Ebook in formato Kindle (mobi) - Kindle File Ebook (mobi)

Formato per Iphone, Ipad e Ebook (epub) - Ipad, Iphone and Ebook reader format (epub)

Versione ebook di Readme.it powered by Softwarehouse.it

P. Ovidi Nasonis

Liber Primus

Amores

 

                EpigrammaIpsius
Qui modoNasonis fueramus quinque libelli
    tressumus; hoc illi praetulit auctor opus.
ut iam nullatibi nos sit legisse voluptas
    atlevior demptis poena duobus erit.
I
Arma gravinumero violentaque bella parabam
    ederemateria conveniente modis.
par eratinferior versus--risisse Cupido
    dicituratque unum surripuisse pedem.
5
'Quis tibisaeve puerdedit hoc in carmina iuris?
    Pieridumvatesnon tua turba sumus.
quidsipraeripiat flavae Venus arma Minervae
    ventiletaccensas flava Minerva faces?
quis probetin silvis Cererem regnare iugosis
10
    legepharetratae Virginis arva coli?
crinibusinsignem quis acuta cuspide Phoebum
    instruatAoniam Marte movente lyram?
sunt tibimagnapuernimiumque potentia regna;
    curopus adfectasambitiosenovum?
15
anquodubiquetuum est? tua sunt Heliconia tempe?
    vixetiam Phoebo iam lyra tuta sua est?
cum benesurrexit versu nova pagina primo
    attenuatnervos proximus ille meos;
nec mihimateria est numeris levioribus apta
20
    autpuer aut longas compta puella comas.'
Questuserampharetra cum protinus ille soluta
    legitin exitium spicula facta meum
lunavitquegenu sinuosum fortiter arcum
    'quod'que 'canasvatesaccipe' dixit 'opus!'
25
Me miserum!certas habuit puer ille sagittas.
    uroret in vacuo pectore regnat Amor.
Sex mihisurgat opus numerisin quinque residat:
    ferreacum vestris bella valete modis!
cingerelitorea flaventia tempora myrto
30
    Musaper undenos emodulanda pedes!

II

Esse quidhoc dicamquod tam mihi dura videntur
    strataneque in lecto pallia nostra sedent
et vacuussomno noctemquam longaperegi
    lassaqueversati corporis ossa dolent?
5
namputosentiremsiquo temptarer amore.
    ansubit et tecta callidus arte nocet?
sic erit;haeserunt tenues in corde sagittae
    etpossessa ferus pectora versat Amor.
Cedimusansubitum luctando accendimus ignem?
10
    cedamus!leve fitquod bene ferturonus.
vidi egoiactatas mota face crescere flammas
    etrursus nullo concutiente mori.
verberaplura feruntquam quos iuvat usus aratri
    detractantprensi dum iuga prima boves.
15
asper equusduris contunditur ora lupatis
    frenaminus sentitquisquis ad arma facit.
acriusinvitos multoque ferocius urget
    quamqui servitium ferre fatentur Amor.
En egoconfiteor! tua sum nova praedaCupido;
20
    porrigimusvictas ad tua iura manus.
nil opus estbello--veniam pacemque rogamus;
    nectibi laus armis victus inermis ero.
necte comammyrtomaternas iunge columbas;
    quideceatcurrum vitricus ipse dabit
25
inque datocurrupopulo clamante triumphum
    stabiset adiunctas arte movebis aves.
ducenturcapti iuvenes captaeque puellae;
    haectibi magnificus pompa triumphus erit.
ipse egopraeda recensfactum modo vulnus habebo
30
    etnova captiva vincula mente feram.
Mens Bonaducetur manibus post terga retortis
    etPudoret castris quidquid Amoris obest.
omnia temetuent; ad te sua bracchia tendens
    vulgus'io' magna voce 'triumphe!' canet.
35
blanditiaecomites tibi erunt Errorque Furorque
    adsiduepartes turba secuta tuas.
his tumilitibus superas hominesque deosque;
    haectibi si demas commodanudus eris.
Laetatriumphanti de summo mater Olympo
40
    plaudetet adpositas sparget in ora rosas.
tu pinnasgemmagemma variante capillos
    ibisin auratis aureus ipse rotis.
tunc quoquenon paucossi te bene novimusures;
    tuncquoque praeteriens vulnera multa dabis.
45
non possuntlicet ipse veliscessare sagittae;
    fervidavicino flamma vapore nocet.
talis eratdomita Bacchus Gangetide terra;
    tugravis alitibustigribus ille fuit.
Ergo cumpossim sacri pars esse triumphi
50
    parcetuas in me perderevictoropes!
adspicecognati felicia Caesaris arma--
    quavicitvictos protegit ille manu.

III

Iustaprecor: quae me nuper praedata puella est
    autamet aut faciatcur ego semper amem!
animiumvolui--tantum patiatur amari;
    audieritnostras tot Cytherea preces!
5
Accipeperlongos tibi qui deserviat annos;
    accipequi pura norit amare fide!
si me nonveterum commendant magna parentum
    nominasi nostri sanguinis auctor eques
nec meusinnumeris renovatur campus aratris
10
    temperatet sumptus parcus uterque parens--
at Phoebuscomitesque novem vitisque repertor
    hacfaciuntet me qui tibi donatAmor
et nullicessura fidessine crimine mores
    nudaquesimplicitas purpureusque pudor.
15
non mihimille placentnon sum desultor amoris:
    tumihisiqua fidescura perennis eris.
tecumquosdederint annos mihi fila sororum
    viverecontingat teque dolente mori!
te mihimateriem felicem in carmina praebe--
20
    provenientcausa carmina digna sua.
carminenomen habent exterrita cornibus Io
    etquam fluminea lusit adulter ave
quaequesuper pontum simulato vecta iuvenco
    virgineatenuit cornua vara manu.
25
nos quoqueper totum pariter cantabimur orbem
    iunctaquesemper erunt nomina nostra tuis.

IV

Vir tuus estepulas nobis aditurus easdem--
    ultimacoena tuo sitprecorilla viro!
ergo egodilectam tantum conviva puellam
    adspiciam?tangi quem iuvetalter erit
5
alteriusquesinus apte subiecta fovebis?
    inicietcollocum voletille manum?
desinomirariposito quod candida vino
    Atracisambiguos traxit in arma viros.
nec mihisilva domusnec equo mea membra cohaerent--
10
    vixa te videor posse tenere manus!
Quae tibisint facienda tamen cognoscenec Euris
    damea nec tepidis verba ferenda Notis!
ante veniquam vir--nec quidsi veneris ante
    possitagi video; sed tamen ante veni.
15
cum premetille torumvultu comes ipsa modesto
    ibisut accumbas--clam mihi tange pedem!
me spectanutusque meos vultumque loquacem;
    excipefurtivas et refer ipsa notas.
verbasuperciliis sine voce loquentia dicam;
20
    verbaleges digitisverba notata mero.
cum tibisuccurret Veneris lascivia nostrae
    purpureastenero pollice tange genas.
siquid eritde me tacita quod mente queraris
    pendeatextrema mollis ab aure manus.
25
cum tibiquae faciammea luxdicamveplacebunt
    verseturdigitis anulus usque tuis.
tange manumensamtangunt quo more precantes
    optabismerito cum mala multa viro.
Quod tibimiscueritsapiasbibat ipseiubeto;
30
    tupuerum leviter poscequod ipsa voles.
quae tureddideris ego primus pocula sumam
    etqua tu biberishac ego parte bibam.
si tibiforte dabitquod praegustaverit ipse
    reicelibatos illius ore cibos.
35
nec prematinpositis sinito tua colla lacertis
    mitenec in rigido pectore pone caput;
nec sinusadmittat digitos habilesve papillae;
    osculapraecipue nulla dedisse velis!
oscula sidederisfiam manifestus amator
40
    etdicam 'mea sunt!' iniciamque manum.
Haec tamenadspiciamsed quae bene pallia celant
    illamihi caeci causa timoris erunt.
nec femoricommitte femur nec crure cohaere
    nectenerum duro cum pede iunge pedem.
45
multa misertimeoquia feci multa proterve
    exempliquemetu torqueoreccemei.
saepe mihidominaeque meae properata voluptas
    vestesub iniecta dulce peregit opus.
hoc tu nonfacies; sedne fecisse puteris
50
    consciade tergo pallia deme tuo.
vir bibatusque roga--precibus tamen oscula desint!--
    dumquebibitfurtim si potesadde merum.
si beneconpositus somno vinoque iacebit
    consiliumnobis resque locusque dabunt.
55
cum surgesabitura domumsurgemus et omnes
    inmedium turbae fac memor agmen eas.
agmine meinvenies aut invenieris in illo:
    quidquidibi poteris tangeretangemei.
Me miserum!monuipaucas quod prosit in horas;
60
    separora domina nocte iubente mea.
nocte virincludetlacrimis ego maestus obortis
    qualicetad saevas prosequar usque fores.
oscula iamsumetiam non tantum oscula sumet:
    quodmihi das furtimiure coacta dabis.
65
verum invitadato--potes hoc--similisque coactae;
    blanditiaetaceantsitque maligna Venus.
si mea votavalentillum quoque ne iuvetopto;
    siminusat certe te iuvet inde nihil.
sedquaecumque tamen noctem fortuna sequetur
70
    crasmihi constanti voce dedisse nega!

V

Aestus eratmediamque dies exegerat horam;
    adposuimedio membra levanda toro.
parsadaperta fuitpars altera clausa fenestrae;
    qualefere silvae lumen habere solent
5
qualiasublucent fugiente crepuscula Phoebo
    autubi nox abiitnec tamen orta dies.
illaverecundis lux est praebenda puellis
    quatimidus latebras speret habere pudor.
ecceCorinna venittunica velata recincta
10
    candidadividua colla tegente coma--
qualiter inthalamos famosa Semiramis isse
    dicituret multis Lais amata viris.
Deripuitunicam--nec multum rara nocebat;
    pugnabattunica sed tamen illa tegi.
15
quae cum itapugnarettamquam quae vincere nollet
    victaest non aegre proditione sua.
ut stetitante oculos posito velamine nostros
    intoto nusquam corpore menda fuit.
quos umerosquales vidi tetigique lacertos!
20
    formapapillarum quam fuit apta premi!
quamcastigato planus sub pectore venter!
    quantumet quale latus! quam iuvenale femur!
Singula quidreferam? nil non laudabile vidi
    etnudam pressi corpus ad usque meum.
25
Cetera quisnescit? lassi requievimus ambo.
    proveniantmedii sic mihi saepe dies!

VI

Ianitor--indignum!--durareligate catena
    difficilemmoto cardine pande forem!
quod precorexiguum est--aditu fac ianua parvo
    obliquumcapiat semiadaperta latus.
5
longus amortales corpus tenuavit in usus
    aptaquesubducto pondere membra dedit.
ille perexcubias custodum leniter ire
    monstrat:inoffensos derigit ille pedes.
At quondamnoctem simulacraque vana timebam;
10
    mirabartenebris quisquis iturus erat.
risitutaudiremtenera cum matre Cupido
    etleviter 'fies tu quoque fortis' ait.
nec moravenit amor--non umbras nocte volantis
    nontimeo strictas in mea fata manus.
15
te nimiumlentum timeotibi blandior uni;
    tume quo possis perderefulmen habes.
Adspice--utivideasinmitia claustra relaxa--
    udasit ut lacrimis ianua facta meis!
certe egocum posita stares ad verbera veste
20
    addominam pro te verba tremente tuli.
ergo quaevaluit pro te quoque gratia quondam--
    heufacinus!--pro me nunc valet illa parum?
redde vicemmeritis! grato licet esse quod optas.
    temporanoctis eunt; excute poste seram!
25
Excute! sicinquamlonga relevere catena
    nectibi perpetuo serva bibatur aqua!
ferreusorantem nequiquamianitoraudis
    roboribusduris ianua fulta riget.
urbibusobsessis clausae munimina portae
30
    prosunt;in media pace quid arma times?
quid facieshostiqui sic excludis amantem?
    temporanoctis eunt; excute poste seram!
Non egomilitibus venio comitatus et armis;
    soluseramsi non saevus adesset Amor.
35
hunc egosicupiamnusquam dimittere possum;
    antevel a membris dividar ipse meis.
ergo Amor etmodicum circa mea tempora vinum
    mecumest et madidis lapsa corona comis.
arma quishaec timeat? quis non eat obvius illis?
40
    temporanoctis eunt; excute poste seram!
Lentus es:an somnusqui te male perdatamantis
    verbadat in ventos aure repulsa tua?
atmeminiprimocum te celare volebam
    pervigilin mediae sidera noctis eras.
45
forsitan ettecum tua nunc requiescit amica--
    heumelior quanto sors tua sorte mea!
dummodo sicin me durae transite catenae!
    temporanoctis eunt; excute poste seram!
Fallimuranverso sonuerunt cardine postes
50
    raucaqueconcussae signa dedere fores?
fallimur--inpulsaest animoso ianua vento.
    eimihiquam longe spem tulit aura meam!
si satis esraptaeBoreamemor Orithyiae
    hucades et surdas flamine tunde foris!
55
urbe silenttotavitreoque madentia rore
    temporanoctis eunt; excute poste seram!
Aut ego iamferroque ignique paratior ipse
    quemface sustineotecta superba petam.
nox et Amorvinumque nihil moderabile suadent;
60
    illapudore vacatLiber Amorque metu.
omniaconsumpsinec te precibusque minisque
    movimuso foribus durior ipse tuis.
non teformosae decuit servare puellae
    liminasollicito carcere dignus eras.
65
Iamquepruinosus molitur Lucifer axes
    inquesuum miseros excitat ales opus.
at tunonlaetis detracta corona capillis
    durasuper tota limina nocte iace!
tu dominaecum te proiectam mane videbit
70
    temporisabsumpti tam male testis eris.
Qualiscumquevale sentique abeuntis honorem;
    lentenec admisso turpis amantevale!
vos quoquecrudeles rigido cum limine postes
    duraqueconservae lignavaletefores!

VII

Adde manusin vincla meas--meruere catenas--
    dumfuror omnis abitsiquis amicus ades!
nam furor indominam temeraria bracchia movit;
    fletmea vaesana laesa puella manu.
5
tunc ego velcaros potui violare parentes
    saevavel in sanctos verbera ferre deos!
Quid? non etclipei dominus septemplicis Aiax
    stravitdeprensos lata per arva greges
etvindexin matre patrismalus ultorOrestes
10
    aususin arcanas poscere tela deas?
ergo egodigestos potui laniare capillos?
    necdominam motae dedecuere comae.
sic formosafuit. talem Schoeneida dicam
    Maenaliasarcu sollicitasse feras;
15
talisperiuri promissaque velaque Thesei
    flevitpraecipites Cressa tulisse Notos;
sicnisivittatis quod erat Cassandra capillis
    procubuittemplocasta Minervatuo.
Quis mihinon 'demens!' quis non mihi 'barbare!' dixit?
20
    ipsanihil; pavido est lingua retenta metu.
sed tacitifecere tamen convicia vultus;
    egitme lacrimis ore silente reum.
ante meosumeris vellem cecidisse lacertos;
    utiliterpotui parte carere mei.
25
in meavaesanas habui dispendia vires
    etvalui poenam fortis in ipse meam.
quid mihivobiscumcaedis scelerumque ministrae?
    debitasacrilegae vincla subite manus!
ansipulsassem minimum de plebe Quiritem
30
    plecterer--indominam ius mihi maius erit?
pessimaTydides scelerum monimenta reliquit.
    illedeam primus perculit--alter ego!
et minusille nocens. mihiquam profitebar amare
    laesaest; Tydides saevus in hoste fuit.
35
I nuncmagnificos victor molire triumphos
    cingecomam lauro votaque redde Iovi
quaeque tuoscurrus comitantum turba sequetur
    clamet'io! forti victa puella viro est!'
ante eateffuso tristis captiva capillo
40
    sisinerent laesaecandida totagenae.
aptiusimpressis fuerat livere labellis
    etcollum blandi dentis habere notam.
deniquesitumidi ritu torrentis agebar
    caecaqueme praedam fecerat ira suam
45
nonne satisfuerat timidae inclamasse puellae
    necnimium rigidas intonuisse minas
aut tunicama summa diducere turpiter ora
    admediam?--mediae zona tulisset opem.
At nuncsustinui raptis a fronte capillis
50
    ferreusingenuas ungue notare genas.
adstititilla amens albo et sine sanguine vultu
    caedunturPariis qualia saxa iugis.
exanimisartus et membra trementia vidi--
    utcum populeas ventilat aura comas
55
ut leniZephyro gracilis vibratur harundo
    summavecum tepido stringitur unda Noto;
suspensaequediu lacrimae fluxere per ora
    qualiterabiecta de nive manat aqua.
tunc ego meprimum coepi sentire nocentem--
60
    sanguiserant lacrimaequas dabat illameus.
ter tamenante pedes volui procumbere supplex;
    terformidatas reppulit illa manus.
At tu nedubita--minuet vindicta dolorem--
    protinusin vultus unguibus ire meos.
65
nec nostrisoculis nec nostris parce capillis:
    quamlibetinfirmas adiuvat ira manus;
neve meisceleris tam tristia signa supersint
    ponerecompositas in statione comas!

VIII

Estquaedam--quicumque volet cognoscere lenam
    audiat!--estquaedam nomine Dipsas anus.
ex re nomenhabet--nigri non illa parentem
    Memnonisin roseis sobria vidit equis.
5
illa magasartes Aeaeaque carmina novit
    inquecaput liquidas arte recurvat aquas;
scit benequid gramenquid torto concita rhombo
    liciaquid valeat virus amantis equae.
cum voluittoto glomerantur nubila caelo;
10
    cumvoluitpuro fulget in orbe dies.
sanguinesiqua fidesstillantia sidera vidi;
    purpureusLunae sanguine vultus erat.
hanc egonocturnas versam volitare per umbras
    suspicoret pluma corpus anile tegi.
15
suspicoretfama est. oculis quoque pupula duplex
    fulminatet gemino lumen ab orbe venit.
evocatantiquis proavos atavosque sepulcris
    etsolidam longo carmine findit humum.
Haec sibiproposuit thalamos temerare pudicos;
20
    nectamen eloquio lingua nocente caret.
fors mesermoni testem dedit; illa monebat
    talia--meduplices occuluere fores:
'scis heretemea luxiuveni placuisse beato?
    haesitet in vultu constitit usque tuo.
25
et cur nonplaceas? nulli tua forma secunda est;
    memiseramdignus corpore cultus abest!
tam felixesses quam formosissimavellem--
    nonegote facta divitepauper ero.
stella tibioppositi nocuit contraria Martis.
30
    Marsabiit; signo nunc Venus apta suo.
prosit utadveniensen adspice! dives amator
    tecupiit; curaequid tibi desithabet.
est etiamfaciesqua se tibi conparetilli;
    site non emptam velletemendus erat.'
35
Erubuit.'decet alba quidem pudor orased iste
    sisimulesprodest; verus obesse solet.
cum benedeiectis gremium spectabis ocellis
    quantumquisque feratrespiciendus erit.
forsitaninmundae Tatio regnante Sabinae
40
    noluerinthabiles pluribus esse viris;
nunc Marsexternis animos exercet in armis
    atVenus Aeneae regnat in urbe sui.
luduntformosae; casta estquam nemo rogavit--
    autsi rusticitas non vetatipsa rogat.
45
has quoquequae frontis rugas in vertice portant
    excute;de rugis crimina multa cadent.
Penelopeiuvenum vires temptabat in arcu;
    quilatus argueretcorneus arcus erat.
labiturocculte fallitque volubilis aetas
50
    utceler admissis labitur amnis aquis.
aera nitentusuvestis bona quaerit haberi
    canescuntturpi tecta relicta situ--
formanisiadmittasnullo exercente senescit.
    necsatis effectus unus et alter habent;
55
certior emultis nec tam invidiosa rapina est.
    plenavenit canis de grege praeda lupis.
Eccequidiste tuus praeter nova carmina vates
    donat?amatoris milia multa leges.
ipse deusvatum palla spectabilis aurea
60
    tractatinauratae consona fila lyrae.
qui dabitille tibi magno sit maior Homero;
    credemihires est ingeniosa dare.
nec tusiquis erit capitis mercede redemptus
    despice;gypsati crimen inane pedis.
65
nec tedecipiant veteres circum atria cerae.
    tolletuos tecumpauper amatoravos!
quiquiapulcher eritposcet sine munere noctem
    quoddetamatorem flagitet ante suum!
Parciusexigito pretiumdum retia tendis
70
    nefugiant; captos legibus ure tuis!
nec nocuitsimulatus amor; sinecredat amari
    etcave ne gratis hic tibi constet amor!
saepe neganoctes. capitis modo finge dolorem
    et modoquae causas praebeatIsis erit.
75
mox recipeut nullum patiendi colligat usum
    neverelentescat saepe repulsus amor.
surda sitoranti tua ianualaxa ferenti;
    audiatexclusi verba receptus amans;
etquasilaesa priornonnumquam irascere laeso--
80
    vanescitculpa culpa repensa tua.
sed numquamdederis spatiosum tempus in iram:
    saepesimultates ira morata facit.
quin etiamdiscant oculi lacrimare coacti
    etfaciant udas illa vel ille genas;
85
necsiquemfallestu periurare timeto--
    commodatin lusus numina surda Venus.
servus et adpartes sollers ancilla parentur
    quidoceantapte quid tibi possit emi;
et sibipauca rogent--multos si pauca rogabunt
90
    postmodode stipula grandis acervus erit.
et soror etmaternutrix quoque carpat amantem;
    fitcito per multas praeda petita manus.
cum tedeficient poscendi munera causae
    natalemlibo testificare tuum!
95
Ne securusamet nullo rivalecaveto;
    nonbenesi tollas proeliadurat amor.
ille virivideat toto vestigia lecto
    factaquelascivis livida colla notis.
munerapraecipue videatquae miserit alter.
100
    sidederit nemoSacra roganda Via est.
cum multaabstulerisut non tamen omnia donet
    quodnumquam reddascommodetipsa roga!
lingua iuvetmentemque tegat--blandire noceque;
    inpiasub dulci melle venena latent.
105
Haec sipraestiteris usu mihi cognita longo
    nectulerint voces ventus et aura meas
saepe mihidices vivae benesaepe rogabis
    utmea defunctae molliter ossa cubent.'
Vox erat incursucum me mea prodidit umbra
110
    atnostrae vix se continuere manus
quin albamraramque comam lacrimosaque vino
    luminarugosas distraherentque genas.
di tibi dentnullosque Lares inopemque senectam
    etlongas hiemes perpetuamque sitim!

IX

Militatomnis amanset habet sua castra Cupido;
    Atticecrede mihimilitat omnis amans.
quae belloest habilisVeneri quoque convenit aetas.
    turpesenex milesturpe senilis amor.
5
quos petiereduces animos in milite forti
    hospetit in socio bella puella viro.
pervigilantambo; terra requiescit uterque--
    ille fores dominae servatat ille ducis.
militisofficium longa est via; mitte puellam
10
    strenuusexempto fine sequetur amans.
ibit inadversos montes duplicataque nimbo
    fluminacongestas exteret ille nives
nec fretapressurus tumidos causabitur Euros
    aptaqueverrendis sidera quaeret aquis.
15
quis nisivel miles vel amans et frigora noctis
    etdenso mixtas perferet imbre nives?
mittiturinfestos alter speculator in hostes;
    inrivale oculos alterut hostetenet.
ille gravesurbeshic durae limen amicae
20
    obsidet;hic portas frangitat ille fores.
Saepesoporatos invadere profuit hostes
    caedereet armata vulgus inerme manu.
sic feraThreicii ceciderunt agmina Rhesi
    etdominum capti deseruistis equi.
25
nempemaritorum somnis utuntur amantes
    etsua sopitis hostibus arma movent.
custodumtransire manus vigilumque catervas
    militiset miseri semper amantis opus.
Mars dubiusnec certa Venus; victique resurgunt
30
    quosqueneges umquam posse iacerecadunt.
Ergodesidiam quicumque vocabat amorem
    desinat.ingenii est experientis amor.
ardet inabducta Briseide magnus Achilles--
    dumlicetArgeas frangiteTroesopes!
35
Hector abAndromaches conplexibus ibat ad arma
    etgaleam capiti quae daretuxor erat.
summa ducumAtridesvisa Priameide fertur
    Maenadiseffusis obstipuisse comis.
Mars quoquedeprensus fabrilia vincula sensit;
40
    notiorin caelo fabula nulla fuit.
ipse egosegnis eram discinctaque in otia natus;
    mollierantanimos lectus et umbra meos.
inpulitignavum formosae cura puellae
    iussitet in castris aera merere suis.
45
inde videsagilem nocturnaque bella gerentem.
    quinolet fieri desidiosusamet!

X

Qualis abEurota Phrygiis avecta carinis
    coniugibusbelli causa duobus erat
qualis eratLedequam plumis abditus albis
    callidusin falsa lusit adulter ave
5
qualisAmymone siccis erravit in agris
    cumpremeret summi verticis urna comas--
talis eras;aquilamque in te taurumque timebam
    etquidquid magno de Iove fecit amor.
Nunc timoromnis abestanimique resanuit error
10
    necfacies oculos iam capit ista meos.
cur simmutatusquaeris? quia munera poscis.
    haecte non patitur causa placere mihi.
donec erassimplexanimum cum corpore amavi;
    nuncmentis vitio laesa figura tua est.
15
et puer estet nudus Amor; sine sordibus annos
    et nullas vestesut sit apertushabet.
quid puerumVeneris pretio prostare iubetis?
    quopretium condatnon habet ille sinum!
nec Venusapta feris Veneris nec filius armis--
20
    nondecet inbelles aera merere deos.
Statmeretrix certo cuivis mercabilis aere
    etmiseras iusso corpore quaerit opes;
devovetimperium tamen haec lenonis avari
    etquod vos facitis spontecoacta facit.
25
Sumite inexemplum pecudes ratione carentes;
    turpeeritingenium mitius esse feris.
non equamunus equumnon taurum vacca poposcit;
    nonaries placitam munere captat ovem.
sola viromulier spoliis exultat ademptis
30
    solalocat noctessola licenda venit
et venditquod utrumque iuvat quod uterque petebat
    etpretiumquanti gaudeat ipsafacit.
quae Venusex aequo ventura est grata duobus
    alteracur illam vendit et alter emit?
35
cur mihi sitdamnotibi sit lucrosa voluptas
    quamsocio motu femina virque ferunt?
Non beneconducti vendunt periuria testes
    nonbene selecti iudicis arca patet.
turpe reosempta miseros defendere lingua;
40
    quodfaciat magniturpe tribunalopes;
turpe torireditu census augere paternos
    etfaciem lucro prostituisse suam.
gratia prorebus merito debetur inemptis;
    promale conducto gratia nulla toro.
45
omniaconductor solvit; mercede soluta
    nonmanet officio debitor ille tuo.
parciteformosaepretium pro nocte pacisci;
    nonhabet eventus sordida praeda bonos.
non fuitarmillas tanti pepigisse Sabinas
50
    utpremerent sacrae virginis arma caput;
e quibusexierattraiecit viscera ferro
    filiuset poenae causa monile fuit.
Nec tamenindignum est a divite praemia posci;
    muneraposcenti quod dare possithabet.
55
carpite deplenis pendentes vitibus uvas;
    praebeatAlcinoi poma benignus ager!
officiumpauper numeret studiumque fidemque;
    quodquis habetdominae conferat omne suae.
est quoquecarminibus meritas celebrare puellas
60
    dosmea; quam voluinota fit arte mea.
scindenturvestesgemmae frangentur et aurum;
    carminaquam tribuentfama perennis erit.
nec daresed pretium posci dedignor et odi;
    quodnego poscentidesine velledabo!

XI

Colligereincertos et in ordine ponere crines
    doctaneque ancillas inter habenda Nape
inqueministeriis furtivae cognita noctis
    utiliset dandis ingeniosa notis
5
saepe veniread me dubitantem hortata Corinnam
    saepe laboranti fida reperta mihi--
accipe et addominam peraratas mane tabellas
    perferet obstantes sedula pelle moras!
nec silicumvenae nec durum in pectore ferrum
10
    nectibi simplicitas ordine maior adest.
credibileest et te sensisse Cupidinis arcus--
    inme militiae signa tuere tuae!
si quaeretquid agamspe noctis vivere dices;
    ceterafert blanda cera notata manu.
15
Dum loquorhora fugit. vacuae bene redde tabellas
    verumcontinuo fac tamen illa legat.
adspiciasoculos mando frontemque legentis;
    ettacito vultu scire futura licet.
nec moraperlectis rescribat multaiubeto;
20
    odicum late splendida cera vacat.
conprimatordinibus versusoculosque moretur
    marginein extremo littera rasa meos.
Quid digitosopus est graphio lassare tenendo?
    hochabeat scriptum tota tabella 'veni!'
25
non egovictrices lauro redimire tabellas
    necVeneris media ponere in aede morer.
subscribam:'VENERI FIDAS SIBI NASO MINISTRAS
    DEDICATAT NUPER VILE FUISTIS ACER.'

XII

Flete meoscasus--tristes rediere tabellae
    infelixhodie littera posse negat.
omina suntaliquid; modo cum discedere vellet
    adlimen digitos restitit icta Nape.
5
missa forasiterum limen transire memento
    cautiusatque alte sobria ferre pedem!
Ite hincdifficilesfunebria lignatabellae
    tuquenegaturis cera referta notis!--
quamputode longae collectam flore cicutae
10
    mellesub infami Corsica misit apis.
at tamquamminio penitus medicata rubebas--
    illecolor vere sanguinolentus erat.
proiectaetriviis iaceatisinutile lignum
    vosquerotae frangat praetereuntis onus!
15
illum etiamqui vos ex arbore vertit in usum
    convincampuras non habuisse manus.
praebuitilla arbor misero suspendia collo
    carnificidiras praebuit illa cruces;
illa deditturpes raucis bubonibus umbras
20
    vulturisin ramis et strigis ova tulit.
his egocommisi nostros insanus amores
    molliaquead dominam verba ferenda dedi?
aptius haecapiant vadimonia garrula cerae
    quasaliquis duro cognitor ore legat;
25
interephemeridas melius tabulasque iacerent
    inquibus absumptas fleret avarus opes.
Ergo ego vosrebus duplices pro nomine sensi.
    auspiciinumerus non erat ipse boni.
quid preceriratusnisi vos cariosa senectus
30
    rodatet inmundo cera sit alba situ?

XIII

Iam superoceanum venit a seniore marito
    flavapruinoso quae vehit axe diem.
'QuoproperasAurora? mane!--sic Memnonis umbris
    annuasollemni caede parentet avis!
5
nunc iuvatin teneris dominae iacuisse lacertis;
    siquandolateri nunc bene iuncta meo est.
nunc etiamsomni pingues et frigidus aer
    etliquidum tenui gutture cantat avis.
quoproperasingrata virisingrata puellis?
10
    roscidapurpurea supprime lora manu!
Ante tuosortus melius sua sidera servat
    navitanec media nescius errat aqua;
te surgitquamvis lassus veniente viator
    etmiles saevas aptat ad arma manus.
15
primabidente vides oneratos arva colentes;
    primavocas tardos sub iuga panda boves.
tu puerossomno fraudas tradisque magistris
    utsubeant tenerae verbera saeva manus;
atque eademsponsum incautos ante atria mittis
20
    uniusut verbi grandia damna ferant.
nec tuconsultonec tu iucunda diserto;
    cogiturad lites surgere uterque novas.
tucumfeminei possint cessare labores
    lanificamrevocas ad sua pensa manum.
25
Omniaperpeterer--sed surgere mane puellas
    quisnisi cui non est ulla puella ferat?
optaviquotiensne nox tibi cedere vellet
    nefugerent vultus sidera mota tuos!
optaviquotiensaut ventus frangeret axem
30
    autcaderet spissa nube retentus equus!
[quidsiCephalio numquam flagraret amore?
    anputat ignotam nequitiam esse suam?
invidaquoproperas? quod erat tibi filius ater
    maternifuerat pectoris ille color.
35
Tithonovellem de te narrare liceret;
    fabulanon caelo turpior ulla foret.
illum dumrefugislongo quia grandior aevo
    surgisad invisas a sene mane rotas.
at siquemmavisCephalum conplexa teneres
40
    clamares:"lente curritenoctis equi!"
Cur egoplectar amanssi vir tibi marcet ab annis?
    numme nupsisti conciliante seni?
adspicequot somnos iuveni donarit amato
    Luna!--nequeillius forma secunda tuae.
45
ipse deumgenitorne te tam saepe videret
    commisitnoctes in sua vota duas.'
Iurgiafinieram. scires audisse: rubebat--
    nectamen adsueto tardius orta dies!

XIV

Dicebam'medicare tuos desiste capillos!'
    tingerequam possisiam tibi nulla coma est.
at si passaforesquid erat spatiosius illis?
    contigerantimumqua patet usquelatus.
5
quidquoderant tenueset quos ornare timeres?
    velacolorati qualia Seres habent
vel pedequod gracili deducit aranea filum
    cumleve deserta sub trabe nectit opus.
nec tamenater erat nec erat tamen aureus ille
10
    sedquamvis neutermixtus uterque color--
qualemclivosae madidis in vallibus Idae
    arduaderepto cortice cedrus habet.
Addequodet dociles et centum flexibus apti
    ettibi nullius causa doloris erant.
15
non acusabrupitnon vallum pectinis illos.
    ornatrixtuto corpore semper erat;
ante meossaepe est oculos ornata nec umquam
    bracchiaderepta saucia fecit acu.
saepe etiamnondum digestis mane capillis
20
    purpureoiacuit semisupina toro.
tum quoqueerat neclecta decensut Threcia Bacche
    cumtemere in viridi gramine lassa iacet.
Cum gracilesessent tamen et lanuginis instar
    heumale vexatae quanta tulere comae!
25
quam sepraebuerunt ferro patienter et igni
    utfieret torto nexilis orbe sinus!
clamabam:'scelus est istosscelus urere crines!
    spontedecent; capitiferreaparce tuo!
vim proculhinc remove! non estqui debeat uri;
30
    eruditadmotas ipse capillus acus.'
Formosaeperiere comae--quas vellet Apollo
    quasvellet capiti Bacchus inesse suo!
illiscontulerimquas quondam nuda Dione
    pingiturumenti sustinuisse manu.
35
quid maledispositos quereris periisse capillos?
    quidspeculum maesta ponisineptamanu?
non beneconsuetis a te spectaris ocellis;
    utplaceasdebes inmemor esse tui.
non tecantatae laeserunt paelicis herbae
40
    nonanus Haemonia perfida lavit aqua;
nec tibi vismorbi nocuit--procul omen abesto!--
    necminuit densas invida lingua comas.
facta manuculpaque tua dispendia sentis;
    ipsadabas capiti mixta venena tuo.
45
Nunc tibicaptivos mittet Germania crines;
    tutatriumphatae munere gentis eris.
o quam saepecomas aliquo mirante rubebis
    etdices: 'empta nunc ego merce probor
nescio quampro me laudat nunc iste Sygambram.
50
    famatamen memini cum fuit ista mea.'
Me miserum!lacrimas male continet oraque dextra
    protegitingenuas picta rubore genas.
sustinetantiquos gremio spectatque capillos
    eimihinon illo munera digna loco!
55
Collige cumvultu mentem! reparabile damnum est.
    postmodonativa conspiciere coma.

XV

Quid mihiLivor edaxignavos obicis annos
    ingeniiquevocas carmen inertis opus;
non me morepatrumdum strenua sustinet aetas
    praemiamilitiae pulverulenta sequi
5
nec meverbosas leges ediscere nec me
    ingratovocem prostituisse foro?
Mortale estquod quaerisopus. mihi fama perennis
    quaeriturin toto semper ut orbe canar.
vivetMaeonidesTenedos dum stabit et Ide
10
    dumrapidas Simois in mare volvet aquas;
vivet etAscraeusdum mustis uva tumebit
    dumcadet incurva falce resecta Ceres.
Battiadessemper toto cantabitur orbe;
    quamvisingenio non valetarte valet.
15
nullaSophocleo veniet iactura cothurno;
    cumsole et luna semper Aratus erit;
dum fallaxservusdurus paterinproba lena
    viventet meretrix blandaMenandros erit;
Ennius artecarens animosique Accius oris
20
    casurumnullo tempore nomen habent.
Varronemprimamque ratem quae nesciet aetas
    aureaqueAesonio terga petita duci?
carminasublimis tunc sunt peritura Lucreti
    exitioterras cum dabit una dies;
25
Tityrus etsegetes Aeneiaque arma legentur
    Romatriumphati dum caput orbis erit;
donec eruntignes arcusque Cupidinis arma
    discenturnumericulte Tibulletui;
Gallus etHesperiis et Gallus notus Eois
30
    etsua cum Gallo nota Lycoris erit.
Ergocumsilicescum dens patientis aratri
    depereantaevocarmina morte carent.
cedantcarminibus reges regumque triumphi
    cedatet auriferi ripa benigna Tagi!
35
viliamiretur vulgus; mihi flavus Apollo
    poculaCastalia plena ministret aqua
sustineamquecoma metuentem frigora myrtum
    atquea sollicito multus amante legar!
pascitur invivis Livor; post fata quiescit
40
    cumsuus ex merito quemque tuetur honos.
ergo etiamcum me supremus adederit ignis
    vivamparsque mei multa superstes erit.

SecundusAmores

 

I

Hocquoque conposui Paelignis natus aquosis
    illeego nequitiae Naso poeta meae.
hoc quoque iussit Amor -- proculhincprocul esteseverae!
    non estisteneris apta theatra modis.
me legat in sponsi facie non frigidavirgo
    et rudis ignoto tactus amorepuer;
atque aliquis iuvenum quo nunc ego sauciusarcu
    agnoscat flammae conscia signasuae
miratusque diu 'quo' dicat 'ab indice doctus
    conposuitcasus iste poeta meos?'
Ausus erammeminicaelestia dicerebella
    centimanumque Gyen -- et satis oriserat --
cum male se Tellus ulta estingestaque Olympo
    arduadevexum Pelion Ossa tulit.
in manibus nimbos et cum Iove fulmenhabebam
    quod bene pro caelo mitteretille suo --
Clausit amica fores! ego cum Iove fulmenomisi;
    excidit ingenio Iuppiter ipsemeo.
Iuppiterignoscas! nil me tua tela iuvabant;
    clausatuo maius ianua fulmen habet.
blanditias elegosque levismeatelaresumpsi;
    mollierunt duras leniaverba fores.
carmina sanguineae deducunt cornua lunae
    etrevocant niveos solis euntis equos;
carmine dissiliunt abruptisfaucibus angues
    inque suos fontes versarecurrit aqua.
carminibus cessere foresinsertaqueposti
    quamvis robur eratcarmine victasera est.
Quid mihi profuerit velox cantatus Achilles?
    quidpro me Atrides alter et alter agent
quique tot errandoquotbelloperdidit annos
    raptus etHaemoniis flebilis Hector equis?
at facie tenerae laudata saepepuellae
    ad vatempretium carminisipsavenit.
magna datur merces! heroum clara valete
    nomina;non apta est gratia vestra mihi!
ad mea formosos vultus adhibetepuellae
    carminapurpureus quae mihidictat Amor!

II

Quempenes est dominam servandi curaBagoa
    dumperago tecum paucased aptavaca.
hesterna vidi spatiantem lucepuellam
    illaquae Danai porticus agmenhabet.
protinusut placuitmisi scriptoquerogavi.
    rescripsit trepida 'non licet!'illa manu;
etcur non liceatquaerenti reddita causaest
    quod nimium dominae cura molesta tuaest.
Si sapiso custosodiummihi credemereri
    desine;quem metuit quisqueperisse cupit.
vir quoque non sapiens; quidenim servare laboret
    unde nihilquamvisnon tueareperit?
sed gerat ille suo morem furiosus amori
    etcastummultis quod placetesse putet;
huic furtiva tuo libertasmunere detur
    quam dederis illireddatut illa tibi.
conscius esse velis -- domina est obnoxiaservo;
    conscius esse times -- dissimularelicet.
scripta leget secum -- matrem misisse putato!
    veneritignotus -- postmodo notus erit.
ibit ad adfectamquae nonlanguebitamicam:
    visat! iudiciis aegrasit illa tuis.
si faciet tardene te mora longafatiget
    inposita gremio stertere frontepotes.
nec tulinigeram fieri quid possit adIsim
    quaesieris nec tu curva theatratime!
conscius adsiduos commissi tollet honores --
    quisminor est autem quam tacuisse labor?
ille placet versatque domumneque verbera sentit;
    ille potens --aliisordida turbaiacent.
huicverae ut lateant causaefinguntur inanes;
    atque ambo dominiquodprobat unaprobant.
cum bene vir traxit vultum rugasquecoegit
    quod voluit fieri blanda puellafacit.
Sed tamen interdum tecum quoque iurgia nectat
    etsimulet lacrimas carnificemque vocet.
tu contra obiciensquaetuto diluat illa
    et veris falso criminedeme fidem.
sic tibi semper honossic alta peculiacrescent.
    haec facin exiguo temporeliber eris.
Adspicis indicibus nexas per collacatenas?
    squalidus orba fide pectoracarcer habet.
quaerit aquas in aquis et poma fugaciacaptat
    Tantalus -- hoc illi garrulalingua dedit.
dum nimium servat custos Iunonius Io
    antesuos annos occidit; illa dea est!
vidi ego conpedibus liventiacrura gerentem
    unde vir incestum scirecoactus erat.
poena minor merito. nocuit mala linguaduobus;
    vir doluitfamae damna puellatulit.
crede mihinulli sunt crimina grata marito
    necquemquamquamvis audiatilla iuvant.
seu tepetindiciumsecuras prodis ad aures;
    sive amatofficio fit miser ille tuo.
Culpa nec ex facili quamvis manifestaprobatur;
    iudicis illa sui tuta favorevenit.
viderit ipse licetcredet tamen illeneganti
    damnabitque oculos et sibi verbadabit.
adspiciat dominae lacrimasplorabit et ipse
    etdicet: 'poenas garrulus iste dabit!'
quid dispar certamen inis?tibi verbera victo
    adsuntin gremioiudicis illa sedet.
Non scelus adgredimurnon ad miscendacoimus
    toxicanon stricto fulminat ensemanus.
quaerimusut tuto per te possimus amare.
    quidprecibus nostris mollius esse potest?

III

Eimihiquod dominam nec vir nec femina servas
    mutuanec Veneris gaudia nosse potes!
qui primus pueris genitaliamembra recidit
    vulnera quae fecitdebuit ipse pati.
mollis in obsequium facilisque rogantibusesses
    si tuus in quavis praetepuissetamor.
non tu natus equonon fortibus utilis armis;
    bellicanon dextrae convenit hasta tuae.
ista mares tractent; tu spesdepone viriles.
    sunt tibi cum dominasigna ferenda tua.
hanc inple meritishuius tibi gratiaprosit;
    si careas illaquis tuus ususerit?
Est etiam faciessunt apti lusibus anni;
    indignaest pigro forma perire situ.
fallere te potuitquamvis habearemolestus;
    non caret effectuquod voluereduo.
aptius ut fuerit precibus temptasserogamus
    dumbene ponendi munera tempus habes.

IV

Nonego mendosos ausim defendere mores
    falsaquepro vitiis arma movere meis.
confiteor -- siquid prodest delictafateri;
    in mea nunc demens crimina fassuseo.
odinec possumcupiensnon esse quod odi;
    heuquam quae studeas ponere ferre grave est!
Nam desunt vires ad memihi iusque regendum;
    auferor ut rapidaconcita puppis aqua.
non est certa meos quae forma invitet amores--
    centum sunt causaecur ego semperamem.
sive aliqua est oculos in humum deiecta modestos
    uroret insidiae sunt pudor ille meae;
sive procax aliqua estcapiorquia rustica non est
    spemque dat inmolli mobilis esse toro.
aspera si visa est rigidasque imitataSabinas
    vellesed ex alto dissimulareputo.
sive es doctaplaces raras dotata per artes;
    siverudisplacita es simplicitate tua.
estquae Callimachi praenostris rustica dicat
    carmina -- cuiplaceoprotinus ipsa placet.
est etiamquae me vatem et meacarmina culpet --
    culpantis cupiamsustinuisse femur.
molliter incedit -- motu capit; altera duraest --
    at poterit tacto mollior esseviro.
haec quia dulce canit flectitque facillimavocem
    oscula cantanti rapta dedissevelim;
haec querulas habili percurrit pollice chordas --
    tam doctas quis non possit amaremanus?
illa placet gestu numerosaque bracchia ducit
    ettenerum molli torquet ab arte latus --
ut taceam de mequicausa tangor ab omni
    illic HippolytumponePriapus erit!
tuquia tam longa esveteres heroidasaequas
    et potes in toto multa iaceretoro.
haec habilis brevitate sua est. corrumporutraque;
    conveniunt voto longa brevisquemeo.
non est culta -- subitquid cultae accederepossit;
    ornata est -- dotes exhibet ipsasuas.
candida me capietcapiet me flava puella
    estetiam in fusco grata colore Venus.
seu pendent nivea pullicervice capilli
    Leda fuit nigraconspicienda coma;
seu flaventplacuit croceis Auroracapillis.
    omnibus historiis se meus aptatamor.
me nova sollicitatme tangit serior aetas;
    haecmeliorspecie corporis illa placet.
Denique quas tota quisquamprobet urbe puellas
    noster in has omnisambitiosus amor.

V

Nullusamor tanti est -- abeaspharetrate Cupido! --
    utmihi sint totiens maxima vota mori.
vota mori mea suntcum tepeccasse recordor
    o mihi perpetuum natapuella malum!
Non male deletae nudant tua facta tabellae
    necdata furtive munera crimen habent.
o utinam arguerem sicut nonvincere possem!
    me miserum! quare tambona causa mea est?
felixqui quod amat defendere fortiteraudet
    cui sua 'non feci!' dicere amicapotest.
ferreus est nimiumque suo favet ille dolori
    cuipetitur victa palma cruenta rea.
Ipse miser vidicum me dormireputares
    sobrius adposito crimina vestramero.
multa supercilio vidi vibrante loquentes;
    nutibusin vestris pars bona vocis erat.
non oculi tacuere tuiconscriptaque vino
    mensanec in digitislittera nulla fuit.
sermonem agnoviquod non videaturagentem
    verbaque pro certis iussa valerenotis.
iamque frequens ierat mensa conviva relicta;
    conpositiiuvenes unus et alter erant.
inproba tum vero iungentes osculavidi --
    illa mihi lingua nexa fuisseliquet --
qualia non fratri tulerit germana severo
    sedtulerit cupido mollis amica viro;
qualia credibile est non Phoeboferre Dianam
    sed Venerem Marti saepetulisse suo.
'Quid facis?' exclamo'quo nunc mea gaudiadiffers?
    iniciam dominas in mea iuramanus!
haec tibi sunt mecummihi sunt communia tecum --
    inbona cur quisquam tertius ista venit?'
Haec egoquaeque dolorlinguae dictavit; at illi
    consciapurpureus venit in ora pudor
quale coloratum Tithoni coniugecaelum
    subrubetaut sponso visa puellanovo;
quale rosae fulgent inter sua lilia mixtae
    autubi cantatis Luna laborat equis
aut quodne longis flavescerepossit ab annis
    Maeonis Assyrium feminatinxit ebur.
hic erat aut alicui color ille simillimushorum
    et numquam visu pulchrior illafuit.
spectabat terram -- terram spectare decebat;
    maestaerat in vultu -- maesta decenter erat.
sicut erantet erantcultilaniare capillos
    et fuit inteneras impetus ire genas --
Ut faciem vidifortes ceciderelacerti;
    defensa est armis nostra puellasuis.
qui modo saevus eramsupplex ultroque rogavi
    osculane nobis deteriora daret.
risit et ex animo dedit optima --qualia possent
    excutere irato telatrisulca Iovi;
torqueor infelixne tam bona senseritalter
    et volo non ex hac illa fuissenota.
haec quoquequam docuimulto meliora fuerunt
    etquiddam visa est addidicisse novi.
quod nimium placueremalumestquod tota labellis
    lingua tua estnostrisnostra recepta tuis.
nec tamen hoc unum doleo -- nonoscula tantum
    iuncta querorquamvis haecquoque iuncta queror;
illa nisi in lecto nusquam potueredoceri.
    nescio quis pretium grandemagister habet.

VI

PsittacusEois imitatrix ales ab Indis
    occidit --exequias ite frequenteraves!
itepiae volucreset plangitepectora pinnis
    et rigido teneras unguenotate genas;
horrida pro maestis lanietur plumacapillis
    pro longa resonent carminavestra tuba!
quod scelus Ismarii quererisPhilomelatyranni
    expleta est annis ista querelasuis;
alitis in rarae miserum devertere funus --
    magnased antiqua est causa doloris Itys.
Omnesquae liquido libratisin aere cursus
    tu tamen ante aliosturtur amicedole!
plena fuit vobis omni concordia vita
    etstetit ad finem longa tenaxque fides.
quod fuit Argolico iuvenisPhoceus Orestae
    hoc tibidum licuitpsittaceturtur erat.
Quid tamen ista fidesquid rari formacoloris
    quid vox mutandis ingeniosasonis
quid iuvatut datus esnostrae placuisse puellae? --
    infelixavium glorianempe iaces!
tupoteras fragiles pinnis hebetare zmaragdos
    tinctagerens rubro Punica rostra croco.
non fuit in terris vocumsimulantior ales --
    reddebas blaeso tambene verba sono!
Raptus es invidia -- non tu fera bellamovebas;
    garrulus et placidae pacisamator eras.
eccecoturnices inter sua proeliavivunt;
    forsitan et fiunt inde frequenteranus.
plenus eras minimonec prae sermonis amore
    inmultos poteras ora vacare cibos.
nux erat esca tibicausaequepapavera somni
    pellebatque sitimsimplicis umor aquae.
vivit edax vultur ducensque per aeragyros
    miluus et pluviae graculus auctoraquae;
vivit et armiferae cornix invisa Minervae --
    illaquidem saeclis vix moritura novem;
occidit illa loquax humanaevocis imago
    psittacusextremo munus aborbe datum!
optima prima fere manibus rapiunturavaris;
    inplentur numeris deteriorasuis.
tristia Phylacidae Thersites funera vidit
    iamquecinis vivis fratribus Hector erat.
Quid referam timidae pro tepia vota puellae --
    vota procelloso permare rapta Noto?
septima lux venit non exhibiturasequentem
    et stabat vacuo iam tibi Parcacolo.
nec tamen ignavo stupuerunt verba palato;
    clamavitmoriens lingua: 'Corinnavale!'
Colle sub Elysio nigra nemusilice frondet
    udaque perpetuo gramineterra viret.
siqua fides dubiisvolucrum locus illepiarum
    diciturobscenae quo prohibenturaves.
illic innocui late pascuntur olores
    etvivax phoenixunica semper avis;
explicat ipsa suas ales Iunoniapinnas
    oscula dat cupido blanda columbamari.
psittacus has inter nemorali sede receptus
    convertitvolucres in sua verba pias.
Ossa tegit tumulus -- tumulus procorpore magnus --
    quo lapis exiguus parsibi carmen habet:
"colligor ex ipso dominae placuissesepulcro;
    ora fuere mihi plus ave doctaloqui".

VII

Ergosufficiam reus in nova crimina semper?
    utvincamtotiens dimicuisse piget.
sive ego marmorei respexi summatheatri
    eligis e multisunde dolerevelis;
candida seu tacito vidit me femina vultu
    invultu tacitas arguis esse notas.
siquam laudavimisero petisungue capillos;
    si culpocrimendissimulare putas.
sive bonus color estin te quoque frigidusesse
    seu malusalterius dicor amoremori.
Atque ego peccati vellem mihi conscius essem!
    aequoanimo poenamqui meruereferunt;
nunc temere insimulascredendoque omnia frustra
    ipsa vetas irampondus habere tuam.
adspiceut auritus miserandae sortisasellus
    adsiduo domitus verbere lentuseat!
Ecce novum crimen! sollers ornare Cypassis
    obiciturdominae contemerasse torum.
di meliusquam mesi sit peccasselibido
    sordida contemptae sortis amicaiuvet!
quis Veneris famulae conubia liber inire
    tergaqueconplecti verbere secta velit?
addequod ornandis illa estoperata capillis
    et tibi perdocta estgrata ministra manu --
scilicet ancillamquae tam tibi fidarogarem!
    quidnisi ut indicio iunctarepulsa foret?
per Venerem iuro puerique volatilis arcus
    menon admissi criminis esse reum!

VIII

Ponendisin mille modos perfecta capillis
    comeresed solas dignaCypassideas
et mihi iucundo non rusticacognita furto
    apta quidem dominaesedmagis apta mihi --
quis fuit inter nos sociati corporisindex?
    sensit concubitus unde Corinnatuos?
num tamen erubui? numverbo lapsus in ullo
    furtivaeVeneris conscia signa dedi?
Quidquod in ancilla siquisdelinquere possit
    illum ego contendimente carere bona?
Thessalus ancillae facie Briseidosarsit;
    serva Mycenaeo Phoebas amataduci.
nec sum ego Tantalide maiornec maior Achille;
    quoddecuit regescur mihi turpe putem?
Ut tamen iratos in tedefixit ocellos
    vidi te totis erubuissegenis;
at quantosi forte referspraesentior ipse
    perVeneris feci numina magna fidem!
tudeatu iubeas animiperiuria puri
    Carpathium tepidos per mareferre Notos!
Pro quibus officiis pretium mihi dulcerepende
    concubitus hodiefusca Cypassituos!
quid renuis fingisque novosingratatimores?
    unumest e dominis emeruisse satis.
quod si stulta negasindexanteacta fatebor
    et veniam culpaeproditor ipse meae
quoque loco tecum fuerimquotiensqueCypassi
    narrabo dominaequotquequibusque modis!

IXa

Onumquam pro re satis indignande Cupido
    oin corde meo desidiose puer --
quid mequi miles numquam tuasigna reliqui
    laediset in castrisvulneror ipse meis?
cur tua fax uritfigit tuus arcusamicos?
    gloria pugnantes vincere maiorerat.
Quid? non Haemoniusquem cuspide perculitheros
    confossum medica postmodo iuvitope?
venator sequitur fugientia; capta relinquit
    semperet inventis ulteriora petit.
nos tua sentimuspopulus tibideditusarma;
    pigra reluctanti cessat inhoste manus.
quid iuvat in nudis hamata retunderetela
    ossibus? ossa mihi nuda relinquitamor.
tot sine amore viritot sunt sine amore puellae! --
    hinc tibi cum magna laude triumphuseat.
Romanisi inmensum vires promosset in orbem
    stramineisesset nunc quoque tecta casis.
Fessus in acceptos miles deducituragros;
    mittitur in saltus carcere liberequus;
longaque subductam celant navalia pinum
    tutaquedeposito poscitur ense rudis.
me quoquequi totiens merui subamore puellae
     defunctum placide viveretempus erat.

IXb

'Vive'deus 'posito' siquis mihi dicat 'amore!'
    deprecer-- usque adeo dulce puella malum est.
cum bene pertaesum estanimoque relanguit ardor
    nescio quomiserae turbine mentis agor.
ut rapit in praeceps dominumspumantia frustra
    frena retentantemdurior oris equus;
ut subitusprope iam prensa tellurecarinam
    tangentem portus ventus in altarapit --
sic me saepe refert incerta Cupidinis aura
    notaquepurpureus tela resumit Amor.
Figepuer! positis nudus tibipraebeor armis;
    hic tibi sunt vireshactua dextra facit;
huc tamquam iussae veniunt iam sponte sagittae--
    vix illis prae me nota pharetra suaest!
infelixtota quicumque quiescere nocte
    sustinetet somnos praemia magna vocat!
stultequid est somnusgelidaenisi mortis imago!
    longa quiescenditempora fata dabunt.
me modo decipiant voces fallacisamicae;
    sperando certe gaudia magnaferam.
et modo blanditias dicatmodo iurgia nectat;
    saepefruar dominasaepe repulsus eam.
Quod dubius Mars estper teprivigne Cupidoest;
    et movet exemplovitricus arma tuo.
tu levis es multoque tuis ventosioralis
    gaudiaque ambigua dasque negasquefide.
si tamen exaudispulchra cum matreCupido
    indesertameo pectore regna gere!
accedant regnonimium vaga turbapuellae!
    ambobus populis sic veneranduseris.

X

Tumihitu certememiniGraecinenegabas
    unoposse aliquem tempore amare duas.
per te ego decipiorper tedeprensus inermis --
    ecceduas unotempore turpis amo!
utraque formosa estoperosae cultibusambae;
    artibus in dubio est haec sit anilla prior.
pulchrior hac illa esthaec est quoque pulchriorilla;
    et magis haec nobiset magis illaplacet!
errovelut ventis discordibus actaphaselos
    dividuumque tenent alter etalter amor.
quid geminasErycinameos sine finedolores?
    non erat in curas una puellasatis?
quid folia arboribusquid pleno sidera caelo
    infreta collectas alta quid addis aquas?
Sed tamen hoc meliusquamsi sine amore iacerem --
    hostibuseveniat vita severa meis!
hostibus eveniat viduo dormirecubili
    et medio laxe ponere membratoro!
at mihi saevus amor somnos abrumpat inertes
    simquemei lecti non ego solus onus!
me mea disperdat nullo prohibentepuella --
    si satis una potestsi minusunaduae!
sufficiam -- gracilesnon sunt sine viribusartus;
    ponderenon nervis corpora nostracarent;
et lateri dabit in vires alimenta voluptas.
    deceptaest opera nulla puella mea;
saepe ego lascive consumpsi temporanoctis
    utilis et forti corpore manefui.
felixquem Veneris certamina mutua perdunt!
    difaciantleti causa sit ista mei!
Induat adversis contrariapectora telis
    miles et aeternum sanguinenomen emat.
quaerat avarus opes etquae lassaritarando
    aequora periuro naufragus orebibat.
at mihi contingat Veneris languescere motu
    cummoriarmedium solvar et inter opus;
atque aliquis nostrolacrimans in funere dicat:
    'conveniensvitae mors fuit ista tuae!'

XI

Primamalas docuit mirantibus aequoris undis
    Peliacopinus vertice caesa vias
quae concurrentis inter temerariacautes
    conspicuam fulvo vellere vexitovem.
o utinamnequis remo freta longa moveret
    Argofunestas pressa bibisset aquas!
Eccefugit notumque torumsociosque Penates
    fallacisque vias ireCorinna parat.
quam tibime miserumZephyros Eurosquetimebo
    et gelidum Borean egelidumqueNotum!
non illic urbesnon tu mirabere silvas;
    unaest iniusti caerula forma maris.
nec medius tenuis conchaspictosque lapillos
    pontus habet; bibulilitoris illa mora est.
litora marmoreis pedibus signatepuellae;
    hactenus est tutum -- ceteracaeca via est.
et vobis alii ventorum proelia narrent;
    quasScylla infestetquasve Charybdis aquas;
et quibus emineantviolenta Ceraunia saxis;
    quo lateantSyrtes magna minorque sinu.
haec alii referant ad vos; quodquisque loquetur
    credite! credenti nullaprocella nocet.
Sero respicitur tellusubi funesoluto
    currit in inmensum panda carinasalum;
navita sollicitus cum ventos horret iniquos
    etprope tam letumquam prope cernit aquam.
quod si concussasTriton exasperet undas
    quam tibi sittoto nullus in ore color!
tum generosa voces fecundae sideraLedae
    et 'felix' dicas 'quem sua terratenet!'
Tutius est fovisse torumlegisse libellos
    Threiciamdigitis increpuisse lyram.
atsi vana ferunt volucres mea dictaprocellae
    aequa tamen puppi sit Galateatuae!
vestrum crimen erit talis iactura puellae
    Nereidesquedeae Nereidumque pater.
vade memor nostri vento rediturasecundo;
    inpleat illa tuos fortior aurasinus!
tum mare in haec magnus proclinet litora Nereus;
    hucventi spirenthuc agat aestus aquas!
ipsa rogesZephyri veniantin lintea pleni
    ipsa tua moveas turgidavela manu!
primus ego adspiciam notam de litore puppim
    etdicam: 'nostros advehit illa deos!'
excipiamque umeris et multasine ordine carpam
    oscula. pro redituvictima vota cadet;
inque tori formam molles sternenturharenae
    et cumulus mensae quilibet essepotest.
Illic adposito narrabis multa Lyaeo --
    paenesit ut mediis obruta navis aquis;
dumque ad me properasnequeiniquae tempora noctis
    nec te praecipitesextimuisse Notos.
omnia pro veris credamsint ficta licebit --
    cur ego non votis blandiar ipsemeis?
haec mihi quamprimum caelo nitidissimus alto
    Luciferadmisso tempora portet equo!

XII

Itetriumphales circum mea tempora laurus!
    vicimus:in nostro estecceCorinna sinu
quam virquam custosquamianua firmatot hostes
    servabantnequaposset ab arte capi!
haec est praecipuo victoria dignatriumpho
    in quaquaecumque estsanguine praeda caret.
non humiles murinon parvis oppidafossis
    cinctased est ductu capta puellameo!
Pergama cum caderent bello superata bilustri
    extot in Atridis pars quota laudis erat?
at mea seposita est et abomni milite dissors
    glorianec titulummuneris alter habet.
me duce ad hanc voti finemme militeveni;
    ipse equesipse pedessigniferipse fui.
nec casum fortuna meis inmiscuit actis --
    hucadeso cura parte Triumphe mea!
Nec belli est nova causa mei.nisi rapta fuisset
    TyndarisEuropae paxAsiaeque foret.
femina silvestris Lapithas populumquebiformem
    turpiter adposito vertit in armamero;
femina Troianos iterum nova bella movere
    inpulitin regnoiuste Latinetuo;
femina Romanis etiamnunc urberecenti
    inmisit soceros armaque saevadedit.
Vidi ego pro nivea pugnantes coniugetauros;
    spectatrix animos ipsa iuvencadabat.
me quoquequi multossed me sine caedeCupido
    iussit militiae signa movere suae.

XIII

Dumlabefactat onus gravidi temeraria ventris
    indubio vitae lassa Corinna iacet.
illa quidem clam me tantummolita pericli
    ira digna mea; sed caditira metu.
sed tamen aut ex me conceperat -- aut ego credo;
    est mihi pro facto saepequod esse potest.
IsiParaetoniumgenialiaque arva Canopi
    quae colis etMemphin palmiferamque Pharon
quaque celer Nilus lato delapsus inalveo
    per septem portus in maris exitaquas
per tua sistra precorper Anubidis ora verendi --
    sic tua sacra pius semper Osirisamet
pigraque labatur circa donaria serpens
    etcomes in pompa corniger Apis eat!
huc adhibe vultuset in unaparce duobus!
    nam vitam dominae tu dabisilla mihi.
saepe tibi sedit certis operata diebus
    quacingit laurus Gallica turma tuas.
Tuque laborantes utero miseratapuellas
    quarum tarda latens corporatendit onus
lenis ades precibusque meis faveIlithyia!
    digna estquam iubeas munerisesse tui.
ipse ego tura dabo fumosis candidus aris
    ipseferam ante tuos munera vota pedes.
adiciam titulum: 'servata NasoCorinna!'
    tu modo fac titulo muneribusquelocum.
Si tamen in tanto fas est monuisse timore
    hactibi sit pugna dimicuisse satis!

XIV

Quidiuvat inmunes belli cessare puellas
    necfera peltatas agmina velle sequi
si sine Marte suis patiunturvulnera telis
    et caecas armant in suafata manus?
Quae prima instituit teneros convellerefetus
    militia fuerat digna periresua.
scilicetut careat rugarum crimine venter
    sterneturpugnae tristis harena tuae?
si mos antiquis placuisset matribusidem
    gens hominum vitio deperiturafuit
quique iterum iaceret generis primordia nostri
    invacuo lapides orbeparandus erat.
quis Priami fregisset opessinumen aquarum
    iusta recusasset ponderaferre Thetis?
Ilia si tumido geminos in ventrenecasset
    casurus dominae conditor Urbiserat;
si Venus Aenean gravida temerasset in alvo
    Caesaribustellus orba futura fuit.
tu quoquecum posses nasci formosaperisses
    temptassetquod tusi tuamater opus;
ipse egocum fuerim melius periturusamando
    vidissem nullos matre negantedies.
Quid plenam fraudas vitem crescentibus uvis
    pomaquecrudeli vellis acerba manu?
sponte fluant matura sua -- sinecrescere nata;
    est pretium parvae nonleve vita morae.
vestra quid effoditis subiectis visceratelis
    et nondum natis dira venenadatis?
Colchida respersam puerorum sanguine culpant
    aquesua caesum matre queruntur Ityn;
utraque saeva parenssedtristibus utraque causis
     iactura sociisanguinis ulta virum.
dicitequis Tereusquis vos inritetIason
    figere sollicita corpora vestramanu?
hoc neque in Armeniis tigres fecere latebris
    perderenec fetus ausa leaena suos.
at tenerae faciuntsed non inpunepuellae;
    saepesuos utero quae necatipsa perit.
ipsa peritferturque rogo resoluta capillos
    etclamant 'merito!' qui modo cumque vident.
Ista sed aetheriasvanescant dicta per auras
    et sintominibus pondera nulla meis!
di facilespeccasse semel conceditetuto
    et satis est; poenam culpa secundaferat!

XV

Anuleformosae digitum vincture puellae
    in quocensendum nil nisi dantis amor
munus eas gratum! te laeta mentereceptum
    protinus articulis induat illasuis;
tam bene conveniasquam mecum convenit illi
    etdigitum iusto commodus orbe teras!
Felixa domina tractaberisanulenostra;
    invideo donis iam miseripse meis.
o utinam fieri subito mea munera possem
    artibusAeaeae Carpathiive senis!
tunc egocum cupiam dominae tetigissepapillas
    et laevam tunicis inseruissemanum
elabar digito quamvis angustus et haerens
    inquesinum mira laxus ab arte cadam.
idem egout arcanas possimsignare tabellas
    neve tenax ceramsiccaque gemma trahat
umida formosae tangam prius ora puellae--
    tantum ne signem scripta dolendamihi.
si dabor ut condar loculisexire negabo
    adstringensdigitos orbe minore tuos.
non ego dedecori tibi summea vitafuturus
    quodve tener digitus ferrerecusetonus.
me gerecum calidis perfundes imbribusartus
    damnaque sub gemmam fer pereuntisaquae --
sedputote nuda mea membra libidine surgent
    etperagam partes anulus ille viri.
Inrita quid voveo? parvumproficiscere munus;
    illa datam tecumsentiat esse fidem!

XVI

Parsme Sulmo tenet Paeligni tertia ruris --
    parvased inriguis ora salubris aquis.
sol licet admoto tellurem siderefindat
    et micet Icarii stella protervacanis
arva pererrantur Paeligna liquentibus undis
    etviret in tenero fertilis herba solo.
terra ferax Cereris multoqueferacior uvis;
    dat quoque baciferamPallada rarus ager;
perque resurgentes rivis labentibusherbas
    gramineus madidam caespes obumbrathumum.
At meus ignis abest. verbo peccavimus uno! --
    quaemovet ardores est procul; ardor adest.
non egosi mediusPolluce et Castore ponar
    in caeli sinete parte fuisse velim.
solliciti iaceant terraque premanturiniqua
    in longas orbem qui secuere vias!--
aut iuvenum comites iussissent ire puellas
    sifuit in longas terra secanda vias!
tum mihisi premerem ventosashorridus Alpes
    dummodo cum dominamollefuisset iter.
cum domina Libycas ausim perrumpere Syrtes
    etdare non aequis vela ferenda Notis.
non quae virgineo portentasub inguine latrant
    nec timeam vestroscurva Maleasinus;
non quae submersis ratibus saturataCharybdis
    fundit et effusas ore receptataquas.
Quod si Neptuni ventosa potentia vincat
    etsubventuros auferat unda deos
tu nostris niveos umeris inponelacertos;
    corpore nos facili dulceferemus onus.
saepe petens Hero iuvenis transnaveratundas;
    tum quoque transnassetsed viacaeca fuit.
At sine tequamvis operosi vitibus agri
    meteneantquamvis amnibus arva natent
et vocet in rivos currentemrusticus undam
    frigidaque arboreasmulceat aura comas
non ego Paelignos videor celebraresalubres
    non ego natalemrura paternalocum --
sed Scythiam Cilicasque feros viridesqueBritannos
    quaeque Prometheo saxa cruorerubent.
Ulmus amat vitemvitis non deserit ulmum;
    separora domina cur ego saepe mea?
at mihi te comitem iuraras usquefuturam --
    per me perque oculossideranostratuos!
verba puellarumfoliis levioracaducis
    inritaqua visum estventus etunda ferunt.
Siqua mei tamen est in te pia curarelicti
    incipe pollicitis addere factatuis
parvaque quamprimum rapientibus esseda mannis
    ipsaper admissas concute lora iubas!
at vosqua veniettumidisubsiditemontes
    et faciles curvisvallibus esteviae!

XVII

Siquiseritqui turpe putet servire puellae
    illoconvincar iudice turpis ego!
sim licet infamisdum me moderatiusurat
    quae Paphon et fluctu pulsa Cytheratenet.
atque utinam dominae miti quoque praedafuissem
    formosae quoniam praeda futuruseram!
dat facies animos. facie violenta Corinna est --
    memiserum! cur est tam bene nota sibi?
scilicet a speculi sumunturimagine fastus
    nec nisi conpositam seprius illa videt!
Nontibi si facies animum dat et omina regni--
    o facies oculos nata tenere meos! --
collatum idcirco tibi me contemnere debes;
    aptarimagnis inferiora licet.
traditur et nymphe mortalis amoreCalypso
    capta recusantem detinuissevirum.
creditur aequoream Pthio Nereida regi
    Egeriamiusto concubuisse Numae
Vulcano Veneremquamvis incuderelicta
    turpiter obliquo claudicet illepede.
carminis hoc ipsum genus inpar; sed tamen apte
    iungiturherous cum breviore modo.
tu quoque memea luxin quaslibetaccipe leges;
    te deceat medio iuradedisse foro.
Non tibi crimen eronec quo laetereremoto;
    non erit hic nobis infitiandusamor.
sunt mihi pro magno felicia carmina censu
    etmultae per me nomen habere volunt;
novi aliquamquae secircumferat esse Corinnam.
    ut fiatquidnon illa dedisse velit?
sed neque diversi ripa labuntureadem
    frigidus Eurotas populiferquePadus
nec nisi tu nostris cantabitur ulla libellis;
    ingeniocausas tu dabis una meo.

XVIII

Carmenad iratum dum tu perducis Achillen
    primaqueiuratis induis arma viris
nosMacerignava Veneris cessamus inumbra
    et tener ausuros grandia frangitAmor.
saepe meae 'tandem' dixi 'discede' puellae --
    ingremio sedit protinus illa meo.
saepe 'pudet!' dixi -- lacrimisvix illa retentis
    'me miseram! iam te'dixit 'amare pudet?'
inplicuitque suos circum mea collalacertos
    etquae me perduntosculamille dedit.
vincoret ingenium sumptis revocatur abarmis
    resque domi gestas et mea bellacano.
Sceptra tamen sumpsicuraque tragoedia nostra
    crevitet huic operi quamlibet aptus eram.
risit Amor pallamque meampictosque cothurnos
    sceptraque privatatam cito sumpta manu.
hinc quoque me dominae numen deduxitiniquae
    deque cothurnato vate triumphatAmor.
Quod licetaut artes teneri profitemur Amoris --
    eimihipraeceptis urgeor ipse meis! --
autquod Penelopes verbisreddatur Ulixi
    scribimus et lacrimasPhylli relictatuas
quod Paris et Macareus et quod male gratusIason
    Hippolytique parens Hippolytusquelegant
quodque tenens strictum Dido miserabilis ensem
    dicatet Aoniae Lesbis amata lyrae.
Quam cito de toto rediit meus orbeSabinus
    scriptaque diversis rettulit illelocis!
candida Penelope signum cognovit Ulixis;
    legitab Hippolyto scripta noverca suo.
iam pius Aeneas miseraerescripsit Elissae
    quodque legatPhyllissi modo vivitadest.
tristis ad Hypsipylen ab Iasonelittera venit;
    det votam Phoebo Lesbisamata lyram.
Nec tibiqua tutum vatiMacerarmacanenti
    aureus in medio Marte taceturAmor.
et Paris est illic et adulteranobile crimen
    etcomes extincto Laodamia viro.
si bene te novinon bellalibentius istis
    diciset a vestris inmea castra venis.

XIX

Sitibi non opus est servatastultepuella
    atmihi fac servesquo magis ipse velim!
quod licetingratum est;quod non licet acrius urit.
    ferreus estsiquisquod sinit alteramat
speremus pariterpariter metuamusamantes
    et faciat voto rara repulsalocum.
quo mihi fortunamquae numquam fallere curet?
    nilegoquod nullo tempore laedatamo!
Viderat hoc in me vitiumversuta Corinna
    quaque capi possemcallida norat opem.
aquotiens sani capitis mentitadolores
    cunctantem tardo iussit abirepede!
aquotiens finxit culpamquantumque licebat
    insontispeciem praebuit esse nocens!
sic ubi vexarat tepidosquerefoverat ignis
    rursus erat votis comiset apta meis.
quas mihi blanditiasquam dulcia verbaparabat
    osculadi magniqualia quotquedabat!
Tu quoquequae nostros rapuisti nuper ocellos
    saepetime simulanssaepe rogata nega;
et sine me ante tuos proiectumin limine postis
    longa pruinosa frigoranocte pati.
sic mihi durat amor longosque adolescit inannos;
    hoc iuvat; haec animi suntalimenta mei.
pinguis amor nimiumque patens in taedianobis
    vertitur etstomacho dulcis utescanocet.
si numquam Danaen habuisset aenea turris
    nonesset Danae de Iove facta parens;
dum servat Iuno mutatamcornibus Io
    facta estquam fueratgratior illa Iovi.
quod licet et facile est quisquis cupitarbore frondis
    carpat et e magno fluminepotet aquam.
siqua volet regnare diudeludat amantem.
    eimihine monitis torquear ipse meis!
quidlibet eveniatnocetindulgentia nobis --
    quod sequiturfugio; quod fugitipse sequor.
At tuformosae nimium securepuellae
    incipe iam prima claudere nocteforem.
incipequis totiens furtim tua liminapulset
    quaererequid latrent noctesilente canes
quas ferat et referat sollers ancillatabellas
    cur totiens vacuo secubet ipsatoro.
mordeat ista tuas aliquando cura medullas
    daquelocum nostris materiamque dolis.
ille potest vacuo furari litoreharenas
    uxorem stulti siquis amarepotest.
iamque ego praemoneo: nisi tu servarepuellam
    incipisincipiet desinere essemea!
multa diuque tuli; speravi saepe futurum
    cumbene servassesut bene verba darem.
lentus es et pateris nullipatienda marito;
    at mihi concessi finisamoris erit!
Scilicet infelix numquam prohibebor adire?
    noxmihi sub nullo vindice semper erit?
nil metuam? per nulla trahamsuspiria somnos?
    nil faciescur te iureperisse velim?
quid mihi cum faciliquid cum lenonemarito?
    corrumpit vitio gaudia nostrasuo.
quin aliumquem tanta iuvat patientiaquaeris?
    metibi rivalem si iuvat esseveta!

TertiusAmores

 

I

Statvetus et multos incaedua silva per annos;
    credibileest illi numen inesse loco.
fons sacer in medio speluncaquepumice pendens
    et latere ex omni dulcequeruntur aves.
Hic ego dum spatior tectus nemoralibus umbris --
    quod meaquaerebamMusa moveret opus--
venit odoratos Elegia nexa capillos
    etputopes illi longior alter erat.
forma decensvestistenuissimavultus amantis
    et pedibusvitium causa decoris erat.
venit et ingenti violenta Tragoediapassu:
    fronte comae torvapalla iacebathumi;
laeva manus sceptrum late regale movebat
    Lydiusalta pedum vincla cothurnus erat.
Et prior 'ecquis erit' dixit'tibi finis amandi
    O argumenti lentepoeta tui?
nequitiam vinosa tuam convivia narrant
    narrantin multas conpita secta vias.
saepe aliquis digito vatem designateuntem
    atque ait "hichic estquem ferus urit Amor!"
fabulanec sentistota iactaris inurbe
    dum tua praeterito facta pudorerefers.
tempus eratthyrso pulsum graviore moveri;
    cessatumsatis est -- incipe maius opus!
materia premis ingenium. canefacta virorum.
    "haec animo"dices"area facta meo est!"
quod tenerae cantentlusit tua Musapuellae
    primaque pernumeros acta iuventa suos.
nunc habeam per te Romana Tragoedianomen!
    inplebit leges spiritus istemeas.'
Hactenuset movit pictis innixa cothurnis
    densumcaesarie terque quaterque caput.
alterasi meminilimissubrisit ocellis --
    falloran in dextramyrtea virga fuit?
'Quid gravibus verbisanimosa Tragoedia'dixit
    'me premis? an numquam non gravisesse potes?
inparibus tamen es numeris dignata moveri;
    inme pugnasti versibus usa meis.
non ego contulerim sublimiacarmina nostris;
    obruit exiguas regiavestra fores.
sum leviset mecum levis estmea curaCupido;
    non sum materia fortior ipsamea.
rustica sit sine me lascivi mater Amoris;
    huicego proveni lena comesque deae.
quam tu non poteris duro reserarecothurno
    haec est blanditiis ianua laxameis;
et tamen emerui plus quam tu posseferendo
    multasupercilio non patienda tuo.
per me decepto didicit custodeCorinna
    liminis adstricti sollicitarefidem
delabique toro tunica velata soluta
    atque inpercussos nocte movere pedes.
a quotiens foribus durisinfixa pependi
    non verita a populopraetereunte legi!
quin ego me meminidum custos saevusabiret
    ancillae miseram delituissesinu.
quidcum me munus natali mittisat illa
    rumpitet adposita barbara mersat aqua?
prima tuae movi felicia seminamentis;
    munus habesquod te iam petitistameum.'
Desierat. coepi: 'per vos utramque rogamus
    invacuas aures verba timentis eant.
altera me sceptro decorasaltoque cothurno;
    iam nunc contactomagnus in ore sonus.
altera das nostro victurum nomen amori --
    ergo ades et longis versibus addebrevis!
exiguum vati concedeTragoediatempus!
    tulabor aeternus; quod petit illabreve est.'
Mota dedit veniam --teneri properentur Amores
    dum vacat; atergo grandius urguet opus!

II

'Nonego nobilium sedeo studiosus equorum;
    cuitamen ipsa favesvincat ut illeprecor.
ut loquerer tecum venitecumque sederem
    ne tibi non notusquemfacisesset amor.
tu cursus spectasego te; spectemusuterque
    quod iuvatatque oculos pascatuterque suos.
Ocuicumque favesfelix agitatorequorum!
    ergo illi curae contigit essetuae?
hoc mihi contingatsacro de carcere missis
    insistamforti mente vehendus equis
et modo lora dabomodo verbere terganotabo
    nunc stringam metas interiorerota.
si mihi currenti fueris conspectamorabor
    dequemeis manibus lora remissa fluent.
at quam paene Pelops Pisaeaconcidit hasta
    dum spectat vultusHippodamiatuos!
nempe favore suae vicit tamen illepuellae.
    vincamus dominae quisque favoresuae!
Quid frustra refugis? cogit nos linea iungi.
    haecin lege loci commoda circus habet --
tu tamen a dextraquicumque esparce puellae;
    contactulateris laeditur ista tui.
tu quoquequi spectas post nostuacontrahe crura
    si pudor estrigido necpreme terga genu!
Sed nimium demissa iacent tibi palliaterra.
    collige -- vel digitis en egotollo meis!
invida vestis erasquae tam bona crurategebas;
    quoque magis spectes -- invidavestis eras!
talia Milanion Atalantes crura fugacis
    optavitmanibus sustinuisse suis.
talia pinguntur succinctae cruraDianae
    cum sequitur fortesfortior ipsaferas.
his ego non visis arsi; quid fiet ab ipsis?
    inflammam flammasin mare fundis aquas.
suspicor ex istis etcetera posse placere
     quae bene subtenui condita veste latent.
Vis tamen interea faciles arcessereventos?
    quos faciet nostra mota tabellamanu.
an magis hic meus est animinon aeris aestus
    captaquefemineus pectora torret amor?
dum loquoralba levi sparsa esttibi pulvere vestis.
    sordide de niveocorpore pulvis abi!
Sed iam pompa venit -- linguis animisquefavete!
    tempus adest plausus -- aureapompa venit.
prima loco fertur passis Victoria pinnis --
    hucades et meus hic facdeavincat amor!
plaudite Neptunonimiumqui creditis undis!
    nil mihi cum pelago;me mea terra capit.
plaude tuo Martimiles! nos odimusarma;
    pax iuvat et media pace repertusamor.
auguribus PhoebusPhoebe venantibus adsit!
    artificesin te verteMinervamanus!
ruricolaeCereri teneroqueadsurgite Baccho!
    Pollucem pugilesCastora placet eques!
nos tibiblanda Venuspuerisquepotentibus arcu
    plaudimus; inceptisadnuedivameis
daque novae mentem dominae! patiaturamari!
    adnuit et motu signa secundadedit.
quod dea promisitpromittas ipsarogamus;
    paceloquar Veneristu dea maior eris.
per tibi tot iuro testespompamque deorum
    te dominam nobis tempusin omne peti!
Sed pendent tibi crura. potessi forteiuvabit
    cancellis primos inseruissepedes.
maxima iam vacuo praetor spectacula circo
    quadriiugosaequo carcere misit equos.
cui studeasvideo. vincetcuicumquefavebis.
    quid cupiasipsi scire videnturequi.
me miserummetam spatioso circuit orbe!
    quidfacis? admoto proxumus axe subit.
quid facisinfelix? perdisbona vota puellae.
    tendeprecorvalidalora sinistra manu!
favimus ignavo -- sed enim revocateQuirites
    et date iactatis undique signatogis!
enrevocant! -- ac ne turbet toga mota capillos
    innostros abdas te licet usque sinus.
Iamque patent iterum reseratocarcere postes;
    evolat admissis discoloragmen equis.
nunc saltem supera spatioque insurgepatenti!
    sint measint dominae fac ratavota meae!
Sunt dominae rata vota meaemea votasupersunt.
    ille tenet palmam; palmapetenda mea est.'
Risitet argutis quiddam promisitocellis.
    'Hoc satis estalio ceteraredde loco!'

III

Essedeosicrede -- fidem iurata fefellit
    etfacies illiquae fuit antemanet!
quam longos habuit nondumperiura capillos
     tam longospostquamnumina laesithabet.
candida candorem roseo suffusarubore
    ante fuit -- niveo lucet in orerubor.
pes erat exiguus -- pedis est artissima forma.
    longadecensque fuit -- longa decensque manet.
argutos habuit --radiant ut sidus ocelli
    per quos mentitaest perfida saepe mihi.
scilicet aeterni falsum iurarepuellis
    di quoque conceduntformaquenumen habet.
perque suos illam nuper iurasse recordor
    perquemeos oculos: en doluere mei!
Dicitedisi vos inpune fefelleratilla
    alterius meriti cur ego damnatuli?
an non invidiae vobis Cepheia virgo est
    promale formosa iussa parente mori?
non satis estquod vos habuisine pondere testis
    et mecum lusos ridetinulta deos?
ut sua per nostram redimat periuriapoenam
    victima deceptus decipientisero?
aut sine re nomen deus est frustraque timetur
    etstulta populos credulitate movet;
autsiquis deus esttenerasamat ille puellas
    et nimium solas omniaposse iubet.
nobis fatifero Mavors accingitur ense;
    nospetit invicta Palladis hasta manu.
nobis flexibiles curvanturApollinis arcus;
    in nos alta Iovisdextera fulmen habet.
formosas superi metuunt offenderelaesi
    atque ultroquae se non timueretiment.
et quisquam pia tura focis inponere curat?
    certeplus animi debet inesse viris!
Iuppiter igne suo lucos iaculaturet arces
    missaque periuras tela ferirevetat.
tot meruere peti -- Semele miserabilis arsit!
    officioest illi poena reperta suo;
at si venturo se subduxissetamanti
    non pater in Baccho matrishaberet opus.
Quid queror et toto facio convicia caelo?
    diquoque habent oculosdi quoque pectus habent!
si deus ipseforemnumen sine fraude liceret
    feminamendaci falleret ore meum;
ipse ego iurarem verum iurarepuellas
    et non de tetricis dicerer essedeus.
tu tamen illorum moderatius utere dono --
    autoculis certe parcepuellameis!

IV

Durevirinposito tenerae custode puellae
    nilagis; ingenio est quaeque tuenda suo.
siqua metu dempto castaestea denique casta est;
    quaequia nonliceatnon facitilla facit!
ut iam servaris bene corpusadultera mens est;
    nec custodirinevelitulla potest.
nec corpus servare poteslicet omniaclaudas;
    omnibus exclusis intus adultererit.
cui peccare licetpeccat minus; ipsa potestas
    semina nequitiae languidiora facit.
desinecrede mihivitiainritare vetando;
    obsequio vinces aptiusilla tuo.
Vidi ego nuper equum contra sua vincla tenacem
    orereluctanti fulminis ire modo;
constitit ut primum concessassensit habenas
    frenaque in effusa laxaiacere iuba!
nitimur in vetitum semper cupimusque negata;
    sicinterdictis imminet aeger aquis.
centum fronte oculoscentumcervice gerebat
    Argus -- et hos unussaepe fefellit Amor;
in thalamum Danae ferro saxoqueperennem
    quae fuerat virgo traditamatererat;
Penelope mansitquamvis custode carebat
    intertot iuvenes intemerata procos.
Quidquid servatur cupimus magisipsaque furem
    cura vocat; pauciquodsinit alteramant.
nec facie placet illa suased amoremariti;
    nescio quidquod te ceperitesse putant.
non proba fitquam vir servatsed adulteracara;
    ipse timor pretium corpore maiushabet.
indignere licetiuvat inconcessa voluptas;
    solaplacet'timeo!' dicere siqua potest.
nec tamen ingenuam ius estservare puellam --
    hic metus externaecorpora gentis agat!
scilicet ut possit custos 'ego' dicere'feci'
    in laudem servi casta sit illatui?
Rusticus est nimiumquem laedit adultera coniunx
    etnotos mores non satis urbis habet
in qua Martigenae non sunt sinecrimine nati
    Romulus Iliades IliadesqueRemus.
quo tibi formosamsi non nisi casta placebat?
    nonpossunt ullis ista coire modis.
Si sapisindulge dominaevultusque severos
    exuenec rigidi iuratuere viri
et cole quos dederit -- multos dabit -- uxoramicos.
    gratia sic minimo magna laborevenit;
sic poteris iuvenum convivia semper inire
    etquae non dederismulta videre domi.

V

'Noxeratet somnus lassos submisit ocellos;
    terrueruntanimum talia visa meum:
Colle sub aprico creberrimus ilicelucus
    stabatet in ramis multa latebatavis.
area gramineo suberat viridissima prato
    umidade guttis lene sonantis aquae.
ipse sub arboreis vitabamfrondibus aestum --
    fronde sub arboreased tamen aestus erat --
ecce! petens variis inmixtas floribusherbas
    constitit ante oculos candidavacca meos
candidior nivibustunc cum cecidere recentes
    inliquidas nondum quas mora vertit aquas;
candidiorquod adhucspumis stridentibus albet
    et modosiccatamlactereliquit ovem.
taurus erat comes huicfeliciterille maritus
     cumque sua teneram coniugepressit humum.
Dum iacet et lente revocatas ruminatherbas
    atque iterum pasto pascitur antecibo
visus eratsomno vires adimente ferendi
    cornigerumterra deposuisse caput.
huc levibus cornix pinnis delapsa perauras
    venit et in viridi garrula sedithumo
terque bovis niveae petulanti pectora rostro
    foditet albentis abstulit ore iubas.
illa locum taurumque diu cunctatarelinquit --
    sed niger in vaccae pectorelivor erat;
utque procul vidit carpentes pabula tauros --
    carpebant tauri pabula laeta procul --
illuc se rapuit gregibusque inmiscuit illis
    etpetiit herbae fertilioris humum.
Dic agenocturnaequicumqueesimaginis augur
    siquid habent verivisa quid ista ferant.'
Sic ego; nocturnae sic dixit imaginisaugur
    expendens animo singula dictasuo:
'Quem tu mobilibus foliis vitare volebas
    sedmale vitabasaestus amoris erat.
vacca puella tua est -- aptuscolor ille puellae;
    tu vir et in vaccaconpare taurus eras.
pectora quod rostro cornix fodiebatacuto
    ingenium dominae lena movebatanus.
quod cunctata diu taurum sua vacca reliquit
    frigidusin viduo destituere toro.
livor et adverso maculae sub pectorenigrae
    pectus adulterii labe carerenegant.'
Dixerat interpres. gelido mihi sanguis ab ore
    fugitet ante oculos nox stetit alta meos.

VI

Amnisharundinibus limosas obsite ripas
    addominam propero -- siste parumper aquas!
nec tibi sunt pontes necquae sine remigis ictu
    concava traiectocumba rudente vehat.
parvus erasmemininec te transirerefugi
    summaque vix talos contigit undameos.
nunc ruis adposito nivibus de monte solutis
    etturpi crassas gurgite volvis aquas.
quid properasse iuvatquidparca dedisse quieti
    temporaquid nocticonseruisse diem
si tamen hic standum estsi non datur artibusullis
    ulterior nostro ripa premendapedi?
nunc egoquas habuit pinnas Danaeius heros
    terribilidensum cum tulit angue caput
nunc opto currumde quo Cerealiaprimum
    semina venerunt in rude missasolum.
prodigiosa loquor veterum mendacia vatum;
    nectulit haec umquam nec feret ulla dies.
Tu potiusripis effusecapacibus amnis --
    sic aeternus eas --labere fine tuo!
non eris invidiaetorrensmihi credeferendae
    si dicar per te forte retentusamans.
flumina deberent iuvenes in amore iuvare;
    fluminasenserunt ipsaquid esset amor.
Inachus in Melie Bithynidepallidus isse
    dicitur et gelidisincaluisse vadis.
nondum Troia fuit lustris obsessaduobus
    cum rapuit vultusXantheNeaeratuos.
quid? non Alpheon diversis currere terris
    virginisArcadiae certus adegit amor?
te quoque promissam XuthoPeneeCreusam
    Pthiotum terris occuluisseferunt.
quid referam Asoponquem cepit Martia Thebe
    natarumThebe quinque futura parens?
cornua si tua nunc ubi sintAcheloerequiram
    Herculis irata fractaquerere manu;
nec tanti Calydon nec tota Aetolia tanti
    unatamen tanti Deianira fuit.
ille fluens dives septena per ostiaNilus
    qui patriam tantae tam bene celataquae
fertur in Euanthe collectam Asopide flammam
    vinceregurgitibus non potuisse suis.
siccus ut amplecti Salmonida possetEnipeus
    cedere iussit aquam; iussarecessit aqua.
Nec te praetereoqui per cava saxavolutans
    Tiburis Argei pomifera arvarigas
Ilia cui placuitquamvis erat horrida cultu
    unguenotata comasungue notata genas.
illa gemens patruique nefasdelictaque Martis
    errabat nudo per locasola pede.
hanc Anien rapidis animosus vidit abundis
    raucaque de mediis sustulit oravadis
atque ita 'quid nostras' dixit 'teris anxiaripas
    Iliaab Idaeo Laumedontegenus?
quo cultus abiere tui? quid sola vagaris
    vittanec evinctas inpedit alba comas?
quid fles et madidos lacrimiscorrumpis ocellos
    pectoraque insanaplangis aperta manu?
ille habet et silices et vivum in pectoreferrum
    qui tenero lacrimas lentus in orevidet.
Iliapone metus! tibi regia nostra patebit
    tequecolent amnes. Iliapone metus!
tu centum aut plures interdominabere nymphas;
    nam centum aut pluresflumina nostra tenent.
ne me sperneprecortantumTroianapropago;
    munera promissis uberioraferes.'
Dixerat. illa oculos in humum deiectamodestos
    spargebat teneros flebilis imbresinus.
ter molita fugam ter ad altas restitit undas
    currendivires eripiente metu.
sera tamen scindens inimico pollicecrinem
    edidit indignos ore trementesonos:
'o utinam mea lecta forent patrioquesepulcro
    conditacum poterant virginisossa legi!
curmodo Vestalistaedas invitor ad ullas
    turpiset Iliacis infitianda focis?
quid moror et digitis designoradultera vulgi?
     desint famosus quaenotet ora pudor!'
Hactenuset vestem tumidis praetenditocellis
    atque ita se in rapidas perditamisit aquas.
supposuisse manus ad pectora lubricusamnis
    dicitur et socii iura dedissetori.
Te quoque credibile est aliqua caluisse puella;
    sednemora et silvae crimina vestra tegunt.
dum loquorincrevitlatis spatiosior undis
    nec capitadmissas alveus altus aquas.
quid mecumfuriosetibi? quidmutua differs
    gaudia? quid coeptumrusticerumpis iter?
quid? si legitimum flueressi nobileflumen
    si tibi per terras maxima famaforet --
nomen habes nullumrivis collecte caducis
    nectibi sunt fontes nec tibi certa domus!
fontis habes instarpluviamque nivesque solutas
    quas tibidivitias pigra ministrat hiemps;
aut lutulentus agis brumalitempore cursus
    aut premis arentempulverulentus humum.
quis te tum potuit sitiens haurireviator?
    quis dixit grata voce 'perenniseas'?
damnosus pecori currisdamnosior agris.
    forsitanhaec alios; me mea damna movent.
Huic egovae! demens narrabamfluminum amores!
    iactasse indigne nominatanta pudet.
nescio quem hunc spectans Acheloon et Inachonamnem
    et potui nomenNilereferretuum!
at tibi pro meritisoptonon candide torrens
    sintrapidi soles siccaque semper hiemps!

VII

Atnon formosa estat non bene culta puella
    atputonon votis saepe petita meis!
hanc tamen in nullos tenuimale languidus usus
    sed iacui pigrocrimen onusque toro;
nec potui cupienspariter cupientepuella
    inguinis effeti parte iuvantefrui.
illa quidem nostro subiecit eburnea collo
    bracchiaSithonia candidiora nive
osculaque inseruit cupida luctantialingua
    lascivum femori supposuitquefemur
et mihi blanditias dixit dominumque vocavit
    etquae praeterea publica verba iuvant.
tacta tamen veluti gelidamea membra cicuta
    segnia propositumdestituere meum;
truncus iners iacuispecies et inutilepondus
    et non exactumcorpus an umbraforem.
Quae mihi ventura estsiquidem venturasenectus
    cumdesit numeris ipsa iuventa suis?
apudet annorum: quo meiuvenemque virumque?
    nec iuvenem nec mesensit amica virum!
sic flammas aditura pias aeternasacerdos
    surgit et a caro fratre verendasoror.
at nuper bis flava Chlideter candida Pitho
    terLibas officio continuata meo est;
exigere a nobis angusta nocteCorinnam
     me memini numeros sustinuissenovem.
Num mea Thessalico languent devota veneno
    corpora?num misero carmen et herba nocent
sagave poenicea defixit nominacera
    et medium tenuis in iecur egitacus?
carmine laesa Ceres sterilem vanescit inherbam
    deficiunt laesi carmine fontisaquae
ilicibus glandes cantataque vitibus uva
    deciditet nullo poma movente fluunt.
quid vetat et nervos magicastorpere per artes?
    forsitan inpatiens fitlatus inde meum.
huc pudor accessit: facti pudor ipsenocebat;
    ille fuit vitii causa secundamei.
At qualem vidi tantum tetigique puellam!
    sicetiam tunica tangitur illa sua.
illius ad tactum Pyliusiuvenescere possit
    Tithonosque annisfortior esse suis.
haec mihi contigerat; sed vir non contigitilli.
    quas nunc concipiam per nova votapreces?
credo etiam magnosquo sum tam turpiterusus
    muneris oblati paenituissedeos.
optabam certe recipi -- sum nempe receptus;
    osculaferre -- tuli; proximus esse -- fui.
quo mihi fortunae tantum?quo regna sine usu?
    quidnisi possedidives avarus opes?
sic aret mediis taciti vulgator inundis
    pomaquequae nullo tempore tangathabet.
a tenera quisquam sic surgit mane puella
    protinusut sanctos possit adire deos?
Sedputonon blanda: non optimaperdidit in me
    oscula; non omnisollicitavit ope!
illa graves potuit quercus adamantaquedurum
    surdaque blanditiis saxa moveresuis.
digna movere fuit certe vivosque virosque;
    sedneque tum vixi nec virut antefui.
quid iuvetad surdas sicantet Phemius aures?
    quid miserumThamyran picta tabella iuvat?
At quae non tacita formavi gaudiamente!
    quos ego non finxi disposuiquemodos!
nostra tamen iacuere velut praemortua membra
    turpiterhesterna languidiora rosa --
quae nunceccevigentintempestiva valentque
    nunc opusexposcunt militiamque suam.
quin istic pudibunda iacesparspessima nostri?
    sic sum pollicitis captuset ante tuis.
tu dominum fallis; per te deprensusinermis
    tristia cum magno damna pudoretuli.
Hanc etiam non est mea dedignata puella
    molliteradmota sollicitare manu;
sed postquam nullas consurgere posse perartes
    inmemoremque sui procubuissevidet
'quid me ludis?' ait'quis temale saneiubebat
    invitum nostro ponere membratoro?
aut te traiectis Aeaea venefica lanis
    devovetaut alio lassus amore venis.'
nec moradesiluit tunica velatasoluta --
    et decuit nudos proripuissepedes! --
neve suae possent intactam scireministrae
    dedecus hoc sumptadissimulavit aqua.

VIII

Etquisquam ingenuas etiamnunc suspicit artes
    auttenerum dotes carmen habere putat?
ingenium quondam fueratpretiosius auro;
    at nunc barbaria estgrandishabere nihil.
cum pulchrae dominae nostri placuerelibelli
    quo licuit librisnon licet iremihi;
cum bene laudavitlaudato ianua clausa est.
    turpiterhuc illuc ingeniosus eo.
Eccerecens dives parto per vulneracensu
    praefertur nobis sanguine pastuseques!
hunc potes amplecti formosisvitalacertis?
    huiusin amplexuvitaiacere potes?
si nesciscaput hoc galeamportare solebat;
    ense latus cinctumquodtibi serviterat;
laeva manuscui nunc serum male convenitaurum
    scuta tulit; dextram tange --cruenta fuit!
qua periit aliquispotes hanc contingeredextram?
    heuubi mollities pectoris illatui?
cerne cicatricesveteris vestigia pugnae --
    quaesitumest illi corporequidquid habet.
forsitan etquotiens hominemiugulaveritille
    indicet! hoc fassastangisavaramanus?
ille ego Musarum purus Phoebiquesacerdos
    ad rigidas canto carmen inanefores?
discitequi sapitisnon quae nos scimus inertes
    sedtrepidas acies et fera castra sequi
proque bono versu primumdeducite pilum!
    nox tibisi bellespossitHomeredari.
Iuppiteradmonitus nihil esse potentiusauro
    corruptae pretium virginis ipsefuit.
dum merces aberatdurus pateripsa severa
    aeratipostesferrea turris erat;
sed postquam sapiens in munere venitadulter
    praebuit ipsa sinus et dareiussa dedit.
at cum regna senex caeli Saturnus haberet
    omnelucrum tenebris alta premebat humus.
aeraque et argentum cumqueauro pondera ferri
    manibus admoratnullaque massa fuit.
at meliora dabat -- curvo sine vomerefruges
    pomaque et in quercu mella repertacava.
nec valido quisquam terram scindebat aratro
    signabatnullo limite mensor humum
non freta demisso verrebant erutaremo;
    ultima mortali tum via lituserat.
Contra te sollershominum naturafuisti
    etnimium damnis ingeniosa tuis.
quo tibiturritis incingeremoenibus urbes?
    quo tibidiscordesaddere in arma manus?
quid tibi cum pelago -- terra contentafuisses!
    cur non et caelumtertia regnapetis?
qua licetadfectas caelum quoque -- templaQuirinus
    Liber et Alcides et modo Caesarhabent.
eruimus terra solidum pro frugibus aurum.
    possidetinventas sanguine miles opes.
curia pauperibus clausa est -- datcensus honores;
    inde gravis iudexindeseverus eques!
Omnia possideant; illis Campusqueforumque
    serviathi pacem crudaque bellagerant --
tantum ne nostros avidi liceantur amores
    et-- satis est -- aliquid pauperis esse sinant!
at nuncexaequettetricas licet illa Sabinas
    imperat utcaptae qui dare multa potest;
me prohibet custosin me timetilla maritum.
    si dederimtota cedetuterque domo!
o si neclecti quisquam deus ultor amantis
    tammale quaesitas pulvere mutet opes!

IX

Memnonasi matermater ploravit Achillem
    ettangunt magnas tristia fata deas
flebilis indignosElegiasolve capillos!
    animis ex vero nunctibi nomen erit! --
ille tui vates operistua famaTibullus
    ardet in extructocorpus inanerogo.
eccepuer Veneris fert eversamque pharetram
    etfractos arcus et sine luce facem;
adspicedemissis ut eatmiserabilis alis
    pectoraque infestatundat aperta manu!
excipiunt lacrimas sparsi per collacapilli
    oraque singultu concutientesonant.
fratris in Aeneae sic illum funere dicunt
    egressumtectispulcher Iuletuis;
nec minus est confusa Venus morienteTibullo
    quam iuveni rupit cum ferusinguen aper.
at sacri vates et divum cura vocamur;
    suntetiam qui nos numen habere putent.
Scilicet omne sacrum morsinportuna profanat
    omnibus obscurasinicit illa manus!
quid pater Ismarioquid mater profuitOrpheo?
    carmine quid victas obstipuisseferas?
et Linon in silvis idem pater 'aelinon!' altis
    diciturinvita concinuisse lyra.
adice Maeonidena quo ceu fonteperenni
    vatum Pieriis ora rigantur aquis--
hunc quoque summa dies nigro submersit Averno.
    defugiuntavidos carmina sola rogos;
durantvatis opusTroiani famalaboris
    tardaque nocturno tela retextadolo.
sic Nemesis longumsic Delia nomen habebunt
    alteracura recensaltera primus amor.
Quid vos sacra iuvant? quid nuncAegyptia prosunt
    sistra? quid in vacuosecubuisse toro?
cum rapiunt mala fata bonos -- ignoscite fasso!--
    sollicitor nullos esse putaredeos.
vive pius -- moriere; pius cole sacra -- colentem
    morsgravis a templis in cava busta trahet;
carminibus confide bonis-- iacetecceTibullus:
    vix manet etotoparva quod urna capit!
tenesacer vatesflammae rapuererogales
    pectoribus pasci nec timueretuis?
aurea sanctorum potuissent templa deorum
    urerequae tantum sustinuere nefas!
avertit vultusErycis quaepossidet arces;
    sunt quoquequi lacrimascontinuisse negant.
Sed tamen hoc meliusquam si Phaeaciatellus
    ignotum vili supposuissethumo.
hinc certe madidos fugientis pressit ocellos
    materet in cineres ultima dona tulit;
hinc soror in partem misera cummatre doloris
    venit inornatas dilaniatacomas
cumque tuis sua iunxerunt Nemesisque priorque
    osculanec solos destituere rogos.
Delia discedens 'felicius' inquit'amata
    sum tibi; vixistidum tuus igniseram.'
cui Nemesis 'quid' ait 'tibi sunt mea damna dolori?
    metenuit moriens deficiente manu.'
Si tamen e nobis aliquid nisinomen et umbra
    restatin Elysia valleTibullus erit.
obvius huic venias hedera iuvenaliacinctus
    tempora cum Calvodocte Catulletuo;
tu quoquesi falsum est temerati crimenamici
    sanguinis atque animae prodigeGalle tuae.
his comes umbra tua est; siqua est modo corporisumbra
    auxisti numerosculte Tibullepios.
ossa quietaprecortuta requiescite in urna
    etsit humus cineri non onerosa tuo!

X

Annuavenerunt Cerealis tempora sacri;
    secubatin vacuo sola puella toro.
flava Cerestenues spicis redimitacapillos
    cur inhibes sacris commodanostra tuis?
Tedeamunificam gentesubi quaequeloquuntur
    nec minus humanis invidet ullabonis.
ante nec hirsuti torrebant farra coloni
    necnotum terris area nomen erat
sed glandem quercusoraculaprimaferebant;
    haec erat et tenericaespitis herba cibus.
prima Ceres docuit turgescere semen inagris
    falce coloratas subsecuitquecomas;
prima iugis tauros supponere colla coegit
    etveterem curvo dente revellit humum.
Hanc quisquam lacrimislaetari credit amantum
    et bene tormentissecubituque coli?
nec tamen estquamvis agros amet illaferaces
    rustica nec viduum pectus amorishabet.
Cretes erunt testes -- nec fingunt omnia Cretes.
    Cretenutrito terra superba Iove.
illicsideream mundi qui temperatarcem
    exiguus tenero lac bibit orepuer.
Magna fides testi: testis laudatur alumno.
    fassuramCererem crimina nostra puto.
viderat Iasium Cretaea diva subIda
    figentem certa terga ferinamanu.
viditet ut tenerae flammam rapuere medullae
    hincpudorex illa parte trahebat amor.
victus amore pudor; sulcosarere videres
    et sata cum minima parteredire sui.
cum bene iactati pulsarant arva ligones
    ruperatet duram vomer aduncus humum
seminaque in latos ierantaequaliter agros
    inrita decepti votacolentis erant.
diva potens frugum silvis cessabat inaltis;
    deciderant longae spicea sertacomae.
sola fuit Crete fecundo fertilis anno;
    omniaqua tulerat se deamessis erat;
ipsalocus nemorumcanebatfrugibus Ide
    et ferus in silva farrametebat aper.
optavit Minos similes sibi legiferannos;
    optassetCereris longus ut essetamor.
Quod tibi secubitus tristesdea flavafuissent
    hoccogor sacris nunc ego ferre tuis?
cur ego sim tristiscum sittibi nata reperta
    regnaque quam Iunosorte minore regat?
festa dies Veneremque vocat cantusquemerumque;
    haec decet ad dominos muneraferre deos.

XIa

Multadiuque tuli; vitiis patientia victa est;
    cedefatigato pectoreturpis amor!
scilicet adserui iam me fugiquecatenas
    et quae non puduit ferretulisse pudet.
vicimus et domitum pedibus calcamusamorem;
    venerunt capiti cornua serameo.
perfer et obdura! dolor hic tibi proderit olim;
    saepetulit lassis sucus amarus opem.
Ergo ego sustinuiforibus tamsaepe repulsus
    ingenuum dura ponerecorpus humo?
ergo ego nescio cuiquem tu conplexatenebas
    excubui clausam servus ut antedomum?
vidicum foribus lassus prodiret amator
    invalidumreferens emeritumque latus;
hoc tamen est leviusquam quod sumvisus ab illo --
    eveniat nostrishostibus ille pudor!
Quando ego non fixus lateri patienteradhaesi
    ipse tuus custosipse viripsecomes?
scilicet et populo per me comitata placebas;
    causafuit multis noster amoris amor.
turpia quid referam vanaemendacia linguae
    et periuratos in meadamna deos?
quid iuvenum tacitos inter convivianutus
    verbaque conpositis dissimulatanotis?
dicta erat aegra mihi -- praeceps amensquecucurri;
    veniet rivali non erat aegrameo!
His et quae taceo duravi saepe ferendis;
    quaerealium pro mequi queat ista pati.
iam mea votiva puppis redimitacorona
    lenta tumescentes aequoris auditaquas.
desine blanditias et verbapotentia quondam
    perdere-- non ego nunc stultusut ante fui!

XIb

Luctanturpectusque leve in contraria tendunt
    hacamor hac odiumsedputovincit amor.
oderosi potero; si noninvitus amabo.
    nec iuga taurus amat; quaetamen odithabet.
nequitiam fugio -- fugientem formareducit;
    aversor morum crimina -- corpusamo.
sic ego nec sine te nec tecum vivere possum
    etvideor voti nescius esse mei.
aut formosa fores minusaut minusinprobavellem;
    non facit ad mores tambona forma malos.
facta merent odiumfacies exorat amorem --
    me miserumvitiis plus valet illasuis!
Parceper o lecti socialia iuraper omnis
    quidant fallendos se tibi saepe deos
perque tuam faciemmagni mihinuminis instar
    perque tuos oculosquirapuere meos!
quidquid erismea semper eris; tu seligetantum
    me quoque velle velisannecoactus amem!
lintea dem potius ventisque ferentibusutar
    utquamsi nolimcogar amarevelim.

XII

Quisfuit ille diesquo tristia semper amanti
    ominanon albae concinuistis aves?
quodve putem sidus nostris occurrerefatis
    quosve deos in me bella moverequerar?
quae modo dicta mea estquam coepi solus amare
    cummultis vereor ne sit habenda mihi.
Fallimuran nostris innotuitilla libellis?
    sic erit -- ingenioprostitit illa meo.
et merito! quid enim formae praeconiafeci?
    vendibilis culpa facta puella meaest.
me lenone placetduce me perductus amator
    ianuaper nostras est adaperta manus.
An prosintdubiumnocueruntcarmina semper;
    invidiae nostris illafuere bonis.
cum Thebaecum Troia foretcum Caesarisacta
    ingenium movit sola Corinnameum.
aversis utinam tetigissem carmina Musis
    Phoebuset inceptum destituisset opus!
Nec tamen ut testes mos est audirepoetas;
    malueram verbis pondus abessemeis.
per nos Scylla patri caros furata capillos
    pubepremit rabidos inguinibusque canes;
nos pedibus pinnas dedimusnos crinibus angues;
    victor Abantiadesalite fertur equo.
idem per spatium Tityon porreximusingens
    et tria vipereo fecimus oracani;
fecimus Enceladon iaculantem mille lacertis
    ambiguaecaptos virginis ore viros.
Aeolios Ithacis inclusimus utribusEuros;
    proditor in medio Tantalus amnesitit.
de Niobe silicemde virgine fecimus ursam.
    concinit Odrysium Cecropis ales Ityn;
Iuppiter aut in aves aut setransformat in aurum
    aut secat inpositavirgine taurus aquas.
Protea quid referam Thebanaque seminadentes;
    qui vomerent flammas orefuisseboves;
flere genis electra tuasAurigasorores;
    quaequerates fuerintnunc maris esse deas;
aversumque diem mensisfurialibus Atrei
    duraque percussam saxasecuta lyram?
Exit in inmensum fecunda licentiavatum
    obligat historica nec sua verbafide.
et mea debuerat falso laudata videri
    femina;credulitas nunc mihi vestra nocet.

XIII

Cummihi pomiferis coniunx foret orta Faliscis
    moeniacontigimus victaCamilletibi.
casta sacerdotes Iunoni festaparabant
    et celebres ludos indigenamquebovem;
grande morae pretium ritus cognoscerequamvis
    difficilis clivis huc via praebetiter.
Stat vetus et densa praenubilus arbore lucus;
    adspice-- concedas numen inesse loco.
accipit ara preces votivaque turapiorum --
    ara per antiquas facta sinearte manus.
hincubi praesonuit sollemni tibia cantu
    itper velatas annua pompa vias;
ducuntur niveae populo plaudenteiuvencae
    quas aluit campis herba Faliscasuis
et vituli nondum metuenda fronte minaces
    etminor ex humili victima porcus hara
duxque gregis cornu pertempora dura recurvo.
    invisa est dominaesola capella deae;
illius indicio silvis inventa subaltis
    dicitur inceptam destituissefugam.
nunc quoque per pueros iaculis incessitur index
    etpretium auctori vulneris ipsa datur.
Qua ventura dea estiuvenestimidaeque puellae
    praeverrunt latasveste iacente vias.
virginei crines auro gemmaquepremuntur
    et tegit auratos palla superbapedes;
more patrum Graio velatae vestibus albis
    traditasupposito vertice sacra ferunt.
ora favent populi tum cum venitaurea pompa
    ipsa sacerdotessubsequiturque suas.
Argiva est pompae facies; Agamemnonecaeso
    et scelus et patrias fugit Halaesusopes
iamque pererratis profugus terraque fretoque
    moeniafelici condidit alta manu.
ille suos docuit Iunonia sacraFaliscos.
    sint mihisint populo semperamica suo!

XIV

Nonegone peccescum sis formosarecuso
    sedne sit misero scire necesse mihi;
nec te nostra iubet fiericensura pudicam
    sed tamenut temptesdissimularerogat.
non peccatquaecumque potest peccassenegare
    solaque famosam culpa professafacit.
quis furor estquae nocte latentin luce fateri
    etquae clam facias facta referre palam?
ignoto meretrix corpusiunctura Quiriti
    opposita populumsummovet ante sera;
tu tua prostitues famae peccatasinistrae
    commissi perages indiciumquetui?
sit tibi mens meliorsaltemve imitare pudicas
    tequeprobamquamvis non erisesse putem.
quae facishaec facito;tantum fecisse negato
    nec pudeat coramverba modesta loqui!
Est qui nequitiam locus exigat; omnibusillum
    deliciis inplestet procul indepudor!
hinc simul exierislascivia protinus omnis
    absitet in lecto crimina pone tuo.
illic nec tunicam tibi sit posuissepudori
    nec femori inpositum sustinuissefemur;
illic purpureis condatur lingua labellis
    inquemodos Venerem mille figuret amor;
illic nec voces nec verbaiuvantia cessent
    spondaque lascivamobilitate tremat!
indue cum tunicis metuentem criminavultum
    et pudor obscenum diffiteaturopus;
da populoda verba mihi; sine nescius errem
    etliceat stulta credulitate frui!
Cur totiens video mitti recipiquetabellas?
    cur pressus prior estinteriorque torus?
cur plus quam somno turbatos essecapillos
    collaque conspicio dentis haberenotam?
tantum non oculos crimen deducis ad ipsos;
    sidubitas famae parcereparce mihi!
mens abit et morior quotienspeccasse fateris
    perque meos artusfrigida gutta fluit.
tunc amotunc odi frustra quod amarenecesse est;
    tunc egosed tecummortuusesse velim!
Nil equidem inquiramnec quae celareparabis
    insequaret falli muneris instarerit.
si tamen in media deprensa tenebere culpa
    etfuerint oculis probra videnda meis
quae bene visa mihi fuerintbene visa negato --
    concedent verbislumina nostra tuis.
prona tibi vinci cupientem vincere palmaest
    sit modo 'non feci!' dicere linguamemor.
cum tibi contingat verbis superare duobus
    etsinon causaiudice vince tuo!

XV

Quaerenovum vatemtenerorum mater Amorum!
    raditurhic elegis ultima meta meis;
quos ego conposuiPaeligni rurisalumnus --
    nec me deliciae dedecueremeae --
siquid id estusque a proavis vetus ordinisheres
    non modo militiae turbine factuseques.
Mantua Vergiliogaudet Verona Catullo;
    Paelignaedicar gloria gentis ego
quam sua libertas ad honesta coegeratarma
    cum timuit socias anxia Romamanus.
atque aliquis spectans hospes Sulmonis aquosi
    moeniaquae campi iugera pauca tenent
'Quae tantum' dicat 'potuistisferre poetam
    quantulacumque estisvosego magna voco.'
Culte puer puerique parens Amathusiaculti.
    aurea de campo vellite signameo!
corniger increpuit thyrso graviore Lyaeus:
    pulsandaest magnis area maior equis.
inbelles elegigenialis Musavalete
    post mea mansurum fata superstesopus.