Ebook in formato Kindle (mobi) - Kindle File Ebook (mobi)

Formato per Iphone, Ipad e Ebook (epub) - Ipad, Iphone and Ebook reader format (epub)

Versione ebook di Readme.it powered by Softwarehouse.it

M.Tulli Ciceronis

SomniumScipionis

91011121314151617181920212223242526272829

[6.9]Cum in Africam venissem M. Manilio consuli ad quartam legionemtribunusut scitismilitumnihil mihi fuit potius quam utMasinissam convenirem regemfamiliae nostrae iustis de causisamicissimum. Ad quem ut venicomplexus me senex conlacrimavitaliquantoque post suspexit ad caelum et 'Grates' inquit 'tibi agosumme Solvobisquereliqui Caelitesquodante quam ex hac vitamigroconspicio in meo regno et his tectis P. Cornelium Scipionemcuius ego nomine ipso recreor; itaque numquam ex animo meo disceditillius optimi atque invictissimi viri memoria'. Deinde ego illum desuo regnome de nostra re publica percontatus estmultisque verbisultro citroque habitis ille nobis consumptus est dies.

[6.10]Post autem apparatu regio accepti sermonem in multam noctemproduximuscum senex nihil nisi de Africano loqueretur omniaque eiusnon facta solumsed etiam dicta meminisset. Deindeut cubitumdiscessimusme et de via fessumet qui ad multam noctem vigilassemartior quam solebat somnus complexus est. Hic mihi (credo equidem exhoc quod eramus locuti; fit enim fereut cogitationes sermonesquenostri pariant aliquid in somno tale quale de Homero scribit Enniusde quo videlicet saepissime vigilans solebat cogitare et loqui)Africanus se ostendit ea formaquae mihi ex imagine eius quam exipso erat notior; quem ubi agnoviequidem cohorruised ille 'Ades'inquit 'animo et omitte timoremScipioetquae dicamtradememoriae.'

[6.11]'Videsne illam urbemquae parere populo Romano coacta per me renovatpristina bella nec potest quiescere?' (ostendebat autem Karthaginemde excelso et pleno stellarum illustri et claro quodam loco) 'ad quamtu oppugnandam nunc venis paene miles. Hanc hoc biennio consuleverteseritque cognomen id tibi per te partumquod habes adhuc anobis hereditarium. Cum autem Karthaginem deleveristriumphum egeriscensorque fueris et obieris legatus AegyptumSyriamAsiamGraeciamdeligere iterum consul absens bellumque maximum conficiesNumantiam exscindes. Sed cum eris curru in Capitolium invectusoffendes rem publicam consiliis perturbatam nepotis mei.

[6.12]'Hic tuAfricaneostendas oportebit patriae lumen animiingeniiconsiliique tui. Sed eius temporis ancipitem video quasi fatorumviam. Nam cum aetas tua septenos octiens solis anfractus reditusqueconverteritduoque ii numeriquorum uterque plenus alter altera decausa habeturcircuitu naturali summam tibi fatalem confecerintinte unum atque in tuum nomen se tota convertet civitaste senatusteomnes bonite sociite Latini intuebunturtu eris unusin quonitatur civitatis salusacne multadictator rem publicamconstituas oportetsi impias propinquorum manus effugeris.' Hic cumexclamasset Laelius ingemuissentque vehementius ceterileniterarridens Scipio 'St! quaeso' inquit'ne me e somno excitetisetparumper audite cetera.'

[6.13]'Sed quo sisAfricanealacrior ad tutandam rem publicamsichabeto: omnibusqui patriam conservaverintadiuverintauxerintcertum esse in caelo definitum locumubi beati aevo sempiternofruantur; nihil est enim illi principi deoqui omnem mundum regitquod quidem in terris fiatacceptius quam concilia coetusque hominumiure sociatiquae civitates appellantur; harum rectores etconservatores hinc profecti huc revertuntur.'

[6.14]Hic egoetsi eram perterritus non tam mortis metu quam insidiarum ameisquaesivi tamen viveretne ipse et Paulus pater et aliiquos nosexstinctos arbitraremur. 'Immo vero' inquit 'hi vivuntqui ecorporum vinculis tamquam e carcere evolaveruntvestra vero quaedicitur vita mors est. Quin tu aspicis ad te venientem Paulumpatrem?' Quem ut vidiequidem vim lacrimarum profudiille autem mecomplexus atque osculans flere prohibebat.

[6.15]Atque ego ut primum fletu represso loqui posse coepi'Quaeso'inquam'pater sanctissime atque optimequoniam haec est vitautAfricanum audio dicerequid moror in terris? quin huc ad vos venirepropero?' 'Non est ita' inquit ille. 'Nisi enim deus iscuius hoctemplum est omnequod conspicisistis te corporis custodiisliberaverithuc tibi aditus patere non potest. Homines enim sunt haclege generatiqui tuerentur illum globumquem in hoc templo mediumvidesquae terra dicituriisque animus datus est ex illissempiternis ignibusquae sidera et stellas vocatisquae globosae etrotundaedivinis animatae mentibuscirculos suos orbesqueconficiunt celeritate mirabili. Quare et tibiPubliet piis omnibusretinendus animus est in custodia corporis nec iniussu eiusa quoille est vobis datusex hominum vita migrandum estne munus humanumadsignatum a deo defugisse videamini.

[6.16]'Sed sicScipiout avus hic tuusut egoqui te genuiiustitiamcole et pietatemquae cum magna in parentibus et propinquistum inpatria maxima est. Ea vita via est in caelum et in hunc coetum eorumqui iam vixerunt et corpore laxati illum incolunt locumquem vides'(erat autem is splendidissimo candore inter flammas circus elucens)'quem vosut a Graiis accepistisorbem lacteum nuncupatis.' Ex quoomnia mihi contemplanti praeclara cetera et mirabilia videbantur.Erant autem eae stellaequas numquam ex hoc loco vidimuset eaemagnitudines omniumquas esse numquam suspicati sumusex quibuserat ea minimaquaeultima a caelocitima a terrisluce lucebataliena. Stellarum autem globi terrae magnitudinem facile vincebant.Iam ipsa terra ita mihi parva visa estut me imperii nostriquoquasi punctum eius attingimuspaeniteret.

[6.17]Quam cum magis intuerer 'Quaeso' inquit Africanus'quousque humidefixa tua mens erit? Nonne aspicisquae in templa veneris? Novemtibi orbibus vel potius globis conexa sunt omniaquorum unus estcaelestisextumusqui reliquos omnes complectitursummus ipse deusarcens et continens ceteros; in quo sunt infixi illiqui volvunturstellarum cursus sempiterni; cui subiecti sunt septemqui versanturretro contrario motu atque caelum; ex quibus unum globum possidetillaquam in terris Saturniam nominant. Deinde est hominum generiprosperus et salutaris ille fulgorqui dicitur Iovis; tum rutilushorribilisque terrisquem Martium dicitis; deinde subter mediam fereregionem sol obtinetdux et princeps et moderator luminumreliquorummens mundi et temperatiotanta magnitudineut cunctasua luce lustret et compleat. Hunc ut comites consequuntur Venerisalteralter Mercurii cursusin infimoque orbe luna radiis solisaccensa convertitur. Infra autem iam nihil est nisi mortale etcaducum praeter animos munere deorum hominum generi datossupralunam sunt aeterna omnia. Nam eaquae est media et nonatellusneque movetur et infima estet in eam feruntur omnia nutu suopondera.'

[6.18]Quae cum intuerer stupensut me recepi 'Quid? hic' inquam 'quis estqui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?' 'Hic est' inquit'illequi intervallis disiunctus imparibussed tamen pro rata parteratione distinctis impulsu et motu ipsorum orbium efficitur et acutacum gravibus temperans varios aequabiliter concentus efficit; necenim silentio tanti motus incitari possuntet natura fert ut extremaex altera parte graviterex altera autem acute sonent. Quam obcausam summus ille caeli stellifer cursuscuius conversio estconcitatioracuto et excitato movetur sonogravissimo autem hiclunaris atque infimus; nam terra nona inmobilis manens una sedesemper haeret complexa medium mundi locum. Illi autem octo cursusinquibus eadem vis est duorumseptem efficiunt distinctos intervallissonosqui numerus rerum omnium fere nodus est; quod docti hominesnervis imitati atque cantibus aperuerunt sibi reditum in hunc locumsicut aliiqui praestantibus ingeniis in vita humana divina studiacoluerunt.

[6.19]'Hoc sonitu oppletae aures hominum obsurduerunt; nec est ullushebetior sensus in vobissicutubi Nilus ad illaquae Catadupanominanturpraecipitat ex altissimis montibusea gensquae illumlocum adcolitpropter magnitudinem sonitus sensu audiendi caret. Hicvero tantus est totius mundi incitatissima conversione sonitusuteum aures hominum capere non possintsicut intueri solem adversumnequitiseiusque radiis acies vestra sensusque vincitur.' Haec egoadmirans referebam tamen oculos ad terram identidem.

[6.20]Tum Africanus: 'Sentio' inquit 'te sedem etiam nunc hominum ac domumcontemplari; quae si tibi parvaut estita videturhaec caelestiasemper spectatoilla humana contemnito. Tu enim quam celebritatemsermonis hominum aut quam expetendam consequi gloriam potes? Videshabitari in terra raris et angustis in locis et in ipsis quasimaculisubi habitaturvastas solitudines interiectaseosquequiincolunt terramnon modo interruptos ita esseut nihil inter ipsosab aliis ad alios manare possitsed partim obliquospartimtransversospartim etiam adversos stare vobis; a quibus exspectaregloriam certe nullam potestis.

[6.21]'Cernis autem eandem terram quasi quibusdam redimitam et circumdatamcingulise quibus duos maxime inter se diversos et caeli verticibusipsis ex utraque parte subnixos obriguisse pruina videsmedium autemillum et maximum solis ardore torreri. Duo sunt habitabilesquorumaustralis illein quo qui insistuntadversa vobis urgent vestigianihil ad vestrum genus; hic autem alter subiectus aquiloniquemincolitiscerne quam tenui vos parte contingat. Omnis enim terraquae colitur a vobisangustata verticibuslateribus latiorparvaquaedam insula est circumfusa illo mariquod Atlanticumquodmagnumquem Oceanum appellatis in terrisqui tamen tanto nominequam sit parvus vides.

[6.22]'Ex his ipsis cultis notisque terris num aut tuum aut cuiusquamnostrum nomen vel Caucasum huncquem cernistranscendere potuit velillum Gangen tranatare? Quis in reliquis orientis aut obeuntis solisultimis aut aquilonis austrive partibus tuum nomen audiet? quibusamputatis cernis profecto quantis in angustiis vestra se gloriadilatari velit. Ipsi autemqui de nobis loquunturquam loquenturdiu?

[6.23]'Quin etiam si cupiat proles illa futurorum hominum deinceps laudesunius cuiusque nostrum a patribus acceptas posteris proderetamenpropter eluviones exustionesque terrarumquas accidere tempore certonecesse estnon modo non aeternamsed ne diuturnam quidem gloriamadsequi possumus. Quid autem interest ab iisqui postea nascentursermonem fore de te -- cum ab iis nullus fueritqui ante nati sunt?

[6.24]Qui nec pauciores et certe meliores fuerunt viri -- praesertim cumapud eos ipsosa quibus audiri nomen nostrum potestnemo unius annimemoriam consequi possit? Homines enim populariter annum tantum modosolisid est unius astrireditu metiuntur; cum autem ad idemundesemel profecta suntcuncta astra redierint eandemque totius caelidiscriptionem longis intervallis rettulerinttum ille vere vertensannus appellari potest; in quo vix dicere audeo quam multa hominumsaecula teneantur. Namque ut olim deficere sol hominibus exstinguiquevisus estcum Romuli animus haec ipsa in templa penetravitquandoque ab eadem parte sol eodemque tempore iterum defecerittumsignis omnibus ad principium stellisque revocatis expletum annumhabeto; cuius quidem anni nondum vicesimam partem scito esseconversam.

[6.25]'Quocirca si reditum in hunc locum desperaverisin quo omnia suntmagnis et praestantibus virisquanti tandem est ista hominum gloriaquae pertinere vix ad unius anni partem exiguam potest? Igitur altespectare si voles atque hanc sedem et aeternam domum contuerinequete sermonibus vulgi dedideris nec in praemiis humanis spem posuerisrerum tuarum; suis te oportet inlecebris ipsa virtus trahat ad verumdecus; quid de te alii loquanturipsi videantsed loquentur tamen.Sermo autem omnis ille et angustiis cingitur iis regionumquasvidesnec umquam de ullo perennis fuit et obruitur hominum interituet oblivione posteritatis exstinguitur.'

[6.26]Quae cum dixisset'Ego vero' inquam'Africanesiquidem benemeritis de patria quasi limes ad caeli aditum patetquamquam apueritia vestigiis ingressus patris et tuis decori vestro non defuinunc tamen tanto praemio exposito enitar multo vigilantius.' Et ille'Tu vero enitere et sic habetonon esse te mortalemsed corpus hoc;nec enim tu is esquem forma ista declaratsed mens cuiusque is estquisquenon ea figuraquae digito demonstrari potest. Deum teigitur scito essesiquidem est deusqui vigetqui sentitquimeminitqui providetqui tam regit et moderatur et movet id corpuscui praepositus estquam hunc mundum ille princeps deus; et utmundum ex quadam parte mortalem ipse deus aeternussic fragilecorpus animus sempiternus movet.

[6.27]'Nam quod semper moveturaeternum est; quod autem motum adfertalicuiquodque ipsum agitatur aliundequando finem habet motusvivendi finem habeat necesse est. Solum igiturquod sese movetquianumquam deseritur a senumquam ne moveri quidem desinit; quin etiamceterisquae moventurhic fonshoc principium est movendi.Principii autem nulla est origo; nam ex principio oriuntur omniaipsum autem nulla ex re alia nasci potest; nec enim esset idprincipiumquod gigneretur aliunde; quodsi numquam oriturneoccidit quidem umquam. Nam principium exstinctum nec ipsum ab aliorenascetur nec ex se aliud creabitsiquidem necesse est a principiooriri omnia. Ita fitut motus principium ex eo sitquod ipsum a semovetur; id autem nec nasci potest nec mori; vel concidat omne caelumomnisque natura et consistat necesse est nec vim ullam nanciscaturqua a primo impulsa moveatur.

[6.28]'Cum pateat igitur aeternum id essequod a se ipso moveaturquisestqui hanc naturam animis esse tributam neget? Inanimum est enimomnequod pulsu agitatur externo; quod autem est animalid motucietur interiore et suo; nam haec est propria natura animi atque vis;quae si est una ex omnibusquae sese moveatneque nata certe est etaeterna est.

[6.29]'Hanc tu exerce optimis in rebus! Sunt autem optimae curae de salutepatriaequibus agitatus et exercitatus animus velocius in hanc sedemet domum suam pervolabit; idque ocius facietsi iam tumcum eritinclusus in corporeeminebit foras et eaquae extra eruntcontemplans quam maxime se a corpore abstrahet. Namque eorum animiqui se corporis voluptatibus dediderunt earumque se quasi ministrospraebuerunt impulsuque libidinum voluptatibus oboedientium deorum ethominum iura violaveruntcorporibus elapsi circum terram ipsamvolutantur nec hunc in locum nisi multis exagitati saeculisrevertuntur.' Ille discessit; ego somno solutus sum.