Ebook in formato Kindle (mobi) - Kindle File Ebook (mobi)

Formato per Iphone, Ipad e Ebook (epub) - Ipad, Iphone and Ebook reader format (epub)

Versione ebook di Readme.it powered by Softwarehouse.it

PESCENNIUSNIGER
AELI SPARTIANI

I. 1 Rarumatque difficile estutquos tyrannos aliorum victoria feceritbenemittantur in litterasatque ideo vix omnia de his plene inmonumentis atque annalibus habentur. 2 Primum enimquae magna suntin eorum honoremab sriptoribus depravantur; deinde aliasupprimunturpostremo non magna diligentia in eorum genere av citarequireturcum satis sit audacium eorum et bellumin quo victifuerintac poenam proferre. 3 Pescennius Nigerut alii traduntmodicis parentibusut aliinobilibus fuisse diciturpatre AnnioFuscomatre Lampridiaavo curatore Aquiniex qua familia originemducebat; quod quidem dubium etiam nunc habetur. 4 Hic eruditusmediocriter litterismoribus feroxdivitiis inmodicusvita parcuslibidinis effrenatae ad omne genus cupiditatum5 ordines diu duxitmultisque ducatibus pervenitut exercitus Syriacosiussu Commodiregertsuffragio maxime athletae qui Commodum strangulavitut omniatunc fiebant.

II. 1 Ispostquam comperit occisum CommodumIulianum imperatorem appellatumeundemque iussu Severi et senatus occisumAlbinum etiam in Galliasumpsisse nomen [eius] imperatorisab exercitibus Syriacisquosregebatappellatus est imperatorut quidam dicuntmagis in Iulianiodium quam in aemulationem Severi. 2 Huic ob detestationem Iulianiprimis imperii diebus ita Romae fautum esta senatoribus dum taxatqui et Severum oderantut inter lapidationes exsecrationesque omniumilli feliciter optaretur"Illum principem superi et illumAugustum" populus adclamaret. 3 Iulianum autem oderantpopularesquod Pertinacem milites occidisset et illum imperatoremadversa populi voluntate appellassent. Denique ingentes ob hocseditiones fuerunt. 4 Ad occidendum autem Nigrum primipilaremIulianus miseratstulte ad eum qui haberet exercitusse tueripossetproinde quasi qualis libet imperator a primipilario possetoccidi. 5 Eadem autem dementia etiam Severo iam principi Iulianussuccessorem miserat. 6 Denique etiam Aquilium centurionem notumcaedibus ducum miserat ob tantus a centurione posset occidi. 7 Pardenique insania fuitquod cum Severo ex interdicto de imperio egisseferturut iure videretur principatum praevenisse.

III. 1 Etde Pescennio Nigro iudicium populi ex eo apparuitquod cum Iudoscircenses Iulianus Romae daretet indiscrete [se] subsellia circimaximi repleta essent ingentique iniuria populus adfectus essetperomnes uno consensu Pescennius Niger ad tutelam urbis est expetitusodiout diximusIuliani et amore occisi Pertinacis; 2 cum quidemIulianus dixisse fertur neque sibi neque Pescennio longum imperiumdeberised Severoqui magis esset odio habendus a senatoribusmilitibusprovincialibuspopularibus. Quod probavit. 3 EtPescennius quidem Severo eo temporequo Lugdunensem provinciamregebatamicissimus fuit; 4 nam ipse missus erat ad comprehendendosdesertoresqui innumeri Gallias tunc vexabant. 5 In quo officio quodse honeste gessitiucundissimum fuit Severoita ut de eo adCommodum Septimius referret adserens necessarium rei p. virum. Etrevera in re militari vehemens fuit. 6 Numquam sub eo milesprovinciali lignumoleumoperam extorsit. 7 Ipse a milite nihilaccepit. Cum tribunatus ageretnihil accipi passus est. 8 Nam etimperator iam tribunos duosquos constitit stellaturas accepisselapidibus obtrui ab auxiliaribus iussit. 9 Extat epistula Severiquascribit ad Ragonium Celsum Gallias regentem : "Miserum estutimitari eius disciplinam militarem non possimusquem bello vicimus :10 milites tui vagabtur tribuni medio die lavantpro tricliniispopinas habentpro cubuculis meritoria : saltantbibuntcantant etmensuras conviviorum vocant [cum] hoc sine mensura potare. 11 Haecsi ulla vena paternae disciplinae viveretfierent ? Emenda igiturprimum tribunosdeinde militem. Quemquamdiu timuerittamdiutenebis. 12 Sed scias idque de Nigro militem timere non possenisiintegri fuerint tribuni et duces militum".

IV. 1 Haecde Pescennio Severus Augustusadhuc milite Marcus Antoninus adCornelium Balbum : "Pescennium mihi laudas : agnosco; nam etdecessor tuus eum manu strenuumvita gravem et iam tum plus quammilitem dixit. 2 Itaque misi litteras recitandas ad signaquibus eumtrecentis Armenicis et centum Sarmatis et mille nostris praesseiussi. 3 Tuum est ostendere hominem non ambitionequod nostris nonconvenit moribussed virtute venisse ad eum locumquem avus meusHadrianusquem Trainus proavus non nisi exploratissimis dabat".4 De hoc eodem Commodus : "Pescennium fortem virum novi et eitribunatus iam duos dedi : ducatum mox daboubi per senectutemAelius Corduenus rem p. recusaverit". Haec de eo iudicia omiumfuerunt. 5 Severus ipse saepe dixit ignoturum se Pescennionisiperseveraret. 6 A Commodo denique Pescennius consul declaratus Severopraepositus estet quidem iratoquod primipilaribus commendantibusconsulatum Niger mereretur. 7 In vita sua Severis dicit sepriusquamfilii sui id aetatis haberentut imperare possentaegrotantem id inanimo habuisseutsi quid forte sibi accidissetNiger Pescenniuseodem et Claudius Albinus succederentqui ambo Severo gravissimihostes extiterunt. 8 Unde apparetquod etiam Severi de Pescennioiudicium fuerit.

V. 1 SiSevero credimusfuit gloriae cupidus Nigervita fictus moribusturpisaetatis provectaecum in imperium invasit - ex quocupiditates eius incusat -proinde quasi Severus minor ad imperiumveneritqui annos suos contrahitcum decem octo annis imperavit etoctogesimo nono periit. 2 Sane Severus Heraclitum ad optinendamBithyniam misitFulvium autem ad occupandos adultos Nigri filios. 3Nec tamen in senatu quicquam de Nigro Severus dixitcum iam audissetde eius imperioipse autem profisceretur ad conponendum orientisstatum. 4 Sane illud fecit profiscensut legiones ad Africammitteretne eam Pescennius occcuparet et fame populum Romanumperurgueret. 5 Et videbatur autem id facere posse per LibyamAegyptumque vicinas Africaedifficili licet itinere ac navigatione.6 Et Pescennius quidem veniente ad orientem Severo GraeciamThraciasMacedoniam interfectis multis inlustirbus viris tenebatadparticipatum imperii Severum vocans. 7 A quo causa eorumquosoccideratcum Aemiliano hostis est appellatus. Dein a ducibus Severiper Aemilianum pugnans victus est. 8 Et cum illi tutum exiliumpromitteretsi ab armis recederetpersistens iterum pugnavit etvictus est atque Cyzicum circa paludem fugiens sauciatus et sic adSeverum adductus atque statim mortuus.

VI. 1Huius caput circumlatum pilo Romam missumfilii occisi necat uxorpatrimonium publicatumfamilia omnia extincta. 2 Sed haec omniapostquam de Albini rebellione cognitum estfacta sunt; nam prius etfilios Nigri et matrem in exilium miserat. 3 Sed exarsit secundocivili belloimmo iam tertio et factus est durior4 tunc cuminnumeros senatores interemit Severus et ab aliis Syllae Puniciabaliis Marii nomen accepit. 5 Fuit statura prolixaforma decoruscapillo in verticem ad gratiam reflexovocis raucae sed canoraeitaut in campo loquens per mille passus audireturnisi ventusadversareturoris verecundi et semper rubudicervice adeo nigrautquemadmodum multi dicuntab ea Nigri nomen acceperit6 ceteracorporis parte candidus et magis pinguisvini aviduscibi parcusrei veneriae nisi ad creandos liberos prorsus ignarus. 7 Deniqueetiam sacra quaedam in Galliaquae castissimis decernuntconsensupublico celebranda suscepit. 8 Hunc in Commodianis hortis in porticucurva pictum de musio inter Commodi amicissimos videmus sacra Isidisferentem; 9 quibus Commodus adeo deditus fuitut et caput raderet etAnubim portaret et omnis pausas expleret. 10 Fuit ergo miles optimustribunus singularisdux praecipuuslegatus severissimusconsulinsignisvir domi forisque conspicuusimperator infelix; usuidenique rei p. sub Severo homine tetricoesse potuissetsi cum eoesse voluisset.

VII. 1 Seddeceptus est consiliis scaevis Aurelianiqui filias suas eius filiisdespondens persistere eum fecit in imperio. 2 His tantae fuitauctoritatisut ad Marcum primum deinde as Commodum scriberetcumvideret provincias facili administrationum mutatione subvertiprimumut nulli ante quinquennium succederetur provinciae praesidi vellegato vel proconsuliquod prius deponerent potestatem quam scirentadministrare. 3 Deinde ne novi ad regendam rem p. accederet praetermilitares administrationesintimavitut assessoresin quibusprovinciis adsedissentin his administrarent. 4 Quod postea Severuset deinceps multi tenueruntut probant Pauli et Ulpianipraefecturaequi Papiniano in consilio fuerunt ac posteacum unusad memoriamalter ad libellos paruissetstatim praefecti factisunt. 5 Huius etiam illud fuitut nemo adsideret in sua provincianemo administraretnisi Romae Romanushoc est oriundus urbe. 6Addidit praeterea consiliaris salariane eos gravarentquibusadsidebantdicens iudicem nec dare debere nec accipere. 7 Hic ergamilites tanta fuit censurautcum apud Aegyptum ab eo limitaneivinum peterentresponderit : "Nilum habetis et vinumquaeritis?"si quidem tanta illius fluminis dulcitudoutaccolae vina non quaerant. 8 Idem tumultuantibus hisqui a Saracenisvicti fuerantet dicentibus : "Vinum non accepimuspugnare nonpossumus""Erubescite"inquit"illiqui vosvincuntaquam bibunt". 9 Idem Palaestinis rogantibusut eorumcensitio levareturidcirco quod esset gravatarespondit : "Vosterras vestras levari censitione vultis : ergo vero etiam aeremvestrum censere vellem".

VIII. 1Denique Delfici Apollinis vates in motu rei p. maximocumnuntiaretur tres esse imperatoresSeverum SeptimiumPescenniumNigrumClodium Albinumconsultus quem expediret rei publicaeimperareversum Graecum huius modi fudisse dicitur :

Optimusest Fuscusbonus Aferpessimus Albus.

2 Ex quointellectum Fuscum Nigrum appellatum vaticinationeSeverum AfrumAlbum vero Albinum dictum. 3 Nec defuit alia curiositasquarequisitum estqui esset obtenturus rem publicam. Ad quod illerespondit alium versum talem :

Fundetursanguis albi nigrique animantis
imperium mundi Poena reget urbeprofectus.

4 Item cumquaesitum essetquis illi successurus essetrespondisse itidemGraeco verso dicitur :

Cuidederint superi nomen habere Pii.

Bis denisItalum conscendit navibus aequor
si tamen una ratis transilietpelagus.

Ex quointellectum Severum viginti annos expleturum.

IX. 1 HaecsuntDiocletiane maxime Augustorumquae de Pescennio didicimuus expluribus libris. Non enim facileut in principes in re p. nonfuerunt aut a senatuappellati non sunt imperatoresaut occisicitius ad famam venire nequiverunt. 2 Inde quod latet VindexquodPiso nesciturquod omnes illiqui aut tantum adoptati sunt aut amilitibus imperatores appellatiut sub Domitiano Antoniusaut citointerempti vitam cum imperii usurpatione posuerunt. 3 Sequitur nuncut de Clodio Albino dicamqui quasi socius huius habeturquod etpariter contra Severum rebellarunt et ab eodem victi atque occisisunt. 4 De quo ipso neque satis clara extantquia eadem fortunaillius fuit quae Pescenniietiamsi vita satis dispar. 5 Ac quid exhisquae ad Pescennium pertinentpraeterisse videamurlicet aliislibris cognosci possintde hoc Severo Septimio vates dixeruntqudneque vivus neque mortuus in potestatem Severi venturus essetsediuxta aquas illi pereundum esset. 6 Quod quidam dicunt ipsum Severumde mathesiqua callebatdixisse. Nec abfuit responsis veritascumille inventus sit iuxta paludem semivivus.

X. 1 Hictantae fuit severitatisutcum milites quosdam in cauco argenteoexpeditionis tempore bibere vidissat iussit omne argentum summoveride usu expeditionaliaddito eo ut ligneis vasis uturentur. Quodquidem illi odium militare concitavit. 2 Dicebat enim posse fieriutsarcinae militares in potestatem hostium venirentnec se barbaraenationes argento nostro gloriosiores facerentcum alia minus aptahosticam viderentur ad gloriam. 3 Idem iussit vinum in expeditioneneminem biberesed aceto universos esse contentos. 4 Idem pistoressequi expeditionem prohibuitbucellato iubens milites et omnescontentos esse. 5 Idem ob unius gallinacei direptionem decemcommanipulonesqui raptum ab uno comederantsecuri percuti iussitet fecissetnisi ab omni exercitu prope usque ad metum seditionisesset rogatus. 6 Et cum perpecissetiussitut denorum gallinaceorumpretia provinciali redderent decemqui simul furto convixerantaddito eo ut tota in expeditione in commannipulatione nemo focumfaceretne umquam recens coctum cibum sumerentsed pane ac frigidavescerenturadpositis speculatoribusqui id curarent. 7 Idemiussitne zona milites ad bellum ituri aureos vel argenteos nummosportarentsed publice commandarentrecepturi post proelia quoddederantaddens liberis eorum et uxoribusheredibus certereddendumquibus obvenissetne ad hostes aliquid praedaeperveniretsi quid forte adversi fortuna fecisset. 8 Sed haec omniaut se habuerat Commodi temporum dissolutioadversa eidem fuere. 9Denique etiamsi nemo fuitqui suis temporibus dux severiorvidereturperniciem illi magis ista quam - mortuoubi et invidia etodium deposita eranttalia exempla valuerunt.

XI. 1 Idemin omni expeditione ante omnes militarem cibum sumpsit antepapilionem nec sibi umquam vel contra solem vel contra imbresquaesivit tecti suffragiumsi miles non habuit. 2 Tantum deniquebelli tempore ratione militibus demonstrata sibi et servis suis velcontubernalibus portavitquantum a militibus ferebaturcum servossuos annona oneraretne illi securi ambularent et onusti militesidque ab exercitu cum suspirio videretur. 3 Idem in contione iuravitsequamdiu in expeditionibus fuisset essetque adhuc futurusnonaliter egisse acturumque esse quam militemMarium ante oculoshabentem et duces tales. 4 Nec alias fabulas umquam habuit nisiAnnibale ceterisque talibus. 5 Denique cum imperatori facto quidampanegyricum recitare velletdixit ei : "Scribe laudes Marii velAnnibalis cuius ducis optimi vita functi et dicquid ille feceritut eum nos imitemur. 6 Nam viventes laudare inrisio estmaximeimperatoresa quibus speraturqui timenturqui praestare publicepossuntqui possunt necarequi proscribere". Se autem vivumplacere vellemortuum etiam laudari.

XII. 1Amavit de principibus Augustum VespasianumTitumTrainumPiumMarcumreliquos feneos vel veneratos vocans; maxime tamen [in]historiis Marium et Camillum et Quinctium [et] Marcium Coriolanumdilexit. 2 Interrogatus autemquid de Scipionibus sentiretdixissefertur felices illos fuisse magis quam fortes; isque probaredomesticam vitam et iuventutemquae in utroque minus speciosa domifuisset. 3 Apud omnes constatquod si rerum potitus fuissetomniacorrecturus fueritquae Severus vel non potuit emendare vel noluitet quidem sine crudelitateimmo etiam cum lenitatesed militarinon remissa et inepta atque ridicula. 4 Domus eius hodie Romaevisitur in campo Iovisquae appellatur Pescennianain quasimulacrum eius in trichoro constitutum post annum ex Thebaicomarmorequod ille ad similitudinem sui factum a rege Thebaeorumacceperat. 5 Extat etiam epigramma Graecumquod Latine hanc habetsententiam :

6Terror Aegyptiaci Niger astat militis ingens
Thebaidos sociusaurea saecla volens.
Hunc regeshunc gentes amanthunc aureaRoma.
hic Antoninus carus [et] imperio.
Nigrum nomen habetnigrum formavimmus ipsi
ut consentiret formametalletibi.

7 Quosquidem versus Severus eradi noluitcum hoc ei et praefectisuggererent et officiorum magistriaddens : 8 "Si talis fuitsciant omnesqualem vicerimus; si talis non fuitputent omnes nostalem vicisse : immo sic sitquia fuit talis".