quicquid inorbe fuit.'
Gargara quot segetesquot habet Methymnaracemos
Aequore quot piscesfronde teguntur aves
Quotcaelum stellastot habet tua Roma puellas:
Mater in Aeneaeconstitit urbe sui.
Seu caperis primis et adhuc crescentibusannis
Ante oculos veniet vera puella tuos:
Sive cupisiuvenemiuvenes tibi mille placebunt.
Cogeris voti nescius essetui:
Seu te forte iuvat sera et sapientior aetas
Hoc quoquecrede mihiplenius agmen erit.
Tu modo Pompeia lentus spatiaresub umbra
Cum sol Herculei terga leonis adit:
Aut ubimuneribus nati sua munera mater
Addiditexterno marmore divesopus.
Nec tibi vitetur quaepriscis sparsa tabellis
Porticusauctoris Livia nomen habet:
Quaque parare necem miserispatruelibus ausae
Belides et stricto stat ferus ense pater.
Necte praetereat Veneri ploratus Adonis
Cultaque Iudaeo septimasacra Syro.
Nec fuge linigerae Memphitica templaiuvencae:
Multas illa facitquod fuit ipsa Iovi.
Et foraconveniunt (quis credere possit?) amori:
Flammaque in argutosaepe reperta foro:
Subdita qua Veneris facto de marmoretemplo
Appias expressis aera pulsat aquis
Illo saepe lococapitur consultus Amori
Quique aliis cavitnon cavet ipsesibi:
Illo saepe loco desunt sua verba diserto
Resque novaeveniuntcausaque agenda sua est.
Hunc Venus e templisquae suntconfiniaridet:
Qui modo patronusnunc cupit esse cliens.
Sedtu praecipue curvis venare theatris:
Haec loca sunt votofertiliora tuo.
Illic invenies quod amesquod luderepossis
Quodque semel tangasquodque tenere velis.
Ut redititque frequens longum formica per agmen
Granifero solitum cumvehit ore cibum
Aut ut apes saltusque suos et olentianactae
Pascua per flores et thyma summa volant
Sic ruit adcelebres cultissima femina ludos:
Copia iudicium saepe moratameum est.
Spectatum veniuntveniunt spectentur ut ipsae:
Illelocus casti damna pudoris habet.
Primus sollicitos fecistiRomuleludos
Cum iuvit viduos rapta Sabina viros.
Tuncneque marmoreo pendebant vela theatro
Nec fuerant liquidopulpita rubra croco;
Illic quas tulerant nemorosa Palatiafrondes
Simpliciter positaescena sine arte fuit;
In gradibussedit populus de caespite factis
Qualibet hirsutas frondetegente comas.
Respiciuntoculisque notant sibi quisquepuellam
Quam velitet tacito pectore multa movent.
Dumquerudem praebente modum tibicine Tusco
Ludius aequatam ter pedepulsat humum
In medio plausu (plausus tunc arte carebant)
Rexpopulo praedae signa petita dedit.
Protinus exiliuntanimumclamore fatentes
Virginibus cupidas iniciuntque manus.
Utfugiunt aquilastimidissima turbacolumbae
Ut fugit invisosagna novella lupos:
Sic illae timuere viros sine moreruentes;
Constitit in nulla qui fuit ante color.
Nam timorunus eratfacies non una timoris:
Pars laniat crinespars sinemente sedet;
Altera maesta siletfrustra vocat alteramatrem:
Haec queriturstupet haec; haec manetillafugit;
Ducuntur raptaegenialis praedapuellae
Et potuitmultas ipse decere timor.
Siqua repugnarat nimium comitemquenegabat
Sublatam cupido vir tulit ipse sinu
Atque ita 'quidteneros lacrimis corrumpis ocellos?
Quod matri pater esthoctibi' dixit 'ero.'
Romulemilitibus scisti dare commodasolus:
Haec mihi si dederis commodamiles ero.
Scilicet exillo sollemnia more theatra
Nunc quoque formosis insidiosamanent.
Nec te nobilium fugiat certamen equorum;
Multa capaxpopuli commoda Circus habet.
Nil opus est digitisper quosarcana loquaris
Nec tibi per nutus accipienda nota est:
Proximusa dominanullo prohibentesedeto
Iunge tuum lateri qua potesusque latus;
Et benequod cogitsi nolislinea iungi
Quodtibi tangenda est lege puella loci.
Hic tibi quaeratur sociisermonis origo
Et moveant primos publica verba sonos.
Cuiusequi veniantfacitostudioserequiras:
Nec moraquisquiseritcui favet illafave.
At cum pompa frequens caelestibusibit eburnis
Tu Veneri dominae plaude favente manu;
Utquefitin gremium pulvis si forte puellae
Decideritdigitisexcutiendus erit:
Etsi nullus erit pulvistamen excutenullum:
Quaelibet officio causa sit apta tuo.
Pallia si terranimium demissa iacebunt
Colligeet inmunda sedulus efferhumo;
Protinusofficii pretiumpatiente puella
Contingentoculis crura videnda tuis.
Respice praetereapost vos quicumquesedebit
Ne premat opposito mollia terga genu.
Parva levescapiunt animos: fuit utile multis
Pulvinum facili composuissemanu.
Profuit et tenui ventos movisse tabella
Et cava subtenerum scamna dedisse pedem.
Hos aditus Circusque novo praebebitamori
Sparsaque sollicito tristis harena foro.
Illa saepepuer Veneris pugnavit harena
Et qui spectavit vulneravulnushabet.
Dum loquitur tangitque manum poscitque libellum
Etquaerit posito pignorevincat uter
Saucius ingemuit telumquevolatile sensit
Et pars spectati muneris ipse fuit.
Quidmodo cum belli navalis imagine Caesar
Persidas induxitCecropiasque rates?
Nempe ab utroque mari iuvenesab utroquepuellae
Venereatque ingens orbis in Urbe fuit.
Quis noninvenit turbaquod amaretin illa?
Eheuquam multos advenatorsit amor!
Ecceparat Caesar domito quod defuit orbi
Addere:nuncoriens ultimenoster eris.
Parthedabis poenas: Crassigaudete sepulti
Signaque barbaricas non bene passa manus.
Ultoradestprimisque ducem profitetur in annis
Bellaque non puerotractat agenda puer.
Parcite natales timidi numeraredeorum:
Caesaribus virtus contigit ante diem.
Ingeniumcaeleste suis velocius annis
Surgitet ignavae fert male damnamorae.
Parvus eratmanibusque duos Tirynthius angues
Pressitet in cunis iam Iove dignus erat.
Nunc quoque qui puer esquantus tumBacchefuisti
Cum timuit thyrsos India victatuos?
Auspiciis annisque patrispuerarma movebis
Et vincesannis auspiciisque patris:
Tale rudimentum tanto sub nominedebes
Nunc iuvenum princepsdeinde future senum;
Cum tibisint fratresfratres ulciscere laesos:
Cumque pater tibi sitiura tuere patris.
Induit arma tibi genitor patriaequetuusque:
Hostis ab invito regna parente rapit;
Tu pia telaferessceleratas ille sagittas:
Stabit pro signis iusque piumquetuis.
Vincuntur causa Parthi: vincantur et armis;
Eoas Latiodux meus addat opes.
Marsque pater Caesarque paterdate numeneunti:
Nam deus e vobis alter esalter eris.
Augurorenvinces; votivaque carmina reddam
Et magno nobis ore sonanduseris.
Consistesaciemque meis hortabere verbis;
O desintanimis ne mea verba tuis!
Tergaque Parthorum Romanaque pectoradicam
Telaqueab averso quae iacit hostis equo.
Qui fugis utvincasquid victoPartherelinquis?
Parthemalum iam nuncMars tuus omen habet.
Ergo erit illa diesqua tupulcherrimererum
Quattuor in niveis aureus ibis equis.
Ibunt ante ducesonerati colla catenis
Ne possint tutiqua priusessefuga.
Spectabunt laeti iuvenes mixtaeque puellae
Diffundetqueanimos omnibus ista dies.
Atque aliqua ex illis cum regum nominaquaeret
Quae locaqui montesquaeve ferantur aquae
Omniarespondenec tantum siqua rogabit;
Et quae nescierisut benenota refer.
Hic est Euphratespraecinctus harundine frontem:
Cuicoma dependet caerulaTigris erit.
Hos facito Armenios; haec estDanaeia Persis:
Urbs in Achaemeniis vallibus ista fuit.
Illevel illeduces; et erunt quae nomina dicas
Si poterisveresiminusapta tamen.
Dant etiam positis aditum convivia mensis:
Estaliquid praeter vinaquod inde petas.
Saepe illic positi tenerisadducta lacertis
Purpureus Bacchi cornua pressit Amor:
Vinaquecum bibulas sparsere Cupidinis alas
Permanet et capto statgravis ille loco.
Ille quidem pennas velociter excutit udas:
Sedtamen et spargi pectus amore nocet.
Vina parant animos faciuntquecaloribus aptos:
Cura fugit multo diluiturque mero.
Tuncveniunt risustum pauper cornua sumit
Tum dolor et curaerugaque frontis abit.
Tunc aperit mentes aevo rarissimanostro
Simplicitasartes excutiente deo.
Illic saepe animosiuvenum rapuere puellae
Et Venus in vinis ignis in igne fuit.
Hic tu fallaci nimium ne crede lucernae:
Iudicio formaenoxque merumque nocent.
Luce deas caeloque Paris spectavitaperto
Cum dixit Veneri 'vincis utramqueVenus.'
Noctelatent mendaevitioque ignoscitur omni
Horaque formosamquamlibet illa facit.
Consule de gemmisde tincta muricelana
Consule de facie corporibusque diem.
Quid tibi femineoscoetus venatibus aptos
Enumerem? numero cedet harena meo.
Quidreferam Baiaspraetextaque litora velis
Et quae de calidosulpure fumat aqua?
Hinc aliquis vulnus referens in pectoredixit
'Non haecut fama estunda salubris erat.'
Eccesuburbanae templum nemorale Dianae
Partaque per gladios regnanocente manu:
Illaquod est virgoquod tela Cupidinisodit
Multa dedit populo vulneramulta dabit.
Hactenusundelegas quod amesubi retia ponas
Praecipit imparibus vectaThalea rotis.
Nunc tibiquae placuitquas sit capienda perartes
Dicere praecipuae molior artis opus.
Quisquis ubiqueviridociles advertite mentes
Pollicitisque favensvulgusadeste meis.
Prima tuae menti veniat fiduciacunctas
Possecapi; capiestu modo tende plagas.
Vere prius volucres taceantaestate cicadae
Maenalius lepori det sua terga canis
Feminaquam iuveni blande temptata repugnet:
Haec quoquequam poteriscredere nollevolet.
Utque viro furtiva venussic gratapuellae:
Vir male dissimulat: tectius illa cupit.
Conveniatmaribusnequam nos ante rogemus
Femina iam partes victarogantis agat.
Mollibus in pratis admugit femina tauro:
Feminacornipedi semper adhinnit equo.
Parcior in nobis nec tam furiosalibido:
Legitimum finem flamma virilis habet.
Byblida quidreferamvetito quae fratris amore
Arsit et est laqueo fortiterulta nefas?
Myrrha patremsed non qua filia debetamavit
Etnunc obducto cortice pressa latet:
Illius lacrimisquas arborefundit odora
Unguimuret dominae nomina gutta tenet.
Fortesub umbrosis nemorosae vallibus Idae
Candidusarmenti gloriataurus erat
Signatus tenui media inter cornua nigro:
Una fuitlabescetera lactis erant.
Illum Cnosiadesque Cydoneaequeiuvencae
Optarunt tergo sustinuisse suo.
Pasiphae fierigaudebat adultera tauri;
Invida formosas oderat illa boves.
Notacano: non hoccentum quae sustinet urbes
Quamvis sit mendaxCreta negare potest.
Ipsa novas frondes et prata tenerrimatauro
Fertur inadsueta subsecuisse manu.
It comes armentisnec ituram cura moratur
Coniugiset Minos a bove victus erat.
Quo tibiPasiphaepretiosas sumere vestes?
Ille tuus nullassentit adulter opes.
Quid tibi cum speculomontana armentapetenti?
Quid totiens positas fingisineptacomas?
Credetamen speculoquod te negat esse iuvencam.
Quam cuperes fronticornua nata tuae!
Sive placet Minosnullus quaeraturadulter:
Sive virum mavis fallerefalle viro!
In nemus etsaltus thalamo regina relicto
Ferturut Aonio concita Bacchadeo.
Aquotiens vaccam vultu spectavit iniquo
Et dixit'domino cur placet ista meo?
Aspiceut ante ipsum tenerisexultet in herbis:
Nec dubitoquin se stulta decereputet.'
Dixitet ingenti iamdudum de grege duci
Iussit etinmeritam sub iuga curva trahi
Aut cadere ante aras commentaquesacra coegit
Et tenuit laeta paelicis exta manu.
Paelicibusquotiens placavit numina caesis
Atque aitexta tenens 'iteplacete meo!'
Et modo se Europen fierimodo postulat Io
Alteraquod bos estaltera vecta bove.
Hanc tamen implevitvaccadeceptus acerna
Dux gregiset partu proditus auctorerat.
Cressa Thyesteo si se abstinuisset amore
(Et quantum estuno posse carere viro?)
Non medium rupisset itercurruqueretorto
Auroram versis Phoebus adisset equis.
Filia purpureosNiso furata capillos
Pube premit rabidos inguinibusque canes.
Qui Martem terraNeptunum effugit in undis
Coniugis Atridesvictima dira fuit.
Cui non defleta est Ephyraeae flammaCreusae
Et nece natorum sanguinolenta parens?
FlevitAmyntorides per inania lumina Phoenix:
Hippolytum pavididiripuistis equi.
Quid fodis inmeritisPhineusua luminanatis?
Poena reversura est in caput ista tuum.
Omnia femineasunt ista libidine mota;
Acrior est nostraplusque furorishabet.
Ergo agene dubita cunctas sperare puellas;
Vix erit emultisquae negetunatibi.
Quae dant quaeque negantgaudenttamen esse rogatae:
Ut iam fallaristuta repulsa tua est.
Sedcur fallariscum sit nova grata voluptas
Et capiant animos plusaliena suis?
Fertilior seges est alienis semper inagris
Vicinumque pecus grandius uber habet.
Sed priusancillam captandae nosse puellae
Cura sit: accessus molliet illatuos.
Proxima consiliis dominae sit ut illavideto
Neveparum tacitis conscia fida iocis.
Hanc tu pollicitishanc tucorrumpe rogando:
Quod petisex facilisi volet illaferes.
Illa leget tempus (medici quoque tempora servant)
Quofacilis dominae mens sit et apta capi.
Mens erit apta capi tumcum laetissima rerum
Ut seges in pingui luxuriabit humo.
Pectoradum gaudent nec sunt adstricta dolore
Ipsa patentblanda tumsubit arte Venus.
Tumcum tristis eratdefensa est Iliosarmis:
Militibus gravidum laeta recepit equum.
Tum quoquetemptanda estcum paelice laesa dolebit:
Tum facies operanesit inultatua.
Hanc matutinos pectens ancilla capillos
Incitetet velo remigis addat opem
Et secum tenui suspirans murmuredicat
'Atputonon poteras ipsa referre vicem.'
Tum de tenarrettum persuadentia verba
Addatet insano iuret amoremori.
Sed properane vela cadant auraeque residant:
Utfragilis glaciesinterit ira mora.
Quaerisan hanc ipsam prositviolare ministram?
Talibus admissis alea grandis inest.
Haec aconcubitu fit sedulatardior illa
Haec dominae munus te paratilla sibi.
Casus in eventu est: licet hic indulgeatausis
Consilium tamen est abstinuisse meum.
Non ego perpraeceps et acuta cacumina vadam
Nec iuvenum quisquam me ducecaptus erit.
Si tamen illa tibidum dat recipitquetabellas
Corporenon tantum sedulitate placet
Fac dominapotiare priuscomes illa sequatur:
Non tibi ab ancilla estincipienda venus.
Hoc unum moneosiquid modo creditur arti
Necmea dicta rapax per mare ventus agit:
Aut non rem temptes autperfice; tollitur index
Cum semel in partem criminis ipsavenit.
Non avis utiliter viscatis effugit alis;
Non bene delaxis cassibus exit aper.
Saucius arrepto piscis teneatur abhamo:
Perprime temptatamnec nisi victor abi.
Tunc neque teprodet communi noxia culpa
Factaque erunt dominae dictaque notatibi.
Sed bene celetur: bene si celabitur index
Notitiaesuberit semper amica tuae.
Tempora qui solis operosa colentibusarva
Fallituret nautis aspicienda putat;
Nec sempercredenda ceres fallacibus arvis
Nec semper viridi concava puppisaquae
Nec teneras semper tutum captare puellas:
Saepe datomelius tempore fiet idem.
Sive dies suberit natalissiveKalendae
Quas Venerem Marti continuasse iuvat
Sive eritornatus non ut fuit ante sigillis
Sed regum positas Circushabebit opes
Differ opus: tunc tristis hiemstunc Pliadesinstant
Tunc tener aequorea mergitur Haedus aqua;
Tunc benedesinitur: tunc siquis creditur alto
Vix tenuit lacerae naufragamembra ratis.
Tu licet incipias qua flebilis Allialuce
Vulneribus Latiis sanguinolenta fluit
Quaque dieredeuntrebus minus apta gerendis
Culta Palaestino septimafesta Syro.
Magna superstitio tibi sit natalis amicae:
Quaquealiquid dandum estilla sit atra dies.
Cum bene vitaristamenauferet; invenit artem
Feminaqua cupidi carpat amantisopes.
Institor ad dominam veniet discinctus emacem
Expedietmerces teque sedente suas:
Quas illainspiciassapere utvidearerogabit:
Oscula deinde dabit; deinde rogabitemas.
Hocfore contentam multos iurabit in annos
Nunc opus esse sibinuncbene dicet emi.
Si non esse domiquos descausaberenummos
Littera posceturÂne didicisse iuvet.
Quidquasinatali cum poscit munera libo
Etquotiens opus estnasciturillasibi?
Quidcum mendaci damno maestissimaplorat
Elapsusque cava fingitur aure lapis?
Multa rogantutenda daridata reddere nolunt:
Perdiset in damno gratianulla tuo.
Non mihisacrilegas meretricum ut persequarartes
Cum totidem linguis sint satis ora decem.
Cera vadumtemptetrasis infusa tabellis:
Cera tuae primum conscia mentiseat.
Blanditias ferat illa tuas imitataque amantem 430
Verba;nec exiguasquisquis esadde preces.
Hectora donavit Priamoprece motus Achilles;
Flectitur iratus voce rogantedeus.
Promittas facito: quid enim promittere laedit?
Pollicitisdives quilibet esse potest.
Spes tenet in tempussemel est sicreditalongum:
Illa quidem fallaxsed tamen apta dea est.
Sidederis aliquidpoteris ratione relinqui:
Praeteritum tuleritperdideritque nihil.
At quod non dederissemper videaredaturus:
Sic dominum sterilis saepe fefellit ager:
Sicneperdideritnon cessat perdere lusor
Et revocat cupidas aleasaepe manus.
Hoc opushic labor estprimo sine munere iungi;
Nedederit gratis quae deditusque dabit.
Ergo eat et blandisperaretur littera verbis
Exploretque animosprimaque temptetiter.
Littera Cydippen pomo perlata fefellit
Insciaque estverbis capta puella suis.
Disce bonas artesmoneoRomanaiuventus
Non tantum trepidos ut tueare reos;
Quam populusiudexque gravis lectusque senatus
Tam dabit eloquio victa puellamanus.
Sed lateant viresnec sis in fronte disertus;
Effugiantvoces verba molesta tuae.
Quisnisi mentis inopsteneraedeclamat amicae?
Saepe valens odii littera causa fuit.
Sittibi credibilis sermo consuetaque verba
Blanda tamenpraesensut videare loqui.
Si non accipiet scriptuminlectumqueremittet
Lecturam sperapropositumque tene.
Temporedifficiles veniunt ad aratra iuvenci
Tempore lenta pati frenadocentur equi:
Ferreus adsiduo consumitur anulus usu
Interitadsidua vomer aduncus humo.
Quid magis est saxo durumquidmollius unda?
Dura tamen molli saxa cavantur aqua.
Penelopenipsampersta modotempore vinces:
Capta vides sero Pergamacapta tamen.
Legeritet nolit rescribere? cogere noli:
Tumodo blanditias fac legat usque tuas.
Quae voluit legissevoletrescribere lectis:
Per numeros venient ista gradusquesuos.
Forsitan et primo veniet tibi littera tristis
Quaequerogetne se sollicitare velis.
Quod rogat illatimet; quod nonrogatoptatut instes;
Insequereet voti postmodo composeris.
Intereasive illa toro resupina feretur
Lecticamdominae dissimulanter adi
Neve aliquis verbis odiosas offeratauris
Qua potes ambiguis callidus abde notis.
Seu pedibusvacuis illi spatiosa teretur
Porticushic socias tu quoque iungemoras:
Et modo praecedas facitomodo terga sequaris
Et modofestineset modo lentus eas:
Nec tibi de mediis aliquot transirecolumnas
Sit pudoraut lateri continuasse latus;
Nec sine tecurvo sedeat speciosa theatro:
Quod spectesumeris adferet illasuis.
Illam respiciasillam mirere licebit:
Multa superciliomulta loquare notis.
Et plaudasaliquam mimo saltantepuellam:
Et faveas illiquisquis agatur amans.
Cum surgitsurges; donec sedet illasedebis;
Arbitrio dominae tempora perdetuae.
Sed tibi nec ferro placeat torquere capillos
Nec tuamordaci pumice crura teras.
Ista iube faciantquorum Cybeleiamater
Concinitur Phrygiis exululata modis.
Forma virosneglecta decet; Minoida Theseus
Abstulita nulla tempora comptusacu.
Hippolytum Phaedranec erat bene cultusamavit;
Curadeae silvis aptus Adonis erat.
Munditie placeantfuscenturcorpora Campo:
Sit bene conveniens et sine labe toga:
Lingulane rigeatcareant rubigine dentes
Nec vagus in laxa pes tibipelle natet:
Nec male deformet rigidos tonsura capillos:
Sitcomasit trita barba resecta manu.
Et nihil emineantet sintsine sordibus ungues:
Inque cava nullus stet tibi nare pilus.
Necmale odorati sit tristis anhelitus oris:
Nec laedat naris virquepaterque gregis.
Cetera lascivae faciantconcedepuellae
Etsiquis male vir quaerit habere virum.
Eccesuum vatem Libervocat; hic quoque amantes
Adiuvatet flammaequa calet ipsefavet.
Cnosis in ignotis amens errabat harenis
Qua brevisaequoreis Dia feritur aquis.
Utque erat e somno tunica velatarecincta
Nuda pedemcroceas inreligata comas
Theseacrudelem surdas clamabat ad undas
Indigno teneras imbre rigantegenas.
Clamabatflebatque simulsed utrumque decebat;
Nonfacta est lacrimis turpior illa suis.
Iamque iterum tundensmollissima pectora palmis
'Perfidus ille abiit; quid mihi fiet?'ait.
'Quid mihi fiet?' ait: sonuerunt cymbala toto
Litoreetadtonita tympana pulsa manu.
Excidit illa meturupitquenovissima verba;
Nullus in exanimi corpore sanguis erat.
EcceMimallonides sparsis in terga capillis:
Ecce leves satyripraevia turba dei:
Ebriuseccesenex pando Silenus asello
Vixsedetet pressas continet ante iubas.
Dum sequitur BacchasBacchae fugiuntque petuntque
Quadrupedem ferula dum malus urgeteques
In caput aurito cecidit delapsus asello:
Clamaruntsatyri 'surge agesurgepater.'
Iam deus in curruquem summumtexerat uvis
Tigribus adiunctis aurea lora dabat:
Et color etTheseus et vox abiere puellae:
Terque fugam petiitterqueretenta metu est.
Horruitut gracilesagitat quas ventusaristae
Ut levis in madida canna palude tremit.
Cui deus 'enadsum tibi cura fidelior' inquit:
'Pone metum: BacchiCnosiasuxor eris.
Munus habe caelum; caelo spectabere sidus;
Saepereges dubiam Cressa Corona ratem.'
Dixitet e currune tigresilla timeret
Desilit; inposito cessit harena pede:
Implicitamquesinu (neque enim pugnare valebat)
Abstulit; in facili est omniaposse deo.
Pars 'Hymenaee' canuntpars clamant 'Euhioneuhoe!'
Sic coeunt sacro nupta deusque toro.
Ergo ubicontigerint positi tibi munera Bacchi
Atque erit in socii feminaparte tori
Nycteliumque patrem nocturnaque sacra precare
Neiubeant capiti vina nocere tuo.
Hic tibi multa licet sermonelatentia tecto
Dicerequae dici sentiat illa sibi:
Blanditiasqueleves tenui perscribere vino
Ut dominam in mensa se legat illatuam:
Atque oculos oculis spectare fatentibus ignem:
Saepetacens vocem verbaque vultus habet.
Fac primus rapias illiustacta labellis
Poculaquaque bibet parte puellabibas:
Etquemcumque cibum digitis libaverit illa
Tu petedumque petissit tibi tacta manus.
Sint etiam tua votaviro placuissepuellae:
Utilior vobis factus amicus erit.
Huicsi sortebibessortem concede priorem:
Huic detur capiti missa coronatuo.
Sive erit inferiorseu parprior omnia sumat:
Necdubites illi verba secunda loqui.
Tuta frequensque via estperamici fallere nomen:
Tuta frequensque licet sit viacrimenhabet.
Inde procurator nimium quoque multa procurat
Et sibimandatis plura videnda putat.
Certa tibi a nobis dabitur mensurabibendi:
Officium praestent mensque pedesque suum.
Iurgiapraecipue vino stimulata caveto
Et nimium faciles ad fera bellamanus.
Occidit Eurytion stulte data vina bibendo;
Aptior estdulci mensa merumque ioco.
Si vox estcanta: si mollia brachiasalta:
Et quacumque potes dote placereplace.
Ebrietas utvera nocetsic ficta iuvabit:
Fac titubet blaeso subdola linguasono
Utquicquid facias dicasve protervius aequo
Credaturnimium causa fuisse merum.
Et bene dic dominaebenecum quodormiat illa;
Sedmale sittacita mente precareviro.
Atcum discedet mensa conviva remota
Ipsa tibi accessus turbalocumque dabit.
Insere te turbaeleviterque admotus eunti
Vellelatus digitiset pede tange pedem.
Conloquii iam tempus adest;fuge rustice longe
Hinc pudor; audentem Forsque Venusqueiuvat.
Non tua sub nostras veniat facundia leges:
Fac tantumcupiassponte disertus eris.
Est tibi agendus amansimitandaquevulnera verbis;
Haec tibi quaeratur qualibet arte fides.
Neccredi labor est: sibi quaeque videtur amanda;
Pessima sitnullinon sua forma placet.
Saepe tamen vere coepit simulatoramare
Saepequod incipiens finxerat essefuit.
Quo magisofaciles imitantibus estepuellae:
Fiet amor verusqui modofalsus erat.
Blanditiis animum furtim deprendere nunc sit
Utpendens liquida ripa subestur aqua.
Nec faciemnec te pigeatlaudare capillos
Et teretes digitos exiguumque pedem:
Delectantetiam castas praeconia formae;
Virginibus curae grataque formasua est.
Nam cur in Phrygiis Iunonem et Pallada silvis
Nuncquoque iudicium non tenuisse pudet?
Laudatas ostendit avisIunonia pinnas:
Si tacitus spectesilla reconditopes.
Quadrupedes inter rapidi certamina cursus
Depexaequeiubae plausaque colla iuvant.
Nec timide promitte: trahuntpromissa puellas;
Pollicito testes quoslibet adde deos.
Iuppiterex alto periuria ridet amantum
Et iubet Aeolios inrita ferrenotos.
Per Styga Iunoni falsum iurare solebat
Iuppiter;exemplo nunc favet ipse suo.
Expedit esse deosetut expeditesse putemus;
Dentur in antiquos tura merumque focos;
Necsecura quies illos similisque sopori
Detinet; innocue vivite:numen adest;
Reddite depositum; pietas sua foedera servet:
Frausabsit; vacuas caedis habete manus.
Luditesi sapitissolasimpune puellas:
Hac minus est una fraude tuenda fides.
Fallitefallentes: ex magna parte profanum
Sunt genus: in laqueos quosposuerecadant.
Dicitur Aegyptos caruisse iuvantibusarva
Imbribusatque annos sicca fuisse novem
Cum ThrasiusBusirin aditmonstratque piari
Hospitis adfuso sanguine posseIovem.
Illi Busiris 'fies Iovis hostia primus'
Inquit 'etAegypto tu dabis hospes aquam.'
Et Phalaris tauro violenti membraPerilli
Torruit: infelix inbuit auctor opus.
Iustus uterquefuit: neque enim lex aequior ulla est
Quam necis artifices arteperire sua.
Ergo ut periuras merito periuria fallant
Exemplodoleat femina laesa suo.
Et lacrimae prosunt: lacrimis adamantamovebis:
Fac madidas videatsi potesilla genas.
Si lacrimae(neque enim veniunt in tempore semper)
Deficientuda luminatange manu.
Quis sapiens blandis non misceat oscula verbis?
Illalicet non detnon data sume tamen.
Pugnabit primo fortassiset'improbe' dicet:
Pugnando vinci se tamen illa volet.
Tantum nenoceant teneris male rapta labellis
Neve queri possit durafuissecave.
Oscula qui sumpsitsi non et cetera sumet
Haecquoquequae data suntperdere dignus erit.
Quantum defueratpleno post oscula voto?
Ei mihirusticitasnon pudor illefuit.
Vim licet appelles: grata est vis ista puellis:
Quodiuvatinvitae saepe dedisse volunt.
Quaecumque est venerissubita violata rapina
Gaudetet inprobitas muneris instarhabet.
At quae cum posset coginon tacta recessit
Ut simuletvultu gaudiatristis erit.
Vim passa est Phoebe: vis est allatasorori;
Et gratus raptae raptor uterque fuit.
Fabula notaquidemsed non indigna referri
Scyrias Haemonio iuncta puellaviro.
Iam dea laudatae dederat mala praemia formae
Colle subIdaeo vincere digna duas:
Iam nurus ad Priamum diverso veneratorbe
Graiaque in Iliacis moenibus uxor erat:
Iurabant omnesin laesi verba mariti:
Nam dolor unius publica causa fuit.
Turpenisi hoc matris precibus tribuissetAchilles
Vestevirum longa dissimulatus erat.
Quid facisAeacide? non sunt tuamunera lanae;
Tu titulos alia Palladis arte petas.
Quid tibicum calathis? clipeo manus apta ferendo est:
Pensa quid indextraqua cadet Hectorhabes?
Reice succinctos operoso staminefusos!
Quassanda est ista Pelias hasta manu.
Forte erat inthalamo virgo regalis eodem;
Haec illum stupro comperit essevirum.
Viribus illa quidem victa estita credere oportet:
Sedvoluit vinci viribus illa tamen.
Saepe 'mane!' dixitcum iamproperaret Achilles;
Fortia nam posita sumpserat arma colo.
Visubi nunc illa est? Quid blanda voce moraris
Auctorem stupriDeidamiatui?
Scilicet ut pudor est quaedam coepissepriorem
Sic alio gratum est incipiente pati.
A! nimia estiuveni propriae fiducia formae
Expectat siquisdum prior illaroget.
Vir prior accedatvir verba precantia dicat:
Excipietblandas comiter illa preces.
Ut potiareroga: tantum cupit illarogari;
Da causam voti principiumque tui.
Iuppiter ad veteressupplex heroidas ibat:
Corrupit magnum nulla puella Iovem.
Sitamen a precibus tumidos accedere fastus
Senserisincepto parcereferque pedem.
Quod refugitmultae cupiunt: odere quodinstat;
Lenius instando taedia tolle tui.
Nec semper venerisspes est profitenda roganti:
Intret amicitiae nomine tectus amor.
Hoc aditu vidi tetricae data verba puellae:
Qui fueratcultorfactus amator erat.
Candidus in nauta turpis coloraequoris unda
Debet et a radiis sideris esse niger:
Turpis etagricolaequi vomere semper adunco
Et gravibus rastris sub Ioveversat humum.
Et tibiPalladiae petitur cui famacoronae
Candida si fuerint corporaturpis eris.
Palleatomnis amans: hic est color aptus amanti;
Hoc decethoc stultinon valuisse putant.
Pallidus in Side silvis errabatOrion
Pallidus in lenta naide Daphnis erat.
Arguat et maciesanimum: nec turpe putaris
Palliolum nitidis inposuissecomis.
Attenuant iuvenum vigilatae corpora noctes
Curaque etin magno qui fit amore dolor.
Ut voto potiare tuomiserabilisesto
Ut qui te videatdicere possit 'amas.'
Conqueraranmoneam mixtum fas omne nefasque?
Nomen amicitia estnomen inanefides.
Ei mihinon tutum estquod ameslaudare sodali;
Cumtibi laudanti crediditipse subit.
At non Actorides lectumtemeravit Achillis:
Quantum ad PirithoumPhaedra pudicafuit.
Hermionam Pylades quo Pallada Phoebusamabat
Quodquetibi geminusTyndariCastorerat.
Siquis idem speratlaturaspoma myricas
Speretet e medio flumine mella petat.
Nil nisiturpe iuvat: curae sua cuique voluptas:
Haec quoque ab alteriusgrata dolore venit.
Heu facinus! non est hostis metuendusamanti;
Quos credis fidoseffugetutus eris.
Cognatumfratremque cave carumque sodalem:
Praebebit veros haec tibi turbametus.
Finiturus eramsed sunt diversa puellis
Pectora: milleanimos excipe mille modis.
Nec tellus eadem parit omnia; vitibusilla
Convenithaec oleis; hac bene farra virent.
Pectoribusmores tot suntquot in ore figurae;
Qui sapitinnumeris moribusaptus erit
Utque leves Proteus modo se tenuabit in undas
Nuncleonunc arbornunc erit hirtus aper.
Hi iaculo piscesillicapiuntur ab hamis:
Hos cava contento retia fune trahunt.
Nectibi conveniet cunctos modus unus ad annos:
Longius insidiascerva videbit anus.
Si doctus videare rudipetulansvepudenti
Diffidet miserae protinus illa sibi.
Inde fitutquae se timuit committere honesto
Vilis ad amplexus inferioriseat.
Pars superat coeptipars est exhausta laboris.
Hicteneat nostras ancora iacta rates.
LiberSecundus
Dicite'io Paean!' et 'io' bis dicite 'Paean!':
decidit in cassespraeda petita meos.
laetus amans donat uiridi mea carmina palma
praelata Ascraeo Maeonioque seni.
talis ab armiferisPriameius hospes Amyclis
candida cum rapta coniuge uela dedit;
talis erat qui te curru uictore ferebat
uecta peregrinisHippodamia rotis.
quid properasiuuenis? mediis tua pinus inundis
nauigatet longe quem peto portus abest.
non satisest uenisse tibi me uate puellam:
arte mea capta estartetenenda mea est.
nec minor est uirtusquam quaererepartatueri:
casus inest illic; hoc erit artis opus.
nunc mihisi quandopuer et Cythereafauete
nunc Eratonam tu nomenamoris habes.
magna paroquas possit Amor remanere per artes
diceretam uasto peruagus orbe puer.
et leuis estethabet geminasquibus auoletalas:
difficile est illisinposuisse modum.
hospitis effugio praestruxerat omnia Minos:
audacem pinnis repperit ille uiam.
Daedalus ut clausitconceptum crimine matris
semibouemque uirum semiuirumquebouem
'sit modus exilio' dixit 'iustissime Minos:
accipiatcineres terra paterna meos.
et quoniam in patriafatisagitatus iniquis
uiuere non potuida mihi posse mori.
dareditum puerosenis est si gratia uilis:
si non uis pueroparcereparce seni.'
dixerat haec; sed et haec et multo pluralicebat
dicere: regressus non dabat ille uiro.
quod simulut sensit'nuncnunco Daedale' dixit:
'materiamqua sisingeniosushabes.
possidet et terras et possidet aequoraMinos:
nec tellus nostrae nec patet unda fugae.
restat itercaeli: caelo temptabimus ire.
da ueniam coeptoIuppiter altemeo:
non ego sidereas adfecto tangere sedes:
qua fugiamdominumnullanisi istauia est.
per Styga detur iterStygias transnabimus undas;
sunt mihi naturae iura nouandameae.'
ingenium mala saepe mouent: quis crederet umquam
aeriashominem carpere posse uias?
remigium uolucrum disponit inordine pinnas
et leue per lini uincula nectit opus
imaquepars ceris adstringitur igne solutis
finitusque nouae iamlabor artis erat.
tractabat ceramque puer pinnasque renidens
nescius haec umeris arma parata suis.
cui pater 'his' inquit'patria est adeunda carinis
hac nobis Minos effugiendus ope.
aera non potuit Minosalia omnia clausit;
quem licetinuentis aera rumpe meis.
sed tibi non uirgo Tegeaea comesqueBootae
ensiger Orion aspiciendus erit:
me pinnis sectaredatis; ego praeuius ibo:
sit tua cura sequi; me duce tutuseris.
nam siue aetherias uicino sole per auras
ibimusimpatiens cera caloris erit:
siue humiles propiore fretoiactabimus alas
mobilis aequoreis pinna madescet aquis.
interutrumque uola; uentos quoquenatetimeto
quaque ferentauraeuela secunda dato.'
dum monetaptat opus pueromonstratque moueri
erudit infirmas ut sua mater aues.
indesibi factas umeris accommodat alas
perque nouum timide corporalibrat iter.
iamque uolaturus paruo dedit oscula nato
necpatriae lacrimas continuere genae.
monte minor colliscampiserat altior aequis:
hinc data sunt miserae corpora bina fugae.
et mouet ipse suaset nati respicit alas
Daedalusetcursus sustinet usque suos.
iamque nouum delectat iterpositoque timore
Icarus audaci fortius arte uolat.
hosaliquistremula dum captat harundine pisces
uiditetinceptum dextra reliquit opus.
iam Samos a laeua (fuerantNaxosque relictae
et Paros et Clario Delos amata deo)
dextraLebinthos erat siluisque umbrosa Calymne
cinctaque piscosisAstypalaea uadis
cum puerincautis nimium temerarius annis
altius egit iterdeseruitque patrem.
uincla labantetcera deo propiore liquescit
nec tenues uentos brachia motatenent.
territus a summo despexit in aequora caelo:
noxoculis pauido uenit oborta metu.
tabuerant cerae: nudos quatitille lacertos
et trepidat necquo sustineaturhabet.
deciditatque cadens 'patero paterauferor!' inquit
clauserunt uirides ora loquentis aquae.
at pater infelixnec iam pater'Icare!' clamat
'Icare' clamat 'ubi esquoquesub axe uolas?
Icare' clamabatpinnas aspexit in undis.
ossategit tellus: aequora nomen habent.
non potuit Minos hominisconpescere pinnas;
ipse deum uolucrem detinuisse paro.
falliturHaemonias siquis decurrit ad artes
datque quod ateneri fronte reuellit equi.
non facientut uiuat amorMedeides herbae
mixtaque cum magicis nenia Marsa sonis.
Phasias AesonidenCirce tenuisset Vlixem
si modo seruaricarmine posset amor.
nec data profuerint pallentia philtrapuellis:
philtra nocent animisuimque furoris habent.
sitprocul omne nefas; ut amerisamabilis esto:
quod tibi nonfacies solaue forma dabit:
sis licet antiquo Nireus adamatusHomero
Naiadumque tener crimine raptus Hylas
ut dominamteneasnec te mirere relictum
ingenii dotes corporis addebonis.
forma bonum fragile estquantumque accedit ad annos
fitminoret spatio carpitur ipsa suo.
nec uiolae semper nechiantia lilia florent
et riget amissa spina relicta rosa.
ettibi iam uenient caniformosecapilli
iam uenient rugaequae tibi corpus arent.
iam molire animumqui duretetadstrue formae:
solus ad extremos permanet ille rogos.
necleuis ingenuas pectus coluisse per artes
cura sit et linguasedidicisse duas.
non formosus eratsed erat facundus Vlixes
et tamen aequoreas torsit amore deas.
a quotiens illumdoluit properare Calypso
remigioque aptas esse negauit aquas!
haec Troiae casus iterumque iterumque rogabat:
ille referrealiter saepe solebat idem.
litore constiterant: illic quoquepulchra Calypso
exigit Odrysii fata cruenta ducis.
ille leuiuirga (uirgam nam forte tenebat)
quod rogatin spisso litorepingit opus.
'haec' inquit 'Troia est' (muros in litore fecit):
'hic tibi sit Simois; haec mea castra puta.
campus erat'(campumque facit)'quem caede Dolonis
sparsimusHaemonios dumuigil optat equos.
illic Sithonii fuerant tentoria Rhesi:
hacego sum captis nocte reuectus equis.'
pluraque pingebatsubitus cum Pergama fluctus
abstulit et Rhesi cum duce castrasuo.
tum dea 'quas' inquit 'fidas tibi credis ituro
perdiderint undae nomina quantauides?'
ergo agefallacitimide confide figurae
quisquis esaut aliquid corpore plurishabe.
dextera praecipue capit indulgentia mentes;
asperitasodium saeuaque bella mouet.
odimus accipitremquia uiuitsemper in armis
et pauidum solitos in pecus ire lupos.
atcaret insidiis hominumquia mitishirundo
quasque colatturresChaonis ales habet.
este procullites et amarae proelialinguae:
dulcibus est uerbis mollis alendus amor.
litefugent nuptaeque uiros nuptasque mariti
inque uicem credantres sibi semper agi;
hoc decet uxores; dos est uxoria lites:
audiat optatos semper amica sonos.
non legis iussu lectumuenistis in unum:
fungitur in uobis munere legis Amor.
blanditias molles auremque iuuantia uerba
adferut aduentulaeta sit illa tuo.
non ego diuitibus uenio praeceptor amandi:
nil opus est illiqui dabitarte mea.
secum habet ingeniumquicum libet'accipe' dicit;
cedimusinuentis plus placetille meis.
pauperibus uates ego sumquia pauper amaui;
cumdare non possem munerauerba dabam.
pauper amet cautetimeatmaledicere pauper
multaque diuitibus non patienda ferat.
mememini iratum dominae turbasse capillos;
haec mihi quam multosabstulit ira dies!
nec putonec sensi tunicam laniasse; sedipsa
dixeratet pretio est illa redempta meo.
at uossisapitisuestri peccata magistri
effugite et culpae damnatimete meae.
proelia cum Parthiscum culta pax sit amica
etiocus et causas quicquid amoris habet.
si nec blanda satisnecerit tibi comis amanti
perfer et obdura: postmodo mitis erit.
flectitur obsequio curuatus ab arbore ramus:
frangissiuires experiare tuas.
obsequio tranantur aquae: nec uincerepossis
fluminasi contra quam rapit unda nates.
obsequiumtigresque domat Numidasque leones;
rustica paulatim taurusaratra subit.
quid fuit asperius Nonacrina Atalanta?
subcubuitmeritis trux tamen illa uiri.
saepe suos casus nec mitia factapuellae
flesse sub arboribus Milaniona ferunt;
saepe tulitiusso fallacia retia collo
saepe fera toruos cuspide fixitapros.
sensit et Hylaei contentum saucius arcum;
sed tamenhoc arcu notior alter erat.
non te Maenalias armatum scanderesiluas
nec iubeo collo retia ferre tuo
pectora nec missisiubeo praebere sagittis;
artis erunt cauto mollia iussa meae.
cede repugnanti: cedendo uictor abibis;
fac modoquaspartes illa iubebitagas.
arguetarguito; quicquid probatillaprobato;
quod dicetdicas; quod negat illaneges.
riseritadride; si flebitflere memento;
imponatleges uultibus illa tuis.
seu ludetnumerosque manu iactabiteburnos
tu male iactatotu male iacta dato;
seu iaciestalosuictam ne poena sequatur
damnosi facito stent tibisaepe canes.
siue latrocinii sub imagine calculus ibit
facpereat uitreo miles ab hoste tuus.
ipse tene distenta suisumbracula uirgis
ipse fac in turbaqua uenit illalocum.
necdubita tereti scamnum producere lecto
et tenero soleam demeuel adde pedi.
saepe etiam dominaequamuis horrebis et ipse
algenti manus est calfacienda sinu.
nec tibi turpe puta(quamuis sit turpeplacebit)
ingenua speculum sustinuisse manu.
illefatigata praebendo monstra nouerca
qui meruit caelumquod prior ipse tulit
inter Ioniacas calathum tenuisse puellas
credituret lanas excoluisse rudes.
paruit imperio dominaeTirynthius heros:
i nunc et dubita ferre quod ille tulit.
iussus adesse foroiussa maturius hora
fac semper ueniasnec nisi serus abi.
occurras aliquotibi dixerit: omniadiffer
currenec inceptum turba moretur iter.
nocte domumrepetens epulis perfuncta redibit:
Tum quoque pro seruosiuocat illaueni.
rure eritet dicet uenias; Amor oditinertes:
si rota defuerittu pede carpe uiam.
nec graue tetempus sitiensque Canicula tardet
nec uia per iactas candidafacta niues.
militiae species amor est: disceditesegnes;
nonsunt haec timidis signa tuenda uiris.
nox et hiems longaequeuiae saeuique dolores
mollibus his castris et labor omnisinest.
saepe feres imbrem caelesti nube solutum
frigiduset nuda saepe iacebis humo.
Cynthius Admeti uaccas pauissePheraei
ferturet in parua delituisse casa.
quod Phoebumdecuitquem non decet? exue fastus
curam mansuri quisquisamoris habes.
si tibi per tutum planumque negabitur ire
atqueerit opposita ianua fulta sera
at tu per praeceps tectodelabere aperto:
det quoque furtiuas alta fenestra uias.
laetaeritet causam tibi se sciet esse pericli;
hoc dominae certipignus amoris erit.
saepe tua poterasLeandrecarere puella:
transnabasanimum nosset ut illa tuum.
nec pudor ancillasut quaeque erit ordine prima
nec tibi sit seruos demeruissepudor.
nomine quemque suo (nulla est iactura) saluta
iungetuis humiles ambitiose manus.
sed tamen et seruo (leuis estinpensa) roganti
porrige Fortunae munera parua die;
porrigeet ancillaequa poenas luce pependit
lusa maritali Gallicaueste manus.
fac plebemmihi credetuam; sit semper in illa
ianitor et thalami qui iacet ante fores.
nec dominam iubeopretioso munere dones:
paruased e paruis callidus apta dato.
dum bene diues agercum rami pondere nutant
adferat incalatho rustica dona puer.
rure suburbano poteris tibi diceremissa
illa uel in Sacra sint licet empta Via.
adferat autuuas autquas Amaryllis amabat
at nunc castaneas non amat illanuces.
quin etiam turdoque licet missaque columba
tememorem dominae testificere tuae.
turpiter his emitur spesmortis et orba senectus.
apereantper quos munera crimenhabent!
quid tibi praecipiam teneros quoque mittere uersus?
eimihinon multum carmen honoris habet.
carmina laudantursedmunera magna petuntur:
dummodo sit diuesbarbarus ipse placet.
aurea sunt uere nunc saecula: plurimus auro
uenit honos:auro conciliatur amor.
ipse licet uenias Musis comitatusHomere
si nihil attulerisibisHomereforas.
sunt tamenet doctaerarissima turbapuellae;
altera non doctae turbased esse uolunt.
utraque laudetur per carmina: carmina lector
commendet dulci qualiacumque sono.
his ergo aut illisuigilatum carmen in ipsas
forsitan exigui muneris instarerit.
at quod eris per te facturuset utile credis
id tuate facito semper amica roget.
libertas alicui fuerit promissatuorum:
hanc tamen a domina fac petat ille tua.
si poenamseruosi uincula saeua remittis
quod facturus erasdebeatilla tibi:
utilitas tua sittitulus donetur amicae:
perdenihilpartes illa potentis agat.
sed tecuicumque estretinendae cura puellae
attonitum forma fac putet esse sua.
siue erit in TyriisTyrios laudabis amictus;
siue erit inCoisCoa decere puta.
aurata est: ipso tibi sit pretiosiorauro;
gausapa si sumpsitgausapa sumpta proba.
astiterittunicata'moues incendia' clama
sed timidacaueat frigorauoce roga.
conpositum discrimen erit: discriminalauda;
torserit igne comam: torte capilleplace.
brachiasaltantisuocem mirare canentis
etquod desierituerbaquerentis habe.
ipsos concubitusipsum uenerere licebit
quodiuuat et Ý quaedam gaudia noctis habe Ý.
utfuerit torua uiolentior illa Medusa
fiet amatori lenis etaequa suo.
tantumne pateas uerbis simulator in illis
efficenec uultu destrue dicta tuo.
si latetars prodest; adfertdeprensa pudorem
atque adimit merito tempus in omne fidem.
saepe sub autumnumcum formosissimus annus
plenaquepurpureo subrubet uua mero
cum modo frigoribus premimurmodosoluimur aestu
aere non certocorpora languor habet.
illaquidem ualeatsed si male firma cubarit
et uitium caelisenserit aegra sui
tunc amor et pietas tua sit manifestapuellae;
tum serequod plena postmodo falce metas.
nec tibimorosi ueniant fastidia morbi
perque tuas fiantquae sinetipsamanus
et uideat flentemnec taedeat oscula ferre
etsicco lacrimas conbibat ore tuas.
multa uouesed cuncta palamquotiesque libebit
quae referas illisomnia laeta uide.
etueniatquae lustret anus lectumque locumque
praeferat ettremula sulphur et oua manu.
omnibus his inerunt gratae uestigiacurae;
in tabulas multis haec uia fecit iter.
nec tamenofficiis odium quaeratur ab aegra;
sit suus in blanda sedulitatemodus:
neue cibo prohibenec amari pocula suci
porrige;riualis misceat illa tuus.
Sed non cui dederas a litore carbasauento
utendummedio cum potiere freto.
dum nouus erratamoruires sibi colligat usu;
si bene nutrieristempore firmuserit.
quem taurum metuisuitulum mulcere solebas;
sub quanunc recubas arboreuirga fuit;
nascitur exiguussed opesadquirit eundo
quaque uenitmultas accipit amnis aquas.
factibi consuescat: nil adsuetudine maius
quam tu dum capiastaedia nulla fuge.
te semper uideattibi semper praebeataures
exhibeat uultus noxque diesque tuos.
cum tibi maiorerit fiduciaposse requiri
cum procul absenti cura futuruseris
da requiem: requietus ager bene credita reddit
terraquecaelestes arida sorbet aquas.
Phyllida Demophoon praesensmoderatius ussit:
exarsit uelis acrius illa datis.
Penelopenabsens sollers torquebat Vlixes;
Phylacides aberatLaodamiatuus.
sed mora tuta breuis: lentescunt temporecurae
uanescitque absens et nouus intrat amor:
dum MenelausabestHelenene sola iaceret
hospitis est tepido nocterecepta sinu.
quis stupor hicMenelaefuit? tu solus abibas
isdem sub tectis hospes et uxor erant.
accipitri timidascredisfuriosecolumbas?
plenum montano credis ouile lupo?
nil Helene peccatnihil hic committit adulter:
quod tuquod faceret quilibetille facit.
cogis adulterium dandotempusque locumque;
quid nisi consilio est usa puella tuo?
quid faciat? uir abestet adest non rusticus hospes
ettimet in uacuo sola cubare toro.
uiderit Atrides; Helenen egocrimine soluo:
usa est humani commoditate uiri.
sed nequefuluus aper media tam saeuus in ira est
fulmineo rabidos cumrotat ore canes
nec leacum catulis lactentibus uberapraebet
nec breuis ignaro uipera laesa pede
femina quamsocii deprensa paelice lecti:
ardet et in uultu pignora mentishabet.
in ferrum flammasque ruitpositoque decore
ferturut Aonii cornibus icta dei.
coniugis admissum uiolataque iuramarita est
barbara per natos Phasias ulta suos.
altera diraparens haec estquam cernishirundo:
aspicesignatumsanguine pectus habet.
hoc bene compositoshoc firmos soluitamores;
crimina sunt cautis ista timenda uiris.
nec mea uosuni damnat censura puellae:
di melius! uix hoc nupta tenerepotest.
luditesed furto celetur culpa modesto;
gloriapeccati nulla petenda sui est.
nec dederis munuscognosse quodaltera possit
nec sint nequitiae tempora certa tuae
etnete capiat latebris sibi femina notis
non uno est omnisconuenienda loco
etquotiens scribestotas prius ipsetabellas
inspice: plus multaequam sibi missalegunt.
laesaVenus iusta arma mouet telumque remittit
etmodo quod questaestipse querare facit.
dum fuit Atrides una contentusetilla
casta fuit; uitio est improba facta uiri.
audieratlaurumque manu uittasque ferentem
pro nata Chrysen non ualuissesua;
audieratLyrnesituosabductadolores
bellaque perturpis longius isse moras.
haec tamen audierat; Priameidauiderat ipsa:
uictor erat praedae praeda pudenda suae.
indeThyestiaden animo thalamoque recepit
et male peccantem Tyndarisulta uirum.
quae bene celarissi qua tamen acta patebunt
illa licet pateanttu tamen usque nega.
tum nequesubiectussolito nec blandior esto:
haec animi multum signanocentis habent.
sed lateri ne parce tuo: pax omnis in uno est;
concubitu prior est infitianda Venus.
suntqui praecipiantherbassatureianocentes
sumere; iudiciis ista uenenameis.
aut piper urticae mordacis semine miscent
tritaque inannoso flaua pyrethra mero;
sed dea non patitur sic ad suagaudia cogi
colle sub umbroso quam tenet altus Eryx.
candidusAlcathoi qui mittitur urbe Pelasga
bulbus etex horto quaeuenitherba salax
ouaque sumantursumantur Hymettiamella
quasque tulit folio pinus acuta nuces.
doctaquid admagicasEratodeuerteris artes?
interior curru meta terendameo est.
qui modo celabas monitu tua crimina nostro
flecteiteret monitu detege furta meo.
nec leuitas culpanda mea est:non semper eodem
impositos uento panda carina uehit.
nam modoThreicio Boreamodo currimus Euro;
saepe tument Zephyro linteasaepe Noto.
aspiceut in curru modo det fluitantia rector
loramodo admissos arte retentet equos.
sunt quibusingrate timida indulgentia seruit
etsi nulla subest aemulalanguet amor.
luxuriant animi rebus plerumque secundis
necfacile est aequa commoda mente pati.
ut leuis absumptispaulatim uiribus ignis
ipse latetsummo canet in ignecinis
sed tamen extinctas admoto sulphure flammas
inuenitet lumenquod fuit anteredit:
sicubi pigra situ securaquepectora torpent
acribus est stimulis eliciendus amor.
factimeat de te tepidamque recalface mentem:
palleat indiciocriminis illa tui;
o quater et quotiens numero conprendere nonest
felicemde quo laesa puella dolet!
quaesimul inuitascrimen peruenit ad aures
exciditet miserae uoxque colorquefugit.
ille ego simcuius laniet furiosa capillos;
ille egosimteneras cui petat ungue genas
quem uideat lacrimansquemtoruis spectet ocellis
quo sine non possit uiuereposseuelit.
si spatium quaerasbreue sitquo laesa queratur
nelenta uires colligat ira mora.
candida iamdudum cingantur collalacertis
inque tuos flens est accipienda sinus;
oscula daflentiVeneris da gaudia flenti
pax erit; hoc uno soluiturira modo.
cum bene saeuieritcum certa uidebitur hostis
tumpete concubitus foederamitis erit.
illic depositis habitatConcordia telis
illocrede mihiGratia nata loco est.
quaemodo pugnaruntiungunt sua rostra columbae
quarum blanditiasuerbaque murmur habet.
prima fuit rerum confusa sine ordinemoles
unaque erat facies sideraterrafretum;
mox caelumimpositum terrishumus aequore cincta est
inque suas partescessit inane chaos;
silua ferasuolucres aer accepithabendas;
in liquidapiscesdelituistis aqua.
tum genushumanum solis errabat in agris
idque merae uires et rude corpuserat;
silua domus fueratcibus herbacubilia frondes:
iamquediu nulli cognitus alter erat.
blanda truces animos ferturmollisse uoluptas:
constiterant uno femina uirque loco.
quidfacerentipsi nullo didicere magistro;
arte Venus nulla dulceperegit opus.
ales habetquod amet; cum quo sua gaudia iungat
inuenit in media femina piscis aqua;
cerua parem sequiturserpens serpente tenetur;
haeret adulterio cum cane nexa canis;
laeta salitur ouis: tauro quoque laeta iuuenca est;
sustinetinmundum sima capella marem.
in furias agitantur equaespatioque remota
per loca diuiduos amne sequuntur equos.
ergoage et iratae medicamina fortia praebe;
illa feri requiem soladoloris habent
illa Machaonios superant medicamina sucos;
hisubi peccarisrestituendus eris.
haec ego cum caneremsubitomanifestus Apollo
mouit inauratae pollice fila lyrae.
inmanibus laurussacris inducta capillis
laurus erat; uates illeuidendus adit.
is mihi 'lasciui' dixit 'praeceptor Amoris
ducagediscipulos ad mea templa tuos
est ubi diuersumfama celebrata per orbem
litteracognosci quae sibi quemqueiubet.
qui sibi notus eritsolus sapienter amabit
atqueopus ad uires exiget omne suas.
cui faciem natura deditspectetur ab illa;
cui color estumero saepe patente cubet;
quisermone placettaciturna silentia uitet;
qui canit artecanat;qui bibit artebibat.
sed neque declament medio sermonediserti
nec sua non sanus scripta poeta legat!'
sic monuitPhoebus: Phoebo parete monenti;
certa dei sacro est huius inore fides.
ad propiora uocor. quisquis sapienter amabit
uincetet e nostraquod petetarte feret.
credita non semper sulcicum fenere reddunt
nec semper dubias adiuuat aura rates;
quodiuuatexiguumplus estquod laedat amantes:
proponant animomulta ferenda suo.
quot lepores in Athoquot apes pascuntur inHybla
caerula quot bacas Palladis arbor habet
litore quotconchaetot sunt in amore dolores;
quae patimurmulto spiculafelle madent.
dicta erit isse foras: intus fortasse uidebis:
isse foraset te falsa uidere puta.
clausa tibi fueritpromissa ianua nocte:
perfer et inmunda ponere corpushumo.
forsitan et uultu mendax ancilla superbo
dicet 'quidnostras obsidet iste fores?'
postibus et durae supplex blandirepuellae
et capiti demptas in fore pone rosas.
cum uoletaccedes: cum te uitabitabibis;
dedecet ingenuos taedia ferresui.
'effugere hunc non est' quare tibi possit amica
dicere?non omni tempore sensus obest.
nec maledicta putanec uerberaferre puellae
turpe nec ad teneros oscula ferre pedes.
quidmoror in paruis? animus maioribus instat;
magna canam: totopectoreuulgusades.
ardua molimursed nullanisi arduauirtus:
difficilis nostra poscitur arte labor.
riualempatienter habe: uictoria tecum
stabit: eris magni uictor inarce Iouis.
haec tibi non hominemsed quercus crede Pelasgas
dicere: nil istis ars mea maius habet.
innuet illa: feras;scribet: ne tange tabellas;
unde uoletueniat; quoque libebiteat.
hoc in legitima praestant uxore mariti
cumteneradpartes tu quoqueSomneuenis.
hac egoconfiteornon sumperfectus in arte;
quid faciam? monitis sum minor ipse meis.
mene palam nostrae det quisquam signa puellae
et patiar necme quo libet ira ferat?
oscula uir dederatmeminisuus; osculaquestus
sum data; barbaria noster abundat amor.
non semelhoc uitium nocuit mihi; doctior ille
quo ueniunt aliiconciliante uiri.
sed melius nescisse fuit: sine furtategantur
ne fugiat ficto fassus ab ore pudor.
quo magisoiuuenesdeprendere parcite uestras;
peccentpeccantes uerbadedisse putent.
crescit amor prensis: ubi par fortuna duorumest
in causa damni perstat uterque sui.
fabula narraturtoto notissima caelo
Mulciberis capti Marsque Venusque dolis.
Mars paterinsano Veneris turbatus amore
de duce terribilifactus amator erat.
nec Venus oranti (neque enim dea molliorulla est)
rustica Gradiuo difficilisque fuit.
aquotienslasciua pedes risisse mariti
dicituret duras igne uel artemanus!
Marte palam simul est Vulcanum imitatadecebat
multaque cum forma gratia mixta fuit.
sed bene concubitusprimos celare solebant.
plena uerecundi culpa pudoris erat.
indicio Solis (quis Solem fallere possit?)
cognita Vulcanoconiugis acta suae.
(quam malaSolexempla moues! pete munusab ipsa
et tibisi taceasquod dare possithabet.)
Mulciberobscuros lectum circaque superque
disponit laqueos: luminafallit opus.
fingit iter Lemnon; ueniunt ad foedusamantes;
impliciti laqueis nudus uterque iacent.
conuocatille deos; praebent spectacula capti;
uix lacrimas Veneremcontinuisse putant.
non uultus texisse suosnon deniquepossunt
partibus obscenis opposuisse manus.
hic aliquisridens 'in mefortissime Mauors
si tibi sunt oneriuinculatransfer!' ait.
uix precibusNeptunetuis captiua resoluit
corpora; Mars Thracen occupatilla Paphon.
hoc tibi profactoVulcanequod ante tegebant
liberius faciuntut pudoromnis abest.
saepe tamen demens stulte fecisse fateris
tequeferunt artis paenituisse tuae.
hoc uetiti uos este; uetatdeprensa Dione
insidias illasquas tulit ipsadare.
necuos riuali laqueos disponitenec uos
excipite arcana uerbanotata manu.
ista uiri captentsi iam captanda putabunt
quosfaciet iustos ignis et unda uiros.
eniterum testor: nihilhicnisi lege remissum
luditur; in nostris instita nullaiocis.
quis Cereris ritus ausit uulgare profanis
magnaqueThreicia sacra reperta Samo?
exigua est uirtus praestaresilentia rebus;
at contra grauis est culpa tacenda loqui.
obenequod frustra captatis arbore pomis
garrulus in mediaTantalus aret aqua!
praecipue Cytherea iubet sua sacrataceri;
admoneoueniat nequis ad illa loquax.
condita sinon sunt Veneris mysteria cistis
nec caua uesanis ictibus aerasonant
at tamen inter nos medio uersantur in usu
sed sicinter nos ut latuisse uelint.
ipsa Venus pubemquotiensuelamina ponit
protegitur laeua semireducta manu.
in mediopassimque coit pecus: hoc quoque uiso
auertit uultus nempepuella suos.
conueniunt thalami furtis et ianua nostris
parsquesub iniecta ueste pudenda latet
etsi non tenebrasad quiddamnubis opacae
quaerimusatque aliquid luce patente minus.
tuncquoquecum solem nondum prohibebat et imbrem
tegula sedquercus tecta cibumque dabat
in nemore atque antrisnon subIoueiuncta uoluptas:
tanta rudi populo cura pudoris erat.
atnunc nocturnis titulos inponimus actis
atque emitur magno nilnisi posse loqui.
scilicet excuties omnesubi quaequepuellas
cuilibet ut dicas 'haec quoque nostra fuit'?
nec desintquas tu digitis ostendere possis?
ut quamque adtigerisfabulaturpis erit?
parua queror: fingunt quidamquae uera negarent
et nulli non se concubuisse ferunt.
corpora si nequeuntquae possuntnomina tangunt
famaque non tacto corpore crimenhabet.
i nuncclaude forescustos odiose puellae
etcentum duris postibus obde seras:
quid tuti superestcumnominis extat adulter
et credi quod non contigit essecupit?
nos etiam ueros parce profitemur amores
Tectaque suntsolida mystica furta fide.
parcite praecipue uitia exprobrarepuellis
utile quae multis dissimulasse fuit.
nec suusAndromedae color est obiectus ab illo
mobilis in gemino cuipede pinna fuit.
omnibus Andromache uisa est spatiosioraequo
unusqui modicam diceretHector erat.
quod malefersadsuesce: feres bene: multa uetustus
lenietincipiensomnia sentit amor.
dum nouus in uiridi coalescit cortice ramus
concutiat tenerum quaelibet auracadet.
mox eadem uentisspatio durataresistet
firmaque adoptiuas arbor habebit opes.
eximit ipsa dies omnes e corpore mendas
quodque fuituitiumdesinit esse mora.
ferre nouae nares taurorum tergarecusant:
adsiduo domitas tempore fallit odor.
nominibusmollire licet mala: 'fusca' uocetur
nigrior Illyrica cui picesanguis erit;
si strabasit 'Veneri similis'; si raua'Mineruae';
sit 'gracilis'macie quae male uiua sua est;
dic'habilem'quaecumque breuisquae turgida'plenam';
et lateatuitium proximitate boni.
nec quotus annus eatnec quo sit natarequire
consulequae rigidus munera censor habet
praecipuesi flore caretmeliusque peractum
Tempuset albentes iamlegit illa comas.
utiliso iuuenesaut haecaut serioraetas:
iste feret segetesiste serendus ager.
[dum uiresannique sinunttolerate labores:
iam ueniet tacito curuasenecta pede.
aut mare remigiisaut uomere findite terras
autfera belligeras addite in arma manus
aut latus et uiresoperamque adferte puellis:
hoc quoque militia esthoc quoquequaerit opes.]
addequod est illis operum prudentia maior
solus etartifices qui facitusus adest.
illae munditiisannorum damna rependunt
et faciunt curane uideanturanus;
utque uelisVenerem iungunt per mille figuras:
inuenitplures nulla tabella modos.
illis sentitur non inritatauoluptas:
quod iuuetex aequo femina uirque ferant.
odiconcubitusqui non utrumque resoluunt;
hoc estcur pueritangar amore minus.
odi quae praebetquia sit praeberenecesse
siccaque de lana cogitat ipsa sua.
quae daturofficionon est mihi grata uoluptas:
officium faciat nullapuella mihi.
me uoces audire iuuat sua gaudia fassas
quaequemorer meme sustineamqueroget.
aspiciam dominae uictos amentisocellos;
langueat et tangi se uetet illa diu.
haec bona nonprimae tribuit natura iuuentae
quae cito post septem lustrauenire solent.
qui properantnoua musta bibant; mihi fundatauitum
consulibus priscis condita testa merum.
necplatanusnisi serapotest obsistere Phoebo
et laedunt nudosprata nouella pedes.
scilicet Hermionen Helenae praeponereposses
et melior Gorge quam sua mater erat!
at Veneremquicumque uoles adtingere seram
si modo durarispraemia dignaferes.
consciusecceduos accepit lectus amantes:
adthalami clausasMusaresiste fores.
sponte sua sine teceleberrima uerba loquentur
nec manus in lecto laeua iacebitiners.
inuenient digitiquod agant in partibus illis
inquibus occulte spicula tingit Amor.
fecit in Andromache priushoc fortissimus Hector
nec solum bellis utilis ille fuit.
fecitet in capta Lyrneside magnus Achilles
cum premeret mollemlassus ab hoste torum.
illis te manibus tangiBriseisinebas
imbutae Phrygia quae nece semper erant.
an fuit hoc ipsumquod telasciuaiuuaret
ad tua uictrices membra ueniremanus?
crede mihinon est Veneris properanda uoluptas
sedsensim tarda prolicienda mora.
cum loca reppererisquae tangifemina gaudet
non obstettangas quo minus illapudor.
aspicies oculos tremulo fulgore micantes
ut sol aliquida saepe refulget aqua.
accedent questusaccedet amabilemurmur
et dulces gemitus aptaque uerba ioco.
sed neque tudominam uelis maioribus usus
deserenec cursus anteat illatuos;
ad metam properate simul: tum plena uoluptas
cumpariter uicti femina uirque iacent.
hic tibi uersandus tenorestcum libera dantur
otiafurtiuum nec timor urget opus.
cummora non tuta esttotis incumbere remis
utile et admissosubdere calcar equo.
Finis adest operi: palmam dategrataiuuentus
sertaque odoratae myrtea ferte comae.
quantusapud Danaos Podalirius arte medendi
Aeacides dextrapectoreNestor erat
quantus erat Calchas extisTelamonius armis
Automedon currutantus amator ego.
me uatem celebrateuirimihi dicite laudes;
cantetur toto nomen in orbe meum.
armadedi uobis: dederat Vulcanus Achilli;
uincite muneribusuicitut illedatis.
sed quicumque meo superarit Amazona ferro
inscribat spoliis 'Naso magister erat'.
eccerogantteneraesibi dem praeceptapuellae:
uos eritis chartaeproxima cura meae!
LiberTertius
Armadedi Danais in Amazonas; arma supersunt
quae tibi dem etturmaePenthesileatuae.
ite in bella pares; uincantquibusalma Dione
fauerit et toto qui uolat orbe puer.
non eratarmatis aequum concurrere nudas;
sic etiam uobis uincere turpeuiri.
dixerit e multis aliquis 'quid uirus in angues
adiciset rabidae tradis ouile lupae?'
parcite paucarum diffunderecrimen in omnes;
spectetur meritis quaeque puella suis.
siminor Atrides HelenenHelenesque sororem
quo premat Atridescrimine maior habet
si scelere Oeclides Talaioniae Eriphylae
uiuus et in uiuis ad Styga uenit equis
est pia Penelopelustris errante duobus
et totidem lustris bella gerente uiro.
respice Phylaciden et quae comes isse marito
fertur et anteannos occubuisse suos.
fata Pheretiadae coniunx Pagasaearedemit
proque uiro est uxor funere lata uiri.
'accipe meCapaneu! cineres miscebimur' inquit
Iphiasin mediosdesiluitque rogos.
ipsa quoque et cultu est et nomine feminaVirtus:
non mirumpopulo si placet illa suo.
nec tamen haementes nostra poscuntur ab arte;
conueniunt cumbae uela minorameae.
nil nisi lasciui per me discuntur amores;
feminapraecipiam quo sit amanda modo.
femina nec flammas nec saeuosdiscutit arcus;
parcius haec uideo tela nocere uiris.
saepeuiri fallunt: tenerae non saepe puellae
paucaquesi quaerascrimina fraudis habent.
Phasida iam matrem fallax dimisitIaso;
uenit in Aesonios altera nupta sinus.
quantum in teTheseuuolucres Ariadna marinas
pauit in ignoto sola relictaloco.
quaereNouem cur una Viae dicaturet audi
depositissiluas Phyllida flesse comis.
et famam pietatis habettamenhospes et ensem
praebuit et causam mortisElissatuae.
quiduos perdideritdicam: nescistis amare;
defuit ars uobis; arteperennat amor.
nunc quoque nescirent: sed me Cytherea docere
iussitet ante oculos constitit ipsa meos.
tum mihi 'quidmiserae' dixit 'meruere puellae?
traditur armatis uulgus inermeuiris.
illos artifices gemini fecere libelli;
haec quoquepars monitis erudienda tuis.
probra Therapnaeae qui dixeratante maritae
mox cecinit laudes prosperiore lyra.
si benete nouicultas ne laede puellas:
gratiadum uiuesistapetenda tibi est.'
dixitet e myrto (myrto nam uincta capillos
constiterat) folium granaque pauca dedit;
sensimus acceptisnumen quoque: purior aether
fulsitet e toto pectore cessitonus.
dum facit ingeniumpetite hinc praeceptapuellae
quaspudor et leges et sua iura sinunt.
uenturae memores iam nuncestote senectae:
sic nullum uobis tempus abibit iners.
dumlicetet uernos etiam nunc editis annos
ludite: eunt annimore fluentis aquae;
necquae praeteriititerum reuocabiturunda
necquae praeteriithora redire potest.
utendum estaetate: cito pede labitur aetas
nec bona tam sequiturquambona prima fuit.
hos egoqui canentfrutices uiolariauidi;
hac mihi de spina grata corona data est.
tempus eritquo tuquae nunc excludis amantes
frigida deserta nocteiacebis anus
nec tua frangetur nocturna ianua rixa
sparsanec inuenies limina mane rosa.
quam cito (me miserum!) laxanturcorpora rugis
et perit in nitido qui fuit ore color.
quasquefuisse tibi canas a uirgine iuras
sparguntur subito per caputomne comae.
anguibus exuitur tenui cum pelle uetustas
necfaciunt ceruos cornua iacta senes:
nostra sine auxilio fugiuntbona: carpite florem
quinisi carptus eritturpiter ipsecadet.
addequod et partus faciunt breuiora iuuentae
tempora:continua messe senescit ager.
Latmius Endymion non est tibiLunarubori
nec Cephalus roseae praeda pudenda deae.
utVeneriquem luget adhucdonetur Adonis
unde habet AeneanHarmoniamque suos?
ite per exemplumgenus o mortaledearum
gaudia nec cupidis uestra negate uiris.
ut iam decipiantquid perditis? omnia constant;
mille licet sumantdeperit indenihil.
conteritur ferrumsilices tenuantur ab usu;
sufficitet damni pars caret illa metu.
quis uetet adposito lumen delumine sumi
quisue cauo uastas in mare seruet aquas?
ettamen ulla uiro mulier 'non expedit' inquit?
quidnisi quamsumesdic mihiperdis aquam?
nec uos prostituit mea uoxseduana timere
damna uetat: damnis munera uestra carent.
sedme flaminibus uenti maioris iturum
dum sumus in portuprouehat aura leuis.
Ordior a cultu; cultis bene Liber ab uuis
prouenitet culto stat seges alta solo.
forma dei munus;forma quota quaeque superbit?
pars uestrum tali munere magnacaret.
cura dabit faciem; facies neclecta peribit
Idaliaesimilis sit licet illa deae.
corpora si ueteres non sic coluerepuellae
nec ueteres cultos sic habuere uiros:
si fuitAndromache tunicas induta ualentes
quid mirum? duri militisuxor erat.
scilicet Aiaci coniunx ornata uenires
cuitegumen septem terga fuere boum!
simplicitas rudis ante fuit;nunc aurea Roma est
et domiti magnas possidet orbis opes.
aspice quae nunc suntCapitoliaquaeque fuerunt:
alteriusdices illa fuisse Iouis.
Curiaconcilio quae nunc dignissimatanto
de stipula Tatio regna tenente fuit.
quae nunc subPhoebo ducibusque Palatia fulgent
quid nisi araturis pascuabubus erant?20
prisca iuuent alios: ego me nunc denique natum
gratulor: haec aetas moribus apta meis
non quia nunc terraelentum subducitur aurum
lectaque diuerso litore conchauenit
nec quia decrescunt effosso marmore montes
nec quiacaeruleae mole fugantur aquae
sed quia cultus adestnecnostros mansit in annos
rusticitas priscis illa superstes auis.
uos quoque nec caris aures onerate lapillis
quos legit inuiridi decolor Indus aqua
nec prodite graues insuto uestibusauro
per quas nos petitissaepe fugatisopes.
munditiiscapimur: non sint sine lege capilli;
admotae formam dantquenegantque manus.
nec genus ornatus unum est: quod quamquedecebit
eligat et speculum consulate ante suum.
longaprobat facies capitis discrimina puri:
sic erat ornatisLaodamia comis.
exiguum summa nodum sibi fronte relinqui
utpateant auresora rotunda uolunt.
alterius crines umeroiactentur utroque:
talis es adsumptaPhoebe canorelyra.
altera succinctae religetur more Dianae
ut soletattonitas cum petit illa feras.
huic decet inflatos laxeiacuisse capillos
illa sit adstrictis impedienda comis;
hancplacet ornari testudine Cyllenea
sustineat similes fluctibusilla sinus.
sed neque ramosa numerabis in ilice glandes
necquot apes Hyblae nec quot in Alpe ferae
nec mihi tot positusnumero conprendere fas est:
adicit ornatus proxima quaequedies.
et neglecta decet multas coma: saepe iacere
hesternamcredasilla repexa modo est.
ars casu similis: sic capta uiditut urbe
Alcides Iolen'hanc ego' dixit 'amo.'
talem teBacchus Satyris clamantibus 'euhoe'
sustulit in currusCnosirelictasuos.
o quantum indulget uestro natura decori
quarumsunt multis damna pianda modis!
nos male detegimurraptiqueaetate capilli
ut Borea frondes excutientecadunt.
feminacanitiem Germanis inficit herbis
et melior uero quaeritur artecolor
femina procedit densissima crinibus emptis
proquesuis alios efficit aere suos.
nec rubor est emisse: palamuenire uidemus
Herculis ante oculos uirgineumque chorum.
quidde ueste loquar? nec nunc segmenta requiro
nec tequae Tyriomuricelanarubes.
cum tot prodierint pretio leuiore colores
quis furor est census corpore ferre suos?
aeriseccecolortum cum sine nubibus aer
nec tepidus pluuias concitatauster aquas;
eccetibi similisquae quondam Phrixon et Hellen
diceris Inois eripuisse dolis;
hic undas imitaturhabetquoque nomen ab undis:
crediderim nymphas hac ego ueste tegi.
ille crocum simulat (croceo uelatur amictu
roscidaluciferos cum dea iungit equos)
hic Paphias myrtoshicpurpureas amethystos
albentesue rosasThreiciamue gruem;
necglandesAmaryllituaenec amygdala desunt
et sua uelleribusnomina cera dedit.
quot noua terra parit florescum ueretepenti
uitis agit gemmas pigraque fugit hiems
lana totaut plures sucos bibit: elige certos
nam non conueniens omnibusomnis erit.
pulla decent niueas: Briseida pulla decebant;
cumrapta estpulla tum quoque ueste fuit.
alba decent fuscas:albisCepheiplacebas:
sic tibi uestitae pressa Seriphoserat.
quam paene admonuine trux caper iret in alas
neueforent duris aspera crura pilis!
sed non Caucasea doceo de rupepuellas
quaeque bibant undasMyse Caicetuas.
quid sipraecipiam ne fuscet inertia dentes
oraque suscepta manelauentur aqua?
scitis et inducta candorem quaererecreta;
sanguine quae uero non rubetarte rubet.
artesupercilii confinia nuda repletis
paruaque sinceras uelat alutagenas.
nec pudor est oculos tenui signare fauilla
uel propete natolucide Cydnecroco.
est mihiquo dixi uestraemedicamina formae
paruussed cura grandelibellusopus:
hinc quoque praesidium laesae petitote figurae;
nonest pro uestris ars mea rebus iners.
non tamen expositas mensadeprendat amator
pyxidas: ars faciem dissimulata iuuat.
quemnon offendat toto faex inlita uultu
cum fluit in tepidospondere lapsa sinus?
oesypa quid redolent? quamuis mittaturAthenis
demptus ab inmundo uellere sucus ouis?
nec corammixtas ceruae sumpsisse medullas
nec coram dentes defricuisseprobem.
ista dabunt formamsed erunt deformia uisu;
multaquedum fiuntturpiafacta placent:
quae nunc nomen habent operosisigna Myronis
pondus iners quondam duraque massa fuit;
anulusut fiatprimo conliditur aurum;
quas geritis uestissordidalana fuit;
cum fieretlapis asper erat: nuncnobile signum
nuda Venus madidas exprimit imbre comas.
tu quoque dumcolerisnos te dormire putemus:
aptius a summa conspicieremanu.
cur mihi nota tuo causa est candoris in ore?
claudeforem thalami! quid rude prodis opus?
multa uiros nesciredecet; pars maxima rerum
offendatsi non interiora tegas.
aurea quae pendent ornato signa theatro
inspicecontemnes:brattea ligna tegit;
sed neque ad illa licet populonisifactauenire
nec nisi summotis forma paranda uiris.
atnon pectendos coram praebere capillos
ut iaceant fusi per tuatergaueto.
illo praecipue ne sis morosa caueto
temporenec lapsas saepe resolue comas.
tuta sit ornatrix: odiquaesauciat ora
unguibus et rapta brachia figit acu.
deuouetettangitdominae caput illasimulque
plorat in inuisassanguinolenta comas.
quae male crinita estcustodem in limineponat
orneturue Bonae semper in aede Deae.
dictus eramsubito cuidam uenisse puellae:
turbida peruersas induit illacomas.
hostibus eueniat tam foedi causa pudoris
inquenurus Parthas dedecus illud eat.
turpe pecus mutilumturpissine gramine campus
et sine fronde frutexet sine crinecaput.
non mihi uenistisSemele Ledeuedocendae
perquefretum falsoSidoniuecta boue
aut Helenequam non stulteMenelaereposcis
tu quoque non stulteTroice raptorhabes.
turba docenda uenit pulchrae turpesque puellae
pluraquesunt semper deteriora bonis.
formosae non artis opempraeceptaque quaerunt;
est illis sua dosforma sine artepotens:
cum mare compositum estsecurus nauita cessat;
cumtumetauxiliis adsidet ille suis.
rara tamen mendo faciescaret: occule mendas
quaque potes uitium corporis abde tui.
si breuis essedeasne stans uideare sedere:
inque tuoiaceas quantulacumque toro;
hic quoquene possit fieri mensuracubantis
iniecta lateant fac tibi ueste pedes.
quae nimiumgracilispleno uelamina filo
sumatet ex umeris laxus amictuseat.
pallida purpureis spargat sua corpora uirgis
nigriorad Pharii confuge piscis opem.
pes malus in niuea semper celeturaluta:
arida nec uinclis crura resolue suis.
conueniunttenues scapulis analemptrides altis:
angustum circa fasciapectus eat.
exiguo signet gestuquodcumque loquetur
cuidigiti pingues et scaber unguis erit.
cui grauis oris odornumquam ieiuna loquatur
et semper spatio distet ab ore uiri.
siniger aut ingens aut non erit ordine natus
dens tibiridendomaxima damna feres.
quis credat? discunt etiam ridere puellae
quaeritur atque illis hac quoque parte decor.
sint modicirictusparuaeque utrimque lacunae
et summos dentes imalabella tegant
nec sua perpetuo contendant ilia risu
sedleue nescioquid femineumque sonet.
estquae peruersodistorqueat ora cachinno;
cum risu laeta est alteraflereputes.
illa sonat raucum quiddam atque inamabile: ridet
utrudit a scabra turpis asella mola.
quo non ars penetrat? discuntlacrimare decenter
quoque uolunt plorant temporequoque modo.
quidcum legitima fraudatur littera uoce
Blaesaque fitiusso lingua coacta sono?
in uitio decor est: quaerunt malereddere uerba
discuntposse minusquam potuereloqui.
omnibus hisquoniam prosuntinpendite curam;
discitefemineo corpora ferre gradu.
est et in incessu pars nontemnenda decoris;
allicit ignotos ille fugatque uiros.
haecmouet arte latustunicisque fluentibus auras
accipitexpensosfertque superba pedes;
illa uelut coniunx Vmbri rubicunda mariti
ambulatingentes uarica fertque gradus.
sed situt inmultismodus hic quoque: rusticus alter
motusconcessomollior alter erit.
pars umeri tamen ima tuipars summalacerti
nuda sita laeua conspicienda manu.
hoc uospraecipueniueaedecet: hoc ubi uidi
oscula ferre umeroquapatet usque libet.
monstra maris Sirenes erantquae uocecanora
quamlibet admissas detinuere rates.
his suaSisyphides auditis paene resoluit
corporanam sociis inlitacera fuit.
res est blanda canor: discant cantare puellae
profacie multis uox sua lena fuit
et modo marmoreis referantaudita theatris
et modo Niliacis carmina lusa modis.
necplectrum dextracitharam tenuisse sinistra
nesciat arbitriofemina docta meo.
saxa ferasque lyra mouit Rhodopeius Orpheus
Tartareosque lacus tergeminumque canem.
saxa tuo cantuuindex iustissime matris
fecerunt muros officiosa nouos.
quamuis mutus eratuoci fauisse putatur
piscis Arioniaefabula nota lyrae.
disce etiam duplici genialia nablia palma
uerrere: conueniunt dulcibus illa iocis.
sit tibiCallimachisit Coi nota poetae
sit quoque uinosi Teia Musasenis;
nota sit et Sappho (quid enim lasciuius illa?)
cuiuepater uafri luditur arte Getae.
et teneri possis carmen legisseProperti
siue aliquid Galli siueTibulletuum
dictaqueVarroni fuluis insignia uillis
uellera germanaePhrixequerenda tuae:
et profugum Aeneanaltae primordia Romae
quonullum Latio clarius extat opus.
forsitan et nostrum nomenmiscebitur istis
nec mea Lethaeis scripta dabuntur aquis
atque aliquis dicet 'nostri lege culta magistri
carminaquis partes instruit ille duas
deue tribus libristitulus quossignat Amorum
eligequod docili molliter ore legas
ueltibi composita cantetur Epistula uoce;
ignotum hoc aliis illenouauit opus.'
o itaPhoebeuelisita uospia numina uatum
insignis cornu Bacche nouemque deae!
quis dubitetquinscire uelim saltare puellam
ut moueat posito brachia iussamero?
artifices laterisscenae spectaculaamantur:
tantummobilitas illa decoris habet.
parua monere pudettalorumdicere iactus
ut sciatet uirestessera missatuas;
etmodo tres iactet numerosmodo cogitetapte
quam subeat partemcallidaquamque uocet
cautaque non stulte latronum proelialudat
unus cum gemino calculus hoste perit
bellatorque suaprensus sine compare bellat
aemulus et coeptum saepe recurrititer.
reticuloque pilae leues fundantur aperto
necnisiquam tollesulla mouenda pila est.
est genus in totidem tenuiratione redactum
scriptulaquot menses lubricus annushabet;
parua tabella capit ternos utrimque lapillos
in quauicisse est continuasse suos.
mille facesse iocos; turpe estnescire puellam
ludere: ludendo saepe paratur amor.
sedminimus labor est sapienter iactibus uti;
maius opus morescomposuisse suos.
tum sumus incautistudioque aperimur inipso
nudaque per lusus pectora nostra patent;
ira subitdeforme malumlucrique cupido
iurgiaque et rixae sollicitusquedolor;
crimina dicunturresonat clamoribus aether
inuocatiratos et sibi quisque deos.
nulla fides tabulae: quae non peruota petuntur?
et lacrimis uidi saepe madere genas.
Iuppitera uobis tam turpia crimina pellat
in quibus est ulli curaplacere uiro.
hos ignaua iocos tribuit natura puellis;
materialudunt uberiore uiri.
sunt illis celeresque pilae iaculumquetrochique
armaque et in gyros ire coactus equus.
nec uosCampus habetnec uos gelidissima Virgo
nec Tuscus placidadeuehit amnis aqua.
at licet et prodest Pompeias ire perumbras
Virginis aetheriis cum caput ardet equis;
uisitelaurigero sacrata Palatia Phoebo
ille Paraetonicas mersit inalta rates
quaeque soror coniunxque ducis monimenta pararunt
naualique gener cinctus honore caput
uisite turicremasuaccae Memphitidos aras
uisite conspicuis terna theatra locis;
spectentur tepido maculosae sanguine harenae
metaqueferuenti circumeunda rota.
quod latetignotum est; ignotinulla cupido:
fructus abestfacies cum bona teste caret.
tulicet et Thamyran superes et Amoebea cantu
non erit ignotaegratia magna lyrae.
si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles
mersa sub aequoreis illa lateret aquis.
quid petitursacrisnisi tantum famapoetis?
hoc uotum nostri summalaboris habet.
cura deum fuerant olim regumquepoetae
praemiaque antiqui magna tulere chori;
sanctaquemaiestas et erat uenerabile nomen
uatibuset largae saepedabantur opes.
Ennius emeruitCalabris in montibus ortus
contiguus poniScipio magnetibi.
nunc hederae sine honoreiacent operataque doctis
cura uigil Musis nomen inertis habet.
sed famae uigilare iuuat: quis nosset Homerum
Iliasaeternum si latuisset opus?
quis Danaen nossetsi semper clusafuisset
inque sua turri perlatuisset anus?
utilis est uobisformosaeturbapuellae.
saepe uagos ultra limina ferte pedes.
ad multas lupa tendit ouespraedetur ut unam
et Iouis inmultas deuolat ales aues.
se quoque det populo mulier speciosauidendam;
quem trahate multis forsitan unus erit.
omnibusilla locis maneat studiosa placendi
et curam tota mente decorisagat.
casus ubique ualet: semper tibi pendeat hamus;
quominime credas gurgitepiscis erit.
saepe canes frustranemorosis montibus errant
inque plagam nullo ceruus agenteuenit.
quid minus Andromedae fuerat sperare reuinctae
quamlacrimas ulli posse placere suas?
funere saepe uiri uirquaeritur: ire solutis
crinibus et fletus non tenuisse decet.
sed uitate uiros cultum formamque professos
quique suasponunt in statione comas.
quae uobis dicuntdixerunt millepuellis;
errat et in nulla sede moratur Amor.
femina quidfaciatcum sit uir leuior ipsa
forsitan et plures possit habereuiros?
uix mihi credetissed credite: Troia maneret
praeceptis Priami si foret usa sui.
sunt qui mendaci speciegrassentur amoris
perque aditus talis lucra pudenda petant.
neccoma uos fallat liquido nitidissima nardo
nec breuis in rugaslingula pressa suas
nec toga decipiat filo tenuissimanec si
anulus in digitis alter et alter erit.
forsitan ex horumnumero cultissimus ille
fur sitet uratur uestis amore tuae.
'redde meum' clamant spoliatae saepe puellae
'redde meum'toto uoce boante foro.
hasVenuse templis multo radiantibusauro
lenta uides lites Appiadesque tuae.
sunt quoque nondubia quaedam mala nomina fama:
deceptaeamulti crimenamantis habent.
discite ab alterius uestras timuissequerellis
ianua fallaci ne sit aperta uiro.
parciteCecropidesiuranti credere Theseo:
quos faciet testisfecitet ante deos.
et tibiDemophoonThesei criminis heres
Phyllide decepta nulla relicta fides.
si bene promittenttotidem promittite uerbis:
si dederintet uos gaudia pactadate.
illa potest uigiles flammas extinguere Vestae
etrapere e templisInachisacra tuis
et dare mixta uiro tritisaconita cicutis
accepto Venerem munere si qua negat.
fertanimus propius consistere: supprime habenas
Musanec admissisexcutiare rotis.
uerba uadum temptent abiegnis scriptatabellis:
accipiat missas apta ministra notas.
inspicequodque legesex ipsis collige uerbis
fingatan ex animosollicitusque roget;
postque breuem rescribe moram: mora semperamantes
incitatexiguum si modo tempus habet.
sed neque tefacilem iuueni promitte roganti
nec tamen e duro quod petit illenega.
fac timeat speretque simulquotiensque remittes
spesque magis ueniat certa minorque metus.
munda sed emedio consuetaque uerbapuellae
scribite: sermonis publicaforma placet.
aquotiens dubius scriptis exarsit amator
etnocuit formae barbara lingua bonae!
sed quoniamquamuis uittaecareatis honore
est uobis uestros fallere cura uiros
ancillae puerique manu perarate tabellas
pignora neciuueni credite uestra nouo.
uidi ego pallentes isto terrorepuellas
seruitium miseras tempus in omne pati;
perfidus illequidemqui talia pignora seruat
sed tamen Aetnaei fulminisinstar habent.
iudice me fraus est concessa repellere fraudem
armaque in armatos sumere iura sinunt.
ducere consuescatmultas manus una figuras
(apereantper quos ista monendamihi!)
nec nisi deletis tutum rescribere ceris
ne teneatgeminas una tabella manus.
femina dicatur scribenti semperamator:
'illa' sit in uestrisqui fuit 'ille'notis.
silicet a paruis animum ad maiora referre
plenaque curuato pandereuela sinu
pertinet ad faciem rabidos compescere mores:
candida pax hominestrux decet ira feras.
ora tument iranigrescunt sanguine uenae
lumina Gorgoneo saeuius igne micant.
'i procul hinc' dixit 'non es mihitibiatanti'
utuidit uultus Pallas in amne suos.
uos quoque si media speculumspectetis in ira
cognoscat faciem uix satis ulla suam.
necminus in uultu damnosa superbia uestro:
comibus est oculisalliciendus Amor.
odimus inmodicos (experto credite) fastus:
saepe tacens odii semina uultus habet.
spectantem spectaridenti mollia ride;
innuetacceptas tu quoque redde notas.
sic ubi prolusitrudibus puer ille relictis
spicula depharetra promit acuta sua.
odimus et maestas; Tecmessam diligatAiax;
nos hilarem populum femina laeta capit.
numquam egoteAndromachenec teTecmessarogarem
ut mea de uobisaltera amica foret.
credere uix uideorcum cogar credere partu
uos ego cum uestris concubuisse uiris.
scilicet Aiacimulier maestissima dixit
'lux mea' quaeque solent uerba iuuareuiros!
quis uetat a magnis ad res exempla minores
sumere necnomen pertimuisse ducis?
dux bonus huic centum commisit uiteregendos
huic equitesilli signa tuenda dedit:
uosquoquede nobis quem quisque erit aptus ad usum
inspicite etcerto ponite quemque loco.
munera det diues; ius quiprofitebituradsit;
facundus causam saepe clientisagat.
carmina qui facimusmittamus carmina tantum:
hicchorus ante alios aptus amare sumus.
nos facimus placitae latepraeconia formae:
nomen habet NemesisCynthia nomenhabet;
Vesper et Eoae nouere Lycorida terrae:
et multiquaesit nostra Corinnarogant.
addequod insidiae sacris auatibus absunt
et facit ad mores ars quoque nostra suos.
necnos ambitionec amor nos tangit habendi;
contempto coliturlectus et umbra foro.
sed facile haeremus ualidoque perurimuraestu
et nimium certa scimus amare fide.
scilicet ingeniumplacida mollitur ab arte
et studio mores conuenienter eunt.
uatibus Aoniis faciles estotepuellae:
numen inest illisPieridesque fauent.
est deus in nobis et sunt commerciacaeli;
sedibus aetheriis spiritus ille uenit.
a doctispretium scelus est sperare poetis;
me miserumscelus hoc nullapuella timet.
dissimulate tamennec prima fronte rapaces
este: nouus uiso casse resistet amans.
sed neque uectorequumqui nuper sensit habenas
comparibus frenis artificemquereget
necstabilis animos annis uiridemque iuuentam
utcapiasidem limes agendus erit.
hic rudis et castris nuncprimum notus Amoris
qui tetigit thalamos praeda nouellatuos
te solam norittibi semper inhaereat uni;
cingenda estaltis saepibus ista seges.
effuge riualem: uincesdum solatenebis;
non bene cum sociis regna Venusque manent.
illeuetus miles sensim et sapienter amabit
multaque tironi nonpatienda feret;
nec franget postesnec saeuis ignibus uret
necdominae teneras adpetet ungue genas
nec scindet tunicasue suastunicasue puellae
nec raptus flendi causa capillus erit.
istadecent pueros aetate et amore calentes;
hic fera compositauulnera mente feret.
ignibus heu lentis ureturut umida faena
ut modo montanis silua recisa iugis.
certior hic amor est:breuis et fecundior ille:
quae fugiuntceleri carpite pomamanu.
omnia tradantur (portas reserauimus hosti)
et sit ininfida proditione fides.
quod datur ex facililongum malenutrit amorem:
miscenda est laetis rara repulsa iocis.
antefores iaceat'crudelis ianua!' dicat
multaque summissemultaminanter agat.
dulcia non ferimus; suco renouemur amaro;
saepeperit uentis obruta cumba suis.
hoc estuxores quod nonpatiatur amari:
conueniunt illascum uoluereuiri.
addeforemet duro dicat tibi ianitor ore
'non potes' exclusum tequoque tanget amor.
ponite iam gladios hebetespugneturacutis;
nec dubitotelis quin petar ipse meis.
dum cadit inlaqueoscaptus quoque nuperamator
solum se thalamos sperethabere tuos.
postmodo riualem partitaque foedera lecti
sentiat: has artes tollesenescet amor.
tum bene fortisequus reserato carcere currit
cum quos praetereat quosquesequatur habet.
quamlibet extinctos iniuria suscitat ignes:
enegoconfiteornon nisi laesus amo.
causa tamen nimium non sitmanifesta doloris
pluraque sollicitusquam scietesse putet.
incitat et ficti tristis custodia serui
et nimium duri curamolesta uiri.
quae uenit ex tutominus est accepta uoluptas;
utsis liberior Thaidefinge metus.
cum melius foribus possisadmitte fenestra
inque tuo uultu signa timentis habe.
callidaprosiliat dicatque ancilla 'perimus!'
tu iuuenem trepidumquolibet abde loco.
admiscenda tamen Venus est secura timori
ne tanti noctes non putet esse tuas.
qua uafer eludi possitratione maritus
quaque uigil custospraeteriturus eram.
nuptauirum timeatrata sit custodia nuptae;
hoc decethoc legesiusque pudorque iubent.
te quoque seruarimodo quam uindictaredemit
quis ferat? ut fallasad mea sacra ueni.
tot licetobseruentadsit modo certa uoluntas
quot fuerant Argo luminauerba dabis.
scilicet obstabit custos ne scribere possis
sumendae detur cum tibi tempus aquae;
conscia cum possitscriptas portare tabellas
quas tegat in tepido fascia latasinu.
cum possit sura chartas celare ligatas
et uinctoblandas sub pede ferre notas!
cauerit haec custospro chartaconscia tergum
praebeatinque suo corpore uerba ferat.
tutaquoque est fallitque oculos e lacte recenti
littera (carbonispuluere tangeleges)
fallet et umiduli quae fiet acuminelini
ut ferat occultas pura tabella notas.
adfuit Acrisioseruandae cura puellae;
hunc tamen illa suo crimine fecit auum.
quid faciat custoscum sint tot in Vrbe theatra
cumspectet iunctos illa libenter equos;
cum sedeat Phariae sistrisoperata iuuencae
quoque sui comites ire uetantureat;
cumfuget a templis oculos Bona Diua uirorum
praeterquam siquosilla uenire iubet?
cumcustode foris tunicas seruantepuellae
celent furtiuos balnea multa iocos;
cumquotiensopus estfallax aegrotet amica
et cedat lecto quamlibet aegrasuo;
nomine cum doceatquid agamusadultera clauis
quasquepetas non det ianua sola uias?
fallitur et multo custodis curaLyaeo
illa uel Hispano lecta sit uua iugo;
sunt quoquequae faciant altos medicamina somnos
uictaque Lethaea luminanocte premant;
nec male deliciis odiosum conscia tardis
detinetet longa iungitur ipsa mora.
quid iuuat ambagespraeceptaque parua mouere
cum minimo custos munere possit emi?
muneracrede mihicapiunt hominesque deosque:
placaturdonis Iuppiter ipse datis.
quid sapiens faciet? stultus cummunere gaudet:
ipse quoque accepto munere mutus erit.
sedsemel est custos longum redimendus in aeuum;
saepe dabitdederit quas semelille manus.
questus erammeminimetuendosesse sodales;
non tangit solos ista querella uiros.
credulasi fuerisaliae tua gaudia carpent
et lepus hic aliisexagitatus erit.
haec quoquequae praebet lectum studiosalocumque
crede mihimecum non semel illa fuit.
nec nimiumuobis formosa ancilla ministret:
saepe uicem dominae praebuitilla mihi.
quo feror insanus? quid aperto pectore in hostem
mittoret indicio prodor ab ipse meo?
non auis aucupibusmonstratqua parte petatur
non docet infestos currere ceruacanes.
uiderit utilitas; ego coepta fideliter edam:
Lemniasingladios in mea fata dabo.
efficite (et facile est) ut noscredamus amari:
prona uenit cupidis in sua uota fides.
spectetamabilius iuuenem et suspiret ab imo
feminatam sero curueniatque roget;
accedant lacrimaedolor et de paelice fictus
et laniet digitis illius ora suis;
iamdudum persuasus erit;miserebitur ultro
et dicet 'cura carpitur ista mei.'
praecipuesi cultus erit speculoque placebit
posse suo tangi credetamore deas.
sed tequaecumque estmoderate iniuria turbet
nec sis audita paelice mentis inops;
nec cito credideris:quantum cito credere laedat
exemplum uobis non leue Procriserit.
est prope purpureos colles florentis Hymetti
fonssacer et uiridi caespite mollis humus;
silua nemus non altafacit; tegit arbutus herbam;
ros maris et lauri nigraque myrtusolent;
nec densum foliis buxum fragilesque myricae
nectenues cytisi cultaque pinus abest.
lenibus inpulsae zephyrisauraque salubri
tot generum frondes herbaque summa tremit.
grataquies Cephalo: famulis canibusque relictis
lassus in haciuuenis saepe resedit humo
'quae'que 'meos releues aestus'cantare solebat
'accipienda sinumobilis auraueni.'
coniugis ad timidas aliquis male sedulus aures
auditosmemori detulit ore sonos;
Procrisut accepit nomenquasipaelicisAurae
exciditet subito muta dolore fuit;
palluitut serae lectis de uite racemis
pallescunt frondesquas noualaesit hiems
quaeque suos curuant matura Cydoniaramos
cornaque adhuc nostris non satis apta cibis.
ut rediitanimustenues a pectore uestes
rumpit et indignas sauciatungue genas;
nec moraper medias passis furibunda capillis
euolatut thyrso concita Bacchauias.
ut prope peruentumcomites in ualle relinquit
ipsa nemus tacito clam pede fortisinit.
quid tibi mentis eratcum sic male sana lateres
Procri? quis adtoniti pectoris ardor erat?
iamiam uenturamquaecumque erat Auraputabas
scilicetatque oculis probrauidenda tuis.
nunc uenisse piget (neque enim deprendere uelles)
nunc iuuat: incertus pectora uersat amor:
credere quaeiubeantlocus est et nomen et index
et quia mens semper quodtimetesse putat.
uidit ut oppressa uestigia corporis herba
pulsantur trepidi corde micante sinus.
iamque dies mediustenues contraxerat umbras
inque pari spatio uesper et ortuserant:
ecceredit Cephalus siluisCyllenia proles
oraquefontana feruida pulsat aqua.
anxiaProcrilates; solitasiacet ille per herbas
et 'Zephyri molles auraque' dixit 'ades.'
ut patuit miserae iucundus nominis error
et mens et rediituerus in ora color.
surgit et oppositas agitato corpore frondes
mouitin amplexus uxor itura uiri;
ille feram mouisseratusiuuenaliter artus
corripitin dextra tela fuere manu.
quid facisinfelix? non est ferasupprime tela!
memiserumiaculo fixa puella tuo est.
'ei mihi!' conclamat'fixisti pectus amicum:
hic locus a Cephalo uulnera semperhabet.
ante diem moriorsed nulla paelice laesa:
hocfaciet positae te mihiterraleuem.
nomine suspectas iamspiritus exit in auras;
laborio: cara lumina conde manu.'
ille sinu dominae morientia corpora maesto
sustinetetlacrimis uulnera saeua lauat;
exit et incauto paulatim pectorelapsus
excipitur miseri spiritus ore uiri.
sed repetamusopus: mihi nudis rebus eundum est
ut tangat portus fessacarina suos.
sollicite expectasdum te in conuiuia ducam
etquaeris monitus hac quoque parte meos.
sera ueni positaquedecens incede lucerna:
grata mora uenies; maxima lena mora est.
etsi turpis erisformosa uidebere potis
et latebrasuitiis nox dabit ipsa tuis.
carpe cibos digitis (est quiddamgestus edendi)
ora nec immunda tota perungue manu.
neuedomi praesume dapessed desine citra
quam capis; es paulo quampotes esse minus.
Priamides Helenen auide si spectet edentem
oderitet dicat 'stulta rapina mea est.'
aptius estdeceatque magis potare puellas:
cum Veneris puero non maleBacchefacis.
hoc quoquequa patiens caput estanimusquepedesque
constantnecquae sunt singulabina uide.
turpeiacens mulier multo madefacta Lyaeo:
digna est concubitusquoslibet illa pati.
nec somnis posita tutum succumbere mensa:
per somnos fieri multa pudenda solent.
ulteriora pudetdocuissesed alma Dione
'praecipue nostrum estquod pudet'inquit 'opus.'
nota sibi sit quaeque; modos a corpore certos
sumite: non omnes una figura decet.
quae facie praesigniseritresupina iaceto;
spectentur tergoquis sua terga placent.
Milanion umeris Atalantes crura ferebat:
si bona sunthocsunt accipienda modo.
parua uehatur equo: quod erat longissimanumquam
Thebais Hectoreo nupta resedit equo.
strata prematgenibuspaulum ceruice reflexa
femina per longum conspiciendalatus.
cui femur est iuuenalecarent quoque pectora menda
stet uirin obliquo fusa sit ipsa toro.
nec tibi turpeputa crinemut Phylleia mater
soluereet effusis collareflecte comis.
tu quoquecui rugis uterum Lucina notauit
utceler auersis utere Parthus equis.
mille modi Veneris; simplexminimique laboris
cum iacet in dextrum semisupina latus.
sedneque Phoebei tripodes nec corniger Ammon
uera magis uobis quammea Musa canet;
si qua fidesartiquam longo fecimus usu
credite: praestabunt carmina nostra fidem.
sentiat ex imisVenerem resoluta medullis
feminaet ex aequo res iuuet illaduos.
nec blandae uoces iucundaque murmura cessent
nectaceant mediis improba uerba iocis.
tu quoquecui Venerissensum natura negauit
dulcia mendaci gaudia finge sono.
infelixcui torpet hebes locus illepuella
quo pariterdebent femina uirque frui.
tantumcum fingesne sis manifestacaueto:
effice per motum luminaque ipsa fidem.
quam iuuetet uoces et anhelitus arguat oris;
a pudet! arcanas pars habetista notas.
gaudia post Veneris quae poscet munus amantem
illa suas nolet pondus habere preces.
nec lucem in thalamostotis admitte fenestris:
aptius in uestro corpore multa latent.
lusus habet finem: cygnis descendere tempus
duxerunt colloqui iuga nostra suo.
ut quondam iuuenesita nuncmea turbapuellae
inscribant spoliis 'Naso magister erat.'
LiberTertius
Armadedi Danais in Amazonas; arma supersunt
quae tibi dem etturmaePenthesileatuae.
ite in bella pares; uincantquibusalma Dione
fauerit et toto qui uolat orbe puer.
non eratarmatis aequum concurrere nudas;
sic etiam uobis uincere turpeuiri.
dixerit e multis aliquis 'quid uirus in angues
adiciset rabidae tradis ouile lupae?'
parcite paucarum diffunderecrimen in omnes;
spectetur meritis quaeque puella suis.
siminor Atrides HelenenHelenesque sororem
quo premat Atridescrimine maior habet
si scelere Oeclides Talaioniae Eriphylae
uiuus et in uiuis ad Styga uenit equis
est pia Penelopelustris errante duobus
et totidem lustris bella gerente uiro.
respice Phylaciden et quae comes isse marito
fertur et anteannos occubuisse suos.
fata Pheretiadae coniunx Pagasaearedemit
proque uiro est uxor funere lata uiri.
'accipe meCapaneu! cineres miscebimur' inquit
Iphiasin mediosdesiluitque rogos.
ipsa quoque et cultu est et nomine feminaVirtus:
non mirumpopulo si placet illa suo.
nec tamen haementes nostra poscuntur ab arte;
conueniunt cumbae uela minorameae.
nil nisi lasciui per me discuntur amores;
feminapraecipiam quo sit amanda modo.
femina nec flammas nec saeuosdiscutit arcus;
parcius haec uideo tela nocere uiris.
saepeuiri fallunt: tenerae non saepe puellae
paucaquesi quaerascrimina fraudis habent.
Phasida iam matrem fallax dimisitIaso;
uenit in Aesonios altera nupta sinus.
quantum in teTheseuuolucres Ariadna marinas
pauit in ignoto sola relictaloco.
quaereNouem cur una Viae dicaturet audi
depositissiluas Phyllida flesse comis.
et famam pietatis habettamenhospes et ensem
praebuit et causam mortisElissatuae.
quiduos perdideritdicam: nescistis amare;
defuit ars uobis; arteperennat amor.
nunc quoque nescirent: sed me Cytherea docere
iussitet ante oculos constitit ipsa meos.
tum mihi 'quidmiserae' dixit 'meruere puellae?
traditur armatis uulgus inermeuiris.
illos artifices gemini fecere libelli;
haec quoquepars monitis erudienda tuis.
probra Therapnaeae qui dixeratante maritae
mox cecinit laudes prosperiore lyra.
si benete nouicultas ne laede puellas:
gratiadum uiuesistapetenda tibi est.'
dixitet e myrto (myrto nam uincta capillos
constiterat) folium granaque pauca dedit;
sensimus acceptisnumen quoque: purior aether
fulsitet e toto pectore cessitonus.
dum facit ingeniumpetite hinc praeceptapuellae
quaspudor et leges et sua iura sinunt.
uenturae memores iam nuncestote senectae:
sic nullum uobis tempus abibit iners.
dumlicetet uernos etiam nunc editis annos
ludite: eunt annimore fluentis aquae;
necquae praeteriititerum reuocabiturunda
necquae praeteriithora redire potest.
utendum estaetate: cito pede labitur aetas
nec bona tam sequiturquambona prima fuit.
hos egoqui canentfrutices uiolariauidi;
hac mihi de spina grata corona data est.
tempus eritquo tuquae nunc excludis amantes
frigida deserta nocteiacebis anus
nec tua frangetur nocturna ianua rixa
sparsanec inuenies limina mane rosa.
quam cito (me miserum!) laxanturcorpora rugis
et perit in nitido qui fuit ore color.
quasquefuisse tibi canas a uirgine iuras
sparguntur subito per caputomne comae.
anguibus exuitur tenui cum pelle uetustas
necfaciunt ceruos cornua iacta senes:
nostra sine auxilio fugiuntbona: carpite florem
quinisi carptus eritturpiter ipsecadet.
addequod et partus faciunt breuiora iuuentae
tempora:continua messe senescit ager.
Latmius Endymion non est tibiLunarubori
nec Cephalus roseae praeda pudenda deae.
utVeneriquem luget adhucdonetur Adonis
unde habet AeneanHarmoniamque suos?
ite per exemplumgenus o mortaledearum
gaudia nec cupidis uestra negate uiris.
ut iam decipiantquid perditis? omnia constant;
mille licet sumantdeperit indenihil.
conteritur ferrumsilices tenuantur ab usu;
sufficitet damni pars caret illa metu.
quis uetet adposito lumen delumine sumi
quisue cauo uastas in mare seruet aquas?
ettamen ulla uiro mulier 'non expedit' inquit?
quidnisi quamsumesdic mihiperdis aquam?
nec uos prostituit mea uoxseduana timere
damna uetat: damnis munera uestra carent.
sedme flaminibus uenti maioris iturum
dum sumus in portuprouehat aura leuis.
Ordior a cultu; cultis bene Liber ab uuis
prouenitet culto stat seges alta solo.
forma dei munus;forma quota quaeque superbit?
pars uestrum tali munere magnacaret.
cura dabit faciem; facies neclecta peribit
Idaliaesimilis sit licet illa deae.
corpora si ueteres non sic coluerepuellae
nec ueteres cultos sic habuere uiros:
si fuitAndromache tunicas induta ualentes
quid mirum? duri militisuxor erat.
scilicet Aiaci coniunx ornata uenires
cuitegumen septem terga fuere boum!
simplicitas rudis ante fuit;nunc aurea Roma est
et domiti magnas possidet orbis opes.
aspice quae nunc suntCapitoliaquaeque fuerunt:
alteriusdices illa fuisse Iouis.
Curiaconcilio quae nunc dignissimatanto
de stipula Tatio regna tenente fuit.
quae nunc subPhoebo ducibusque Palatia fulgent
quid nisi araturis pascuabubus erant?20
prisca iuuent alios: ego me nunc denique natum
gratulor: haec aetas moribus apta meis
non quia nunc terraelentum subducitur aurum
lectaque diuerso litore conchauenit
nec quia decrescunt effosso marmore montes
nec quiacaeruleae mole fugantur aquae
sed quia cultus adestnecnostros mansit in annos
rusticitas priscis illa superstes auis.
uos quoque nec caris aures onerate lapillis
quos legit inuiridi decolor Indus aqua
nec prodite graues insuto uestibusauro
per quas nos petitissaepe fugatisopes.
munditiiscapimur: non sint sine lege capilli;
admotae formam dantquenegantque manus.
nec genus ornatus unum est: quod quamquedecebit
eligat et speculum consulate ante suum.
longaprobat facies capitis discrimina puri:
sic erat ornatisLaodamia comis.
exiguum summa nodum sibi fronte relinqui
utpateant auresora rotunda uolunt.
alterius crines umeroiactentur utroque:
talis es adsumptaPhoebe canorelyra.
altera succinctae religetur more Dianae
ut soletattonitas cum petit illa feras.
huic decet inflatos laxeiacuisse capillos
illa sit adstrictis impedienda comis;
hancplacet ornari testudine Cyllenea
sustineat similes fluctibusilla sinus.
sed neque ramosa numerabis in ilice glandes
necquot apes Hyblae nec quot in Alpe ferae
nec mihi tot positusnumero conprendere fas est:
adicit ornatus proxima quaequedies.
et neglecta decet multas coma: saepe iacere
hesternamcredasilla repexa modo est.
ars casu similis: sic capta uiditut urbe
Alcides Iolen'hanc ego' dixit 'amo.'
talem teBacchus Satyris clamantibus 'euhoe'
sustulit in currusCnosirelictasuos.
o quantum indulget uestro natura decori
quarumsunt multis damna pianda modis!
nos male detegimurraptiqueaetate capilli
ut Borea frondes excutientecadunt.
feminacanitiem Germanis inficit herbis
et melior uero quaeritur artecolor
femina procedit densissima crinibus emptis
proquesuis alios efficit aere suos.
nec rubor est emisse: palamuenire uidemus
Herculis ante oculos uirgineumque chorum.
quidde ueste loquar? nec nunc segmenta requiro
nec tequae Tyriomuricelanarubes.
cum tot prodierint pretio leuiore colores
quis furor est census corpore ferre suos?
aeriseccecolortum cum sine nubibus aer
nec tepidus pluuias concitatauster aquas;
eccetibi similisquae quondam Phrixon et Hellen
diceris Inois eripuisse dolis;
hic undas imitaturhabetquoque nomen ab undis:
crediderim nymphas hac ego ueste tegi.
ille crocum simulat (croceo uelatur amictu
roscidaluciferos cum dea iungit equos)
hic Paphias myrtoshicpurpureas amethystos
albentesue rosasThreiciamue gruem;
necglandesAmaryllituaenec amygdala desunt
et sua uelleribusnomina cera dedit.
quot noua terra parit florescum ueretepenti
uitis agit gemmas pigraque fugit hiems
lana totaut plures sucos bibit: elige certos
nam non conueniens omnibusomnis erit.
pulla decent niueas: Briseida pulla decebant;
cumrapta estpulla tum quoque ueste fuit.
alba decent fuscas:albisCepheiplacebas:
sic tibi uestitae pressa Seriphoserat.
quam paene admonuine trux caper iret in alas
neueforent duris aspera crura pilis!
sed non Caucasea doceo de rupepuellas
quaeque bibant undasMyse Caicetuas.
quid sipraecipiam ne fuscet inertia dentes
oraque suscepta manelauentur aqua?
scitis et inducta candorem quaererecreta;
sanguine quae uero non rubetarte rubet.
artesupercilii confinia nuda repletis
paruaque sinceras uelat alutagenas.
nec pudor est oculos tenui signare fauilla
uel propete natolucide Cydnecroco.
est mihiquo dixi uestraemedicamina formae
paruussed cura grandelibellusopus:
hinc quoque praesidium laesae petitote figurae;
nonest pro uestris ars mea rebus iners.
non tamen expositas mensadeprendat amator
pyxidas: ars faciem dissimulata iuuat.
quemnon offendat toto faex inlita uultu
cum fluit in tepidospondere lapsa sinus?
oesypa quid redolent? quamuis mittaturAthenis
demptus ab inmundo uellere sucus ouis?
nec corammixtas ceruae sumpsisse medullas
nec coram dentes defricuisseprobem.
ista dabunt formamsed erunt deformia uisu;
multaquedum fiuntturpiafacta placent:
quae nunc nomen habent operosisigna Myronis
pondus iners quondam duraque massa fuit;
anulusut fiatprimo conliditur aurum;
quas geritis uestissordidalana fuit;
cum fieretlapis asper erat: nuncnobile signum
nuda Venus madidas exprimit imbre comas.
tu quoque dumcolerisnos te dormire putemus:
aptius a summa conspicieremanu.
cur mihi nota tuo causa est candoris in ore?
claudeforem thalami! quid rude prodis opus?
multa uiros nesciredecet; pars maxima rerum
offendatsi non interiora tegas.
aurea quae pendent ornato signa theatro
inspicecontemnes:brattea ligna tegit;
sed neque ad illa licet populonisifactauenire
nec nisi summotis forma paranda uiris.
atnon pectendos coram praebere capillos
ut iaceant fusi per tuatergaueto.
illo praecipue ne sis morosa caueto
temporenec lapsas saepe resolue comas.
tuta sit ornatrix: odiquaesauciat ora
unguibus et rapta brachia figit acu.
deuouetettangitdominae caput illasimulque
plorat in inuisassanguinolenta comas.
quae male crinita estcustodem in limineponat
orneturue Bonae semper in aede Deae.
dictus eramsubito cuidam uenisse puellae:
turbida peruersas induit illacomas.
hostibus eueniat tam foedi causa pudoris
inquenurus Parthas dedecus illud eat.
turpe pecus mutilumturpissine gramine campus
et sine fronde frutexet sine crinecaput.
non mihi uenistisSemele Ledeuedocendae
perquefretum falsoSidoniuecta boue
aut Helenequam non stulteMenelaereposcis
tu quoque non stulteTroice raptorhabes.
turba docenda uenit pulchrae turpesque puellae
pluraquesunt semper deteriora bonis.
formosae non artis opempraeceptaque quaerunt;
est illis sua dosforma sine artepotens:
cum mare compositum estsecurus nauita cessat;
cumtumetauxiliis adsidet ille suis.
rara tamen mendo faciescaret: occule mendas
quaque potes uitium corporis abde tui.
si breuis essedeasne stans uideare sedere:
inque tuoiaceas quantulacumque toro;
hic quoquene possit fieri mensuracubantis
iniecta lateant fac tibi ueste pedes.
quae nimiumgracilispleno uelamina filo
sumatet ex umeris laxus amictuseat.
pallida purpureis spargat sua corpora uirgis
nigriorad Pharii confuge piscis opem.
pes malus in niuea semper celeturaluta:
arida nec uinclis crura resolue suis.
conueniunttenues scapulis analemptrides altis:
angustum circa fasciapectus eat.
exiguo signet gestuquodcumque loquetur
cuidigiti pingues et scaber unguis erit.
cui grauis oris odornumquam ieiuna loquatur
et semper spatio distet ab ore uiri.
siniger aut ingens aut non erit ordine natus
dens tibiridendomaxima damna feres.
quis credat? discunt etiam ridere puellae
quaeritur atque illis hac quoque parte decor.
sint modicirictusparuaeque utrimque lacunae
et summos dentes imalabella tegant
nec sua perpetuo contendant ilia risu
sedleue nescioquid femineumque sonet.
estquae peruersodistorqueat ora cachinno;
cum risu laeta est alteraflereputes.
illa sonat raucum quiddam atque inamabile: ridet
utrudit a scabra turpis asella mola.
quo non ars penetrat? discuntlacrimare decenter
quoque uolunt plorant temporequoque modo.
quidcum legitima fraudatur littera uoce
Blaesaque fitiusso lingua coacta sono?
in uitio decor est: quaerunt malereddere uerba
discuntposse minusquam potuereloqui.
omnibus hisquoniam prosuntinpendite curam;
discitefemineo corpora ferre gradu.
est et in incessu pars nontemnenda decoris;
allicit ignotos ille fugatque uiros.
haecmouet arte latustunicisque fluentibus auras
accipitexpensosfertque superba pedes;
illa uelut coniunx Vmbri rubicunda mariti
ambulatingentes uarica fertque gradus.
sed situt inmultismodus hic quoque: rusticus alter
motusconcessomollior alter erit.
pars umeri tamen ima tuipars summalacerti
nuda sita laeua conspicienda manu.
hoc uospraecipueniueaedecet: hoc ubi uidi
oscula ferre umeroquapatet usque libet.
monstra maris Sirenes erantquae uocecanora
quamlibet admissas detinuere rates.
his suaSisyphides auditis paene resoluit
corporanam sociis inlitacera fuit.
res est blanda canor: discant cantare puellae
profacie multis uox sua lena fuit
et modo marmoreis referantaudita theatris
et modo Niliacis carmina lusa modis.
necplectrum dextracitharam tenuisse sinistra
nesciat arbitriofemina docta meo.
saxa ferasque lyra mouit Rhodopeius Orpheus
Tartareosque lacus tergeminumque canem.
saxa tuo cantuuindex iustissime matris
fecerunt muros officiosa nouos.
quamuis mutus eratuoci fauisse putatur
piscis Arioniaefabula nota lyrae.
disce etiam duplici genialia nablia palma
uerrere: conueniunt dulcibus illa iocis.
sit tibiCallimachisit Coi nota poetae
sit quoque uinosi Teia Musasenis;
nota sit et Sappho (quid enim lasciuius illa?)
cuiuepater uafri luditur arte Getae.
et teneri possis carmen legisseProperti
siue aliquid Galli siueTibulletuum
dictaqueVarroni fuluis insignia uillis
uellera germanaePhrixequerenda tuae:
et profugum Aeneanaltae primordia Romae
quonullum Latio clarius extat opus.
forsitan et nostrum nomenmiscebitur istis
nec mea Lethaeis scripta dabuntur aquis
atque aliquis dicet 'nostri lege culta magistri
carminaquis partes instruit ille duas
deue tribus libristitulus quossignat Amorum
eligequod docili molliter ore legas
ueltibi composita cantetur Epistula uoce;
ignotum hoc aliis illenouauit opus.'
o itaPhoebeuelisita uospia numina uatum
insignis cornu Bacche nouemque deae!
quis dubitetquinscire uelim saltare puellam
ut moueat posito brachia iussamero?
artifices laterisscenae spectaculaamantur:
tantummobilitas illa decoris habet.
parua monere pudettalorumdicere iactus
ut sciatet uirestessera missatuas;
etmodo tres iactet numerosmodo cogitetapte
quam subeat partemcallidaquamque uocet
cautaque non stulte latronum proelialudat
unus cum gemino calculus hoste perit
bellatorque suaprensus sine compare bellat
aemulus et coeptum saepe recurrititer.
reticuloque pilae leues fundantur aperto
necnisiquam tollesulla mouenda pila est.
est genus in totidem tenuiratione redactum
scriptulaquot menses lubricus annushabet;
parua tabella capit ternos utrimque lapillos
in quauicisse est continuasse suos.
mille facesse iocos; turpe estnescire puellam
ludere: ludendo saepe paratur amor.
sedminimus labor est sapienter iactibus uti;
maius opus morescomposuisse suos.
tum sumus incautistudioque aperimur inipso
nudaque per lusus pectora nostra patent;
ira subitdeforme malumlucrique cupido
iurgiaque et rixae sollicitusquedolor;
crimina dicunturresonat clamoribus aether
inuocatiratos et sibi quisque deos.
nulla fides tabulae: quae non peruota petuntur?
et lacrimis uidi saepe madere genas.
Iuppitera uobis tam turpia crimina pellat
in quibus est ulli curaplacere uiro.
hos ignaua iocos tribuit natura puellis;
materialudunt uberiore uiri.
sunt illis celeresque pilae iaculumquetrochique
armaque et in gyros ire coactus equus.
nec uosCampus habetnec uos gelidissima Virgo
nec Tuscus placidadeuehit amnis aqua.
at licet et prodest Pompeias ire perumbras
Virginis aetheriis cum caput ardet equis;
uisitelaurigero sacrata Palatia Phoebo
ille Paraetonicas mersit inalta rates
quaeque soror coniunxque ducis monimenta pararunt
naualique gener cinctus honore caput
uisite turicremasuaccae Memphitidos aras
uisite conspicuis terna theatra locis;
spectentur tepido maculosae sanguine harenae
metaqueferuenti circumeunda rota.
quod latetignotum est; ignotinulla cupido:
fructus abestfacies cum bona teste caret.
tulicet et Thamyran superes et Amoebea cantu
non erit ignotaegratia magna lyrae.
si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles
mersa sub aequoreis illa lateret aquis.
quid petitursacrisnisi tantum famapoetis?
hoc uotum nostri summalaboris habet.
cura deum fuerant olim regumquepoetae
praemiaque antiqui magna tulere chori;
sanctaquemaiestas et erat uenerabile nomen
uatibuset largae saepedabantur opes.
Ennius emeruitCalabris in montibus ortus
contiguus poniScipio magnetibi.
nunc hederae sine honoreiacent operataque doctis
cura uigil Musis nomen inertis habet.
sed famae uigilare iuuat: quis nosset Homerum
Iliasaeternum si latuisset opus?
quis Danaen nossetsi semper clusafuisset
inque sua turri perlatuisset anus?
utilis est uobisformosaeturbapuellae.
saepe uagos ultra limina ferte pedes.
ad multas lupa tendit ouespraedetur ut unam
et Iouis inmultas deuolat ales aues.
se quoque det populo mulier speciosauidendam;
quem trahate multis forsitan unus erit.
omnibusilla locis maneat studiosa placendi
et curam tota mente decorisagat.
casus ubique ualet: semper tibi pendeat hamus;
quominime credas gurgitepiscis erit.
saepe canes frustranemorosis montibus errant
inque plagam nullo ceruus agenteuenit.
quid minus Andromedae fuerat sperare reuinctae
quamlacrimas ulli posse placere suas?
funere saepe uiri uirquaeritur: ire solutis
crinibus et fletus non tenuisse decet.
sed uitate uiros cultum formamque professos
quique suasponunt in statione comas.
quae uobis dicuntdixerunt millepuellis;
errat et in nulla sede moratur Amor.
femina quidfaciatcum sit uir leuior ipsa
forsitan et plures possit habereuiros?
uix mihi credetissed credite: Troia maneret
praeceptis Priami si foret usa sui.
sunt qui mendaci speciegrassentur amoris
perque aditus talis lucra pudenda petant.
neccoma uos fallat liquido nitidissima nardo
nec breuis in rugaslingula pressa suas
nec toga decipiat filo tenuissimanec si
anulus in digitis alter et alter erit.
forsitan ex horumnumero cultissimus ille
fur sitet uratur uestis amore tuae.
'redde meum' clamant spoliatae saepe puellae
'redde meum'toto uoce boante foro.
hasVenuse templis multo radiantibusauro
lenta uides lites Appiadesque tuae.
sunt quoque nondubia quaedam mala nomina fama:
deceptaeamulti crimenamantis habent.
discite ab alterius uestras timuissequerellis
ianua fallaci ne sit aperta uiro.
parciteCecropidesiuranti credere Theseo:
quos faciet testisfecitet ante deos.
et tibiDemophoonThesei criminis heres
Phyllide decepta nulla relicta fides.
si bene promittenttotidem promittite uerbis:
si dederintet uos gaudia pactadate.
illa potest uigiles flammas extinguere Vestae
etrapere e templisInachisacra tuis
et dare mixta uiro tritisaconita cicutis
accepto Venerem munere si qua negat.
fertanimus propius consistere: supprime habenas
Musanec admissisexcutiare rotis.
uerba uadum temptent abiegnis scriptatabellis:
accipiat missas apta ministra notas.
inspicequodque legesex ipsis collige uerbis
fingatan ex animosollicitusque roget;
postque breuem rescribe moram: mora semperamantes
incitatexiguum si modo tempus habet.
sed neque tefacilem iuueni promitte roganti
nec tamen e duro quod petit illenega.
fac timeat speretque simulquotiensque remittes
spesque magis ueniat certa minorque metus.
munda sed emedio consuetaque uerbapuellae
scribite: sermonis publicaforma placet.
aquotiens dubius scriptis exarsit amator
etnocuit formae barbara lingua bonae!
sed quoniamquamuis uittaecareatis honore
est uobis uestros fallere cura uiros
ancillae puerique manu perarate tabellas
pignora neciuueni credite uestra nouo.
uidi ego pallentes isto terrorepuellas
seruitium miseras tempus in omne pati;
perfidus illequidemqui talia pignora seruat
sed tamen Aetnaei fulminisinstar habent.
iudice me fraus est concessa repellere fraudem
armaque in armatos sumere iura sinunt.
ducere consuescatmultas manus una figuras
(apereantper quos ista monendamihi!)
nec nisi deletis tutum rescribere ceris
ne teneatgeminas una tabella manus.
femina dicatur scribenti semperamator:
'illa' sit in uestrisqui fuit 'ille'notis.
silicet a paruis animum ad maiora referre
plenaque curuato pandereuela sinu
pertinet ad faciem rabidos compescere mores:
candida pax hominestrux decet ira feras.
ora tument iranigrescunt sanguine uenae
lumina Gorgoneo saeuius igne micant.
'i procul hinc' dixit 'non es mihitibiatanti'
utuidit uultus Pallas in amne suos.
uos quoque si media speculumspectetis in ira
cognoscat faciem uix satis ulla suam.
necminus in uultu damnosa superbia uestro:
comibus est oculisalliciendus Amor.
odimus inmodicos (experto credite) fastus:
saepe tacens odii semina uultus habet.
spectantem spectaridenti mollia ride;
innuetacceptas tu quoque redde notas.
sic ubi prolusitrudibus puer ille relictis
spicula depharetra promit acuta sua.
odimus et maestas; Tecmessam diligatAiax;
nos hilarem populum femina laeta capit.
numquam egoteAndromachenec teTecmessarogarem
ut mea de uobisaltera amica foret.
credere uix uideorcum cogar credere partu
uos ego cum uestris concubuisse uiris.
scilicet Aiacimulier maestissima dixit
'lux mea' quaeque solent uerba iuuareuiros!
quis uetat a magnis ad res exempla minores
sumere necnomen pertimuisse ducis?
dux bonus huic centum commisit uiteregendos
huic equitesilli signa tuenda dedit:
uosquoquede nobis quem quisque erit aptus ad usum
inspicite etcerto ponite quemque loco.
munera det diues; ius quiprofitebituradsit;
facundus causam saepe clientisagat.
carmina qui facimusmittamus carmina tantum:
hicchorus ante alios aptus amare sumus.
nos facimus placitae latepraeconia formae:
nomen habet NemesisCynthia nomenhabet;
Vesper et Eoae nouere Lycorida terrae:
et multiquaesit nostra Corinnarogant.
addequod insidiae sacris auatibus absunt
et facit ad mores ars quoque nostra suos.
necnos ambitionec amor nos tangit habendi;
contempto coliturlectus et umbra foro.
sed facile haeremus ualidoque perurimuraestu
et nimium certa scimus amare fide.
scilicet ingeniumplacida mollitur ab arte
et studio mores conuenienter eunt.
uatibus Aoniis faciles estotepuellae:
numen inest illisPieridesque fauent.
est deus in nobis et sunt commerciacaeli;
sedibus aetheriis spiritus ille uenit.
a doctispretium scelus est sperare poetis;
me miserumscelus hoc nullapuella timet.
dissimulate tamennec prima fronte rapaces
este: nouus uiso casse resistet amans.
sed neque uectorequumqui nuper sensit habenas
comparibus frenis artificemquereget
necstabilis animos annis uiridemque iuuentam
utcapiasidem limes agendus erit.
hic rudis et castris nuncprimum notus Amoris
qui tetigit thalamos praeda nouellatuos
te solam norittibi semper inhaereat uni;
cingenda estaltis saepibus ista seges.
effuge riualem: uincesdum solatenebis;
non bene cum sociis regna Venusque manent.
illeuetus miles sensim et sapienter amabit
multaque tironi nonpatienda feret;
nec franget postesnec saeuis ignibus uret
necdominae teneras adpetet ungue genas
nec scindet tunicasue suastunicasue puellae
nec raptus flendi causa capillus erit.
istadecent pueros aetate et amore calentes;
hic fera compositauulnera mente feret.
ignibus heu lentis ureturut umida faena
ut modo montanis silua recisa iugis.
certior hic amor est:breuis et fecundior ille:
quae fugiuntceleri carpite pomamanu.
omnia tradantur (portas reserauimus hosti)
et sit ininfida proditione fides.
quod datur ex facililongum malenutrit amorem:
miscenda est laetis rara repulsa iocis.
antefores iaceat'crudelis ianua!' dicat
multaque summissemultaminanter agat.
dulcia non ferimus; suco renouemur amaro;
saepeperit uentis obruta cumba suis.
hoc estuxores quod nonpatiatur amari:
conueniunt illascum uoluereuiri.
addeforemet duro dicat tibi ianitor ore
'non potes' exclusum tequoque tanget amor.
ponite iam gladios hebetespugneturacutis;
nec dubitotelis quin petar ipse meis.
dum cadit inlaqueoscaptus quoque nuperamator
solum se thalamos sperethabere tuos.
postmodo riualem partitaque foedera lecti
sentiat: has artes tollesenescet amor.
tum bene fortisequus reserato carcere currit
cum quos praetereat quosquesequatur habet.
quamlibet extinctos iniuria suscitat ignes:
enegoconfiteornon nisi laesus amo.
causa tamen nimium non sitmanifesta doloris
pluraque sollicitusquam scietesse putet.
incitat et ficti tristis custodia serui
et nimium duri curamolesta uiri.
quae uenit ex tutominus est accepta uoluptas;
utsis liberior Thaidefinge metus.
cum melius foribus possisadmitte fenestra
inque tuo uultu signa timentis habe.
callidaprosiliat dicatque ancilla 'perimus!'
tu iuuenem trepidumquolibet abde loco.
admiscenda tamen Venus est secura timori
ne tanti noctes non putet esse tuas.
qua uafer eludi possitratione maritus
quaque uigil custospraeteriturus eram.
nuptauirum timeatrata sit custodia nuptae;
hoc decethoc legesiusque pudorque iubent.
te quoque seruarimodo quam uindictaredemit
quis ferat? ut fallasad mea sacra ueni.
tot licetobseruentadsit modo certa uoluntas
quot fuerant Argo luminauerba dabis.
scilicet obstabit custos ne scribere possis
sumendae detur cum tibi tempus aquae;
conscia cum possitscriptas portare tabellas
quas tegat in tepido fascia latasinu.
cum possit sura chartas celare ligatas
et uinctoblandas sub pede ferre notas!
cauerit haec custospro chartaconscia tergum
praebeatinque suo corpore uerba ferat.
tutaquoque est fallitque oculos e lacte recenti
littera (carbonispuluere tangeleges)
fallet et umiduli quae fiet acuminelini
ut ferat occultas pura tabella notas.
adfuit Acrisioseruandae cura puellae;
hunc tamen illa suo crimine fecit auum.
quid faciat custoscum sint tot in Vrbe theatra
cumspectet iunctos illa libenter equos;
cum sedeat Phariae sistrisoperata iuuencae
quoque sui comites ire uetantureat;
cumfuget a templis oculos Bona Diua uirorum
praeterquam siquosilla uenire iubet?
cumcustode foris tunicas seruantepuellae
celent furtiuos balnea multa iocos;
cumquotiensopus estfallax aegrotet amica
et cedat lecto quamlibet aegrasuo;
nomine cum doceatquid agamusadultera clauis
quasquepetas non det ianua sola uias?
fallitur et multo custodis curaLyaeo
illa uel Hispano lecta sit uua iugo;
sunt quoquequae faciant altos medicamina somnos
uictaque Lethaea luminanocte premant;
nec male deliciis odiosum conscia tardis
detinetet longa iungitur ipsa mora.
quid iuuat ambagespraeceptaque parua mouere
cum minimo custos munere possit emi?
muneracrede mihicapiunt hominesque deosque:
placaturdonis Iuppiter ipse datis.
quid sapiens faciet? stultus cummunere gaudet:
ipse quoque accepto munere mutus erit.
sedsemel est custos longum redimendus in aeuum;
saepe dabitdederit quas semelille manus.
questus erammeminimetuendosesse sodales;
non tangit solos ista querella uiros.
credulasi fuerisaliae tua gaudia carpent
et lepus hic aliisexagitatus erit.
haec quoquequae praebet lectum studiosalocumque
crede mihimecum non semel illa fuit.
nec nimiumuobis formosa ancilla ministret:
saepe uicem dominae praebuitilla mihi.
quo feror insanus? quid aperto pectore in hostem
mittoret indicio prodor ab ipse meo?
non auis aucupibusmonstratqua parte petatur
non docet infestos currere ceruacanes.
uiderit utilitas; ego coepta fideliter edam:
Lemniasingladios in mea fata dabo.
efficite (et facile est) ut noscredamus amari:
prona uenit cupidis in sua uota fides.
spectetamabilius iuuenem et suspiret ab imo
feminatam sero curueniatque roget;
accedant lacrimaedolor et de paelice fictus
et laniet digitis illius ora suis;
iamdudum persuasus erit;miserebitur ultro
et dicet 'cura carpitur ista mei.'
praecipuesi cultus erit speculoque placebit
posse suo tangi credetamore deas.
sed tequaecumque estmoderate iniuria turbet
nec sis audita paelice mentis inops;
nec cito credideris:quantum cito credere laedat
exemplum uobis non leue Procriserit.
est prope purpureos colles florentis Hymetti
fonssacer et uiridi caespite mollis humus;
silua nemus non altafacit; tegit arbutus herbam;
ros maris et lauri nigraque myrtusolent;
nec densum foliis buxum fragilesque myricae
nectenues cytisi cultaque pinus abest.
lenibus inpulsae zephyrisauraque salubri
tot generum frondes herbaque summa tremit.
grataquies Cephalo: famulis canibusque relictis
lassus in haciuuenis saepe resedit humo
'quae'que 'meos releues aestus'cantare solebat
'accipienda sinumobilis auraueni.'
coniugis ad timidas aliquis male sedulus aures
auditosmemori detulit ore sonos;
Procrisut accepit nomenquasipaelicisAurae
exciditet subito muta dolore fuit;
palluitut serae lectis de uite racemis
pallescunt frondesquas noualaesit hiems
quaeque suos curuant matura Cydoniaramos
cornaque adhuc nostris non satis apta cibis.
ut rediitanimustenues a pectore uestes
rumpit et indignas sauciatungue genas;
nec moraper medias passis furibunda capillis
euolatut thyrso concita Bacchauias.
ut prope peruentumcomites in ualle relinquit
ipsa nemus tacito clam pede fortisinit.
quid tibi mentis eratcum sic male sana lateres
Procri? quis adtoniti pectoris ardor erat?
iamiam uenturamquaecumque erat Auraputabas
scilicetatque oculis probrauidenda tuis.
nunc uenisse piget (neque enim deprendere uelles)
nunc iuuat: incertus pectora uersat amor:
credere quaeiubeantlocus est et nomen et index
et quia mens semper quodtimetesse putat.
uidit ut oppressa uestigia corporis herba
pulsantur trepidi corde micante sinus.
iamque dies mediustenues contraxerat umbras
inque pari spatio uesper et ortuserant:
ecceredit Cephalus siluisCyllenia proles
oraquefontana feruida pulsat aqua.
anxiaProcrilates; solitasiacet ille per herbas
et 'Zephyri molles auraque' dixit 'ades.'
ut patuit miserae iucundus nominis error
et mens et rediituerus in ora color.
surgit et oppositas agitato corpore frondes
mouitin amplexus uxor itura uiri;
ille feram mouisseratusiuuenaliter artus
corripitin dextra tela fuere manu.
quid facisinfelix? non est ferasupprime tela!
memiserumiaculo fixa puella tuo est.
'ei mihi!' conclamat'fixisti pectus amicum:
hic locus a Cephalo uulnera semperhabet.
ante diem moriorsed nulla paelice laesa:
hocfaciet positae te mihiterraleuem.
nomine suspectas iamspiritus exit in auras;
laborio: cara lumina conde manu.'
ille sinu dominae morientia corpora maesto
sustinetetlacrimis uulnera saeua lauat;
exit et incauto paulatim pectorelapsus
excipitur miseri spiritus ore uiri.
sed repetamusopus: mihi nudis rebus eundum est
ut tangat portus fessacarina suos.
sollicite expectasdum te in conuiuia ducam
etquaeris monitus hac quoque parte meos.
sera ueni positaquedecens incede lucerna:
grata mora uenies; maxima lena mora est.
etsi turpis erisformosa uidebere potis
et latebrasuitiis nox dabit ipsa tuis.
carpe cibos digitis (est quiddamgestus edendi)
ora nec immunda tota perungue manu.
neuedomi praesume dapessed desine citra
quam capis; es paulo quampotes esse minus.
Priamides Helenen auide si spectet edentem
oderitet dicat 'stulta rapina mea est.'
aptius estdeceatque magis potare puellas:
cum Veneris puero non maleBacchefacis.
hoc quoquequa patiens caput estanimusquepedesque
constantnecquae sunt singulabina uide.
turpeiacens mulier multo madefacta Lyaeo:
digna est concubitusquoslibet illa pati.
nec somnis posita tutum succumbere mensa:
per somnos fieri multa pudenda solent.
ulteriora pudetdocuissesed alma Dione
'praecipue nostrum estquod pudet'inquit 'opus.'
nota sibi sit quaeque; modos a corpore certos
sumite: non omnes una figura decet.
quae facie praesigniseritresupina iaceto;
spectentur tergoquis sua terga placent.
Milanion umeris Atalantes crura ferebat:
si bona sunthocsunt accipienda modo.
parua uehatur equo: quod erat longissimanumquam
Thebais Hectoreo nupta resedit equo.
strata prematgenibuspaulum ceruice reflexa
femina per longum conspiciendalatus.
cui femur est iuuenalecarent quoque pectora menda
stet uirin obliquo fusa sit ipsa toro.
nec tibi turpeputa crinemut Phylleia mater
soluereet effusis collareflecte comis.
tu quoquecui rugis uterum Lucina notauit
utceler auersis utere Parthus equis.
mille modi Veneris; simplexminimique laboris
cum iacet in dextrum semisupina latus.
sedneque Phoebei tripodes nec corniger Ammon
uera magis uobis quammea Musa canet;
si qua fidesartiquam longo fecimus usu
credite: praestabunt carmina nostra fidem.
sentiat ex imisVenerem resoluta medullis
feminaet ex aequo res iuuet illaduos.
nec blandae uoces iucundaque murmura cessent
nectaceant mediis improba uerba iocis.
tu quoquecui Venerissensum natura negauit
dulcia mendaci gaudia finge sono.
infelixcui torpet hebes locus illepuella
quo pariterdebent femina uirque frui.
tantumcum fingesne sis manifestacaueto:
effice per motum luminaque ipsa fidem.
quam iuuetet uoces et anhelitus arguat oris;
a pudet! arcanas pars habetista notas.
gaudia post Veneris quae poscet munus amantem
illa suas nolet pondus habere preces.
nec lucem in thalamostotis admitte fenestris:
aptius in uestro corpore multa latent.
lusus habet finem: cygnis descendere tempus
duxerunt colloqui iuga nostra suo.
ut quondam iuuenesita nuncmea turbapuellae
inscribant spoliis 'Naso magister erat.'